AB KARAR ALMA MEKANİZMALARINDA KIBRIS SORUNU ve SÜRECİN SONU ANNAN BELGESİ (1990-2004)

Year 2018, Volume: 1 Issue: 1, 74 - 98, 27.12.2018

Emine Hatip

Abstract

Kıbrıs Sorunu’na Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde çözüm arandığı
bir dönemde Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) 4 Temmuz 1990 tarihinde Avrupa
Topluluğu (AT)’na üyelik başvurusunda bulunarak 2004’te tam üyelikle
sonuçlanacak olan süreci başlatmıştır. Soğuk Savaş’ın sona erdiği “Yeni Dünya
Düzeni” içinde kendine yer arayan Avrupa Birliği (AB) Ortadoğu’nun yanı başında
ve Asya Pazarı’nın “Batı Kapısı” üzerinde bulunan Kıbrıs’ı da unutmamıştır. Bu
çerçevede Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi, GKRY’nin tam üyelik başvurusunu
normal süreç içerisinde değerlendirmiş ve 30 Haziran 1993’te Kıbrıs’ın üyelik
için ehil olduğu yönündeki olumlu görüşünü (avis) açıklamıştır.

GKRY’nin AB’ye başvurusuna ilişkin olarak Kıbrıs Türk tarafı ve Rum
tarafı, görüşlerini kanıtlayabilmek için, uluslararası hukuk alanında
uzmanlaşmış kişilerden görüş alma yoluna gitmişlerdir.

Avrupa Komisyonu’nun her yıl AB’ye katılım sürecinde olan aday
ülkelerin üyeliğe hazırlık sürecinde kaydettiği ilerlemeyi değerlendiren
“İlerleme Raporlarında” ve Birliğe gelişmesini sağlamak için genel
politikalarla ilgili tüm yararlı kararların alındığı “Zirvelerde” Kıbrıs
Sorunu’na oldukça geniş yer verilmiştir.

12-13 Aralık 2002’de yapılan Kopenhag Zirvesi Sonuç Bildirisi’nin
Kıbrıs paragraflarını şekillendiren en önemli gelişme, Ocak 2002’de başlayan
görüşme turlarının sonunda BM Genel Sekreteri Annan’ın, 11 Kasım 2002 tarihinde
Kıbrıs Türk ve Rum tarafına sonradan kendi adı ile anılacak olan “Kıbrıs
Sorununa Kapsamlı Çözüm Temeli” adlı belgeyi sunması olmuştur.

Bu çalışmada Kıbrıs Sorunu’nun AB karar alma mekanizmalarında nasıl
şekillendirildiği ve sürecin sonu olan Annan Belgesi incelenecektir. 

