Analysis of Children's Literature Books in terms of Virtue-Value-Action Framework

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 223 - 260, 31.01.2025

Suphi Güneş Alamdar , Müge Ceylan

Abstract

The aim of this study is to analyze eight children's novels suitable for middle school level that support the principles of child relativity and child reality according to the “Virtue-Value-Action Framework” and to determine their presence in the books and to reveal the function of qualified children's literature works in value education. The research was conducted with the general survey model. In accordance with the purpose of the study, “criterion sampling”, one of the purposeful sampling methods, was used to limit the population of the study. According to the criteria determined, eight children's novels selected jointly by three experts were used as data sources within the scope of the research. The data were collected through documentary screening, one of the qualitative research methods. Content analysis method was used to analyze the data obtained. The categories in the “Virtue-Value-Action Framework” determined by Ministry of National Education (2024) were used in content analysis. In the study, “sentence and paragraph” were used as the recording unit and “theme” was chosen as the context unit. According to the findings of the study, it was determined that the value of family integrity (183) was the most common value in the analyzed children's novels. This is followed by love (102), freedom (100), helpfulness (91), sensitivity (80), compassion (74), privacy (67), respect (65), friendship (62), responsibility (55), diligence (53), justice (45), patience (36), modesty (26), honesty (22), cleanliness (19), aesthetics (16), healthy life (9), thrift (7) and patriotism (4). As a result, it was determined that the children's novels examined within the scope of this study contain all 20 values specified in the Turkish Century Education Model Curriculum Common Text, and in this context, the works can be used as a literary tool for children to intuit values.

Keywords

Children, Virtue, Value, Action.

ÇOCUK EDEBİYATI YAPITLARININ ERDEM-DEĞER-EYLEM ÇERÇEVESİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Abstract

Bu araştırmanın amacı, çocuğa görelik ve çocuk gerçekliği ilkelerini destekleyen ortaokul düzeyine uygun sekiz çocuk romanını “Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi”ne göre inceleyip bunların kitaplardaki varlığını belirlemek ve değer eğitiminde nitelikli çocuk edebiyatı yapıtlarının işlevini ortaya koymaktır. Araştırma, genel tarama modeliyle yapılmıştır. Araştırmanın amacına uygun olarak çalışmanın evreninin sınırlandırılmasında amaçlı örnekleme yöntemlerinden “ölçüt örnekleme” kullanılmıştır. Belirlenen ölçütlere göre üç uzmanın ortak olarak seçtiği sekiz çocuk romanı araştırma kapsamında veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Veriler, nitel araştırma yöntemlerinden olan belgesel tarama yoluyla toplanmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik çözümlemesi yöntemi kullanılmıştır. İçerik çözümlenmesinde MEB (2024) tarafından belirlenen “Erdem-Değer-Eylem Çerçevesi”ndeki kategoriler kullanılmıştır. Araştırmada kayıt birimi olarak “cümle ve paragraf” kullanılmış olup bağlam birimi olarak da “izlek” seçilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre incelenen çocuk romanlarında en çok aile bütünlüğü (183) değerinin işlendiği saptanmıştır. Bunu sırasıyla sevgi (102), özgürlük (100), yardımseverlik (91), duyarlılık (80), merhamet (74), mahremiyet (67), saygı (65), dostluk (62), sorumluluk (55), çalışkanlık (53), adalet (45), sabır (36), mütevazılık (26), dürüstlük (22), temizlik (19), estetik (16), sağlıklı yaşam (9), tasarruf (7) ve vatanseverlik (4) değerleri takip etmektedir. Sonuç olarak bu çalışma kapsamında incelenen çocuk romanlarının Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni’nde belirtilen 20 değerin tamamını içerdiği, bu bağlamda yapıtların değerleri çocuklara sezdirmede yazınsal nitelikli araç olarak kullanılabileceği saptanmıştır.

Keywords

Çocuk Edebiyatı, Erdem, Değer, Eylem.

