MAḤMÛD ḤASAN EL-CÂSİM VE NAẒARÂT LÂ TAʿRİFU’L-ḤAYÂʾ ADLI ROMANI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Year 2025, Volume: 15 Issue: 2, 38 - 58, 31.07.2025

Ola Almavas , Recep Çinkılıç

Abstract

Modern Arap edebiyatının önde gelen isimlerinden biri olan Maḥmûd Ḥasan el-Câsim (d. 1966), özellikle Arap dilinin temel alanlarından olan sarf ve nahiv konularında verdiği eserlerle tanınan Suriyeli bir yazardır. 2014 yılından itibaren roman yazmaya başlayan el-Câsim, kısa bir süre içerisinde edebî çevrelerde tanınmış ve kaleme aldığı romanlarla ödül listelerinde yer almıştır. Eserlerinde, özellikle Suriye’deki iç savaşa ve ülkenin siyasî ve sosyal yapısına dair derinlikli bir bakış açısı sunmuş olan yazar, bu temaları edebî bir dil ve anlatım ustalığıyla işleyerek geniş bir okur kitlesine ulaşmıştır. Naẓarât Lâ Taʿrifu’l-Ḥayâʾ adlı romanı da yazarın bu bağlamda kaleme aldığı önemli eserlerinden biridir. Bu çalışmada, söz konusu eserin üslûp ve içerik açısından derinlemesine bir çözümlemesi yapılmıştır. Romanın yapısal unsurları, metin çözümleme yöntemiyle ele alınmış; eserin dil, üslûp ve anlatım teknikleri örnekler üzerinden analiz edilerek yorumlanmıştır. Maḥmûd Ḥasan el-Câsim, bu eserinde başkahraman Ḥâzim’in kaza sonucu yaşadığı ruhsal bunalımlar ve içsel çatışmalar etrafında şekillenen anlatıyı merkeze alarak, 1989-1994 yılları arasında Suriye’de meydana gelen siyasî olayları ve toplumsal yaşamı edebî bir üslûpla ustaca yansıtmaktadır. Romanında oldukça geniş bir karakter kadrosuna yer veren yazar, dilinde sadelik ve anlaşılabilirlikten ödün vermeksizin yalın bir üslûp benimsemiştir. Ayrıca, eserinde kullanılan çeşitli anlatım teknikleriyle anlatının derinliğini ve katmanlı yapısını güçlendirerek, okurda güçlü bir etki oluşturmayı başarmıştır. Bu çalışmada, romanın olay örgüsü, karakter kadrosu, olayların geçtiği zaman ve mekân ile kullanılan anlatım teknikleri detaylı bir şekilde incelenmiş ve yazarın dil ve üslûbu ele alınmıştır. Eser, yalnızca edebî bir çalışma olmanın ötesinde, Suriye’nin siyasî ve toplumsal yapısına dair detaylı bir analiz sunduğundan, aynı zamanda politik anlamda da önemli bir metin olarak öne çıkmaktadır. Akıcı ve sürükleyici bir yapıya sahip olan bu roman, modern Arap edebiyatında tarihî ve toplumsal meselelerin edebî bir anlatıyla harmanlanmasının başarılı bir örneğini teşkil etmektedir.

Keywords

Modern Arap Edebiyatı , Suriye , Roman , Maḥmûd Ḥasan el-Câsim.

A Study On Mahmûd Hasan Al-Jâsim And His Novel Nazarât La Ta’rı̇fu al-Hayâ

Abstract

Maḥmūd Ḥasan al-Jāsim (b. 1966), one of the leading figures of modern Arabic