Keywords

Kıbrıs Sorunu, Avrupa Birliği

References

• KAYNAKÇA“AB Hata Yaparsa Telafisi Zor Olur.” Diplomatik Gözlem, Web. 7 Temmuz 2015.AB Komisyonu. Web. 15 Haziran 2016. / 18 Haziran 2016. Alasya, F. (1988). Tarihte Kıbrıs. KKTC: Kıbrıs Türk Kültür Derneği. ---. (1992). Kıbrıs ve Rum Yunan Emelleri, KKTC: Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Avrupa Toplulukları Web. Aksoy, B. (2010). Kıbrıs Sorununun Yunanistan ve Türkiye Dengesinde Çözüm Sürecine AB’nin Etkisi ve Sürecin Sonu Annan Belgesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.Bac, M., Güney, A. (2005). The European Union and the Cyprus Problem 1961-2003, Middle Eastern Studies 41, 281-293. Doi: 10.1080/00263200500035462Bağcı, H. (2007). Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar. Ankara: ODTÜ.---, “Bu Konuda Çok Şey Yazılacak” Web. 25 Haziran 2016.Batur, N. (2016). Simitis AB’yi Tehdit Etti. Hürriyet. Web. 18 Temmuz 2016.Belgenet, Web. 20 Haziran 2016.Birand, M.A. (2005). Türkiye’nin Büyük Avrupa Kavgası. İstanbul: Doğan.Bozkurt, E., Demirel, H. (2004). Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği Kapsamında Kıbrıs Sorunu, Ankara: Nobel.Consilium Europa Web. 28 Haziran 2016. 1 Temmuz 2016. 4 Temmuz 2016. Demirtaş, C. (2001). Değişen Dünya Dengelerinde Türk-Yunan İlişkileri. İdris Bal (Ed.), 21.Yüzyılın Eşiğinde Türk Dış Politikası içinde (s. 203-220). İstanbul: Alfa. Denktaş, R. (2005). Yeniden 12’ye 5 Kala. İstanbul: Remzi.Dodd, C. (1998). The Cyprus Imbroglio. Hundington: Eothen.Duran, H. (2008). BM ve AB Çerçevesinde Kıbrıs Sorununa Güncel Bir Bakış. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21. 119-140.Efegil, E., (2010). AB’nin Kıbrıs Algılaması. Yenigün, Cüneyt., Efegil, Ertan. (Der.), Türkiye’nin Değişen Dış Politikası içinde (s. 625-638). Ankara: Nobel. Erdoğan, M. M. (2006). Soğuk Savaş Sonrasında Türkiye Avrupa Birliği İlişkileri (1990-2005). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.Ergör, S. (2011). Avrupa Birliği’nin Kıbrıs Politikaları: Değişim mi Süreklilik mi?. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.Erim, N. (1975). Bildiğim ve Gördüğüm Ölçüler İçinde Kıbrıs. Ankara: Ajans Türk.Ertekün, M.N. (1997). The Status of Two Peoples in Cyprus, Lefkoşa: Turkish Rep.of Northern Cyprus Ministry of Foreign Affairs and Defense.Fırat, M. (1997). 1960-71 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu, Ankara: Siyasal.… (2000). AB-Kıbrıs İlişkileri ve Türkiye’nin Politikaları, Kut, Şule (Der.) En Uzun On Yıl, içinde (s.241-279). Gazioğlu, A. (2001). Kıbrıs’ta Türk Dönemi (1571-1878) ve Ada Yönetiminin İngiltere’ye Devri. Gökçekuş, Hüseyin (Ed.), Kıbrıs’ın Dünü, Bugünü ve Geleceğe İlişkin Vizyonu içinde (s.17-33). KKTC: Cumhurbaşkanlığı. Gibbons, H. (2003). Kıbrıs’ta Soykırım. Lefkoşa: Near East.“Gittiği Yere Kadar Devam” Diplomatik Gözlem. Web. 18 Temmuz 2015.Günuğur, H. (2008). Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri. Ankara: EKO.Günuğur, H. (2008). Avrupa Birliği. Ankara: EKO.Gürel, S.Ş. (1985). Kıbrıs Tarihi (1878-1960) Kolonyalizm, Ulusçuluk ve Uluslararası Politika1, İstanbul: Kaynak.Gürses, B. (2004). Avrupa Birliği Sürecinde Kıbrıs Meselesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.İkizer, H. (2009). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Gerçeği, Ulvi Keser (Ed.) Birinci Uluslararası Kıbrıs Sempozyumu, içinde (s. 59-72).İlkova, N., Bolat, Ö., Ceyhan, H., (Ed.) (1991). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. İKV. “Karamanlis: İparhi ke veto.” Kathimerini. Web. 11 Temmuz 2016. Karluk, R. (1996). Avrupa Birliği ve Türkiye. İstanbul:Beta.Kaya, F. (2012). Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Avrupa Birliği’ne Üyeliği ve Kıbrıs Sorunu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.Keser, U. “Uçak Gemisi Kıbrıs ve Akdeniz Üzerine” Haberacisi, Web. 5 Haziran 2016. Kılıçbeyli, H.E. (2005). Kıbrıs’ın Jeopolitikası: Avrupa ve Avrasya İçin Önemi, Şenol Kantarcı (Der.) Kıbrıs Labaratuvarı, Aktüel, içinde (s. 19-33). Kızıltan, A., Takım, A. (2004). Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri ve Kıbrıs Sorunu, Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 25, 295-322KKTC Başbakanlık Avrupa Birliği Koordinasyon Merkezi, Web. 26 Mayıs 2016. Kurşun, Z. (1998). Buhran Yıllarında Kıbrıs’ın Durumu ve Rumlar’ın Ada’yı Yunanistan’a İlhak Çabaları (1878-1914), İkinci Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi KKTC: DAÜ, 1-8.Kyris, G. (2012). The European Union and the Cyprus Problem: a story of limited impetus, Eastern Journal of European Studies 3, 87-99.Manisalı, E. (2003). Avrupa Kıskacında Kıbrıs. İstanbul: Derin.Mendelson, M. (2001). Kıbrıs’ın Avrupa Birliği’ne Girişi Neden Hukuka Aykırı Olacaktır? Hukuki Mütalaa. Londra.Mor, H. (2008). Kıbrıs Sorununun Türkiye-AB İlişkilerine Endekslenme Süreci. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi XII. ss. 983-1026.Oberling, P. (1988). Bellapais’e Giden Yol. Mehmet Erdoğan (Çev.). Ankara: Gnkur. Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı.Oran, Baskın, (Ed.) (2013). Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt III. İstanbul: İletişim.Önalp, E. (2007). Geçmişten Günümüze Kıbrıs. Ankara: Berikan. Özarslan, B. (2007). Uluslararası Hukuk Açısından Kıbrıs Sorunu ve Avrupa Birliğinin Yaklaşımı. İstanbul: IQ.Özcan, B. (2008). The Cyprus Problem in Turkey-EU Relations. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.Özgöker, U. (2010). Türk Dış Politikasının Kilit Konusu: Kıbrıs. Yenigün, Cüneyt., Efegil, Ertan. (Der.), Türkiye’nin Değişen Dış Politikası, içinde (s. 577-599).Özersay, K. (2002). Kıbrıs Sorunu Hukuksal Bir İnceleme, Ankara: ASAM.Reçber, K. (2009). Türkiye- Avrupa Birliği İlişkileri. İstanbul:Alfa.Renksizbulut, M. (1992). AT-Kıbrıs Ortaklık İlişkileri (2), İKV Dergisi. Sabahattin, İ. (1998). Kıbrıs’ın AB’ne Üyeliği ve Uluslararası Hukuk. Kıbrıs Üzerine Bildiriler, Lefkoşa: Kıbrıs Araştırma. içinde (s.181-193).Sezer, Sema. (2007): Türkiye’nin Avrupa Birliği Sürecinde Kıbrıs Faktörü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.Şimşir, B . (2004). AB, AKP ve Kıbrıs. İstanbul: Bilgi.Tamçelik, S. (2003): Kıbrıs-Avrupa Birliği İlişkileri II. Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi ss.187-215.Tansel, P. (2004). Türkiye ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Avrupa Birliğine Adaylık Süreçlerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.Toprak, B. (Ed.) (2002). Cumhuriyet Ansiklopedisi 1923-2000. İstanbul: Yapı Kredi.Tuncer, H. (2012). Kıbrıs Sarmalı: Nasıl Bir Çözüm?.., İstanbul: Kaynak.Uçarol, R. (2010). Siyasi Tarih (1789-2010). İstanbul: DER.---. 1878 Kıbrıs Sorunu ve Osmanlı İngiliz Anlaşması, Ada’nın İngiltere’ye Devri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 1978.“Ya Evet Ya Hayır Deyin” Milliyet. Web. 19 Temmuz 2016.