References

• Alamdar, S. G. (2024). Richard Bach’ın Martı Jonathan Livingston adlı kitabının kök değerler açısından incelenmesi. Dünya Çocuk Kongresi- V. Hakkari Üniversitesi, Hakkari, Türkiye, 7-9 Haziran.
• Akay, İ. (2018). Ahmet Yılmaz Boyunağa'nın çocuk romanlarında yer alan kök değerler. Electronic Turkish Studies, 13(28), 1-30. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14430
• Akçay, A. ve Tunagür, M. (2017). Türkiye’de değerlerin tespitine yönelik yapılmış yüksek lisans tezleri üzerine bir içerik analizi. Ekev Akademi Dergisi 21(71), 53-72.
• Aktaş, A. ve Yalçın, G. (2024). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarının kök değerler bakımından incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 332-354. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1343565
• Aristoteles (2014). Nikomakhos’a etik. Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Aslan, C. (2023). Çocuk edebiyatı ve duyarlık eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Andrews S. V. (1994). Teaching kids to care: exploring values through literature and ınquiry, terre haute. Indiana: EDINFO Press.
• Bağcı, H. ve Uysal, Z. (2023). Mavisel Yener’in “Dolunay Dedektifleri” roman serisinin kök değerler açısından incelenmesi. International Journal of Language Academy, 11(5), 271-289. http://dx.doi.org/10.29228/ijla.73509
• Bennett, W. J. (1995). The children’s book of virtues. New York: Simon and Schuster.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Boehnke, K., Hadjar, A., & Baier, D. (2007). Parent-child value similarity: the role of zeitgeist. Journal of Marriage and Family, 69, 778–792.
• Bohlin K. E. (2005). Teaching character education thorough literatüre. USA: Routledge Falmer.
• Budak, S. (2005). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Bulut, K. (2021). Ayla Kutlu’nun ‘Merhaba Sevgi’ adlı çocuk romanının değerler eğitimi ve on kök değer açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (57), 248-272.
• Calp, M. ve Kaplan, C. (2021). Samed Behrengi’nin Sevgi Masalı, Bir Şeftali Bin Şeftali ve Kel Güvercinci adlı öykülerinin kök değerler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(42), 39-72. https://doi.org/10.34234/ded.910908
• Cevizci A. (2015). Etik/ahlak felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Cooper, D. (2014). Character education: A study of an elementary school leadership academy. (Yayımlanmamış doktora tezi). Wilmington University Department of Educational Leadership, North Carolina.
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap
• Çer, E. (2016). Çocuk edebiyatı, 0-6 yaş çocuk kitaplarında çocuk gerçekliği ve çocuğa görelik. Ankara: Eğiten Kitap.
• Er, M. A. (2021). Değerlerin tanımı ve sınıflandırılması. Ankara: Vizetek.
• Gençer, G. ve Doğan Kahtalı, B. (2022). Şermin Yaşar’ın çocuk kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Turkish Studies, 17(3), 407-421. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.58150
• Göz, K. (2014). Toplumsal değerler bağlamında yaşama hürriyeti. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (1).
• Halstead, J. M., & Taylor, M. J. (2000). Values in Education and Education in Values. Falmer Press.
• Johnson, B. ve Christensen, L. (2014). Eğitim araştırmaları: Nicel, nitel ve karma yaklaşımlar (S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Kana, F. Geçgel, H. ve Öztürk, N. E. (2023). Cahit Uçuk’un Gümüş Kanat adlı eserinin kök değerler açısından incelenmesi. Çukurova Araştırmaları, 9(2), 9-28. http://dx.doi.org/10.29228/cukar.69523
• Kaplan, K. ve Arıcı, Ş. (2022). Kök değerler açısından Osman Çeviksoy’un romanları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 11(4), 1531-1546.
• Karagöz, B. (2018). Emin Özdemir’in çocuk kitaplarına değerler eğitimi bağlamında bir bakış: bir çözümleme çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (31), 63-85. https://doi.org/10.30794/pausbed.414620
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi serlerin kullanımı. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(1), 1398-1412.
• Kaya, M. ve Gül, B. (2023). Adam Blade’in Canavar Peşinde adlı çocuk kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi, Trakya Eğitim Dergisi, 13(2), 1234-1258. https://doi.org/10.24315/tred.1133403
• Kıymaz, M. S. ve Altay, E. (2021). Behiç Ak’ın Tavşan Dişli Bir Gözlemcinin Notları adlı çocuk romanı üzerine kök değerler açısından bir inceleme. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 27-61.
• Korkutan, K. ve Kaplan, K. (2022). Çocuk Kalbi isimli çocuk romanının Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda yer alan kök değerler açısından incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(1), 545-563. https://doi.org/10.21547/jss.1013898.
• Kuru, H. ve Ünlü Kuru, B. (2020). İncilâ Çalışkan’ın “Babamın Kitap Sandığı” adlı çocuk kitabında değerler ve dil zenginliği. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-117.
• Lickona T. (1993). The return of character education. Educational Leadership, 51, 6–11.
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Ortak Metni. https://mufredat.meb.gov.tr/ adresinden 28.10.2024 tarihinde edinilmiştir.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Meydan, H. (2014). Okulda değerler eğitiminin yeri ve değerler eğitimi yaklaşımları üzerine bir değerlendirme. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108.
• Noddings, N. (2002). Educating moral people: a caring alternative to character education. New York: Teachers College Press.
• Oğuzkan, F. A. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Emel Matbaacılık.
• O‘Sullıvan S. (2004). Books to live by: using children‘s literature for character education. The Reading Teacher. (57)7, 640-645.
• Özcan, S. (2023). Michael Ende’nin “Momo” isimli eserinin değerler eğitimi bağlamında incelenmesi. MECMUA Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 106-114. https://doi.org/10.32579/mecmua.1223848
• Özdemir, E. (1983). Anadili öğretimi Türk dili-dil öğretimi özel sayısı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Platon (2018). Devlet. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Press.
• Schwartz, S. H., & Shalom, H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. In M. P. Zanna (Ed.). Advances in experimental social psychology (Vol. 25, pp. 1-65). Elsevier.
• Taneri, A. ve Andaç, Z. E. (2021). Samed Behrengi’nin öykü kitaplarının kök değerler açısından incelenmesi. Turkish Studies- Education, 16(6), 2629-2639. dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.52603.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Tomlinson C., & Lynch, C.B. (1996). Essentials of children’s literature. Boston, MA.: Allyn and Bacon.
• TÜBA (2024). Türkçe bilim terimleri sözlüğü. http://terim.tuba.gov.tr/ adresinden 28.10.2024 tarihinde edinilmiştir.
• Sever, S. (2013). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
• Sönmez, H. (2011). Reşat Ekrem Koçu’nun çocuklar için yazdığı eserlerde değer eğitimi ve Türkçe. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Wynne, E. A., & Ryan, K. (1997). Reclaiming our schools: Teaching character, academics, and discipline. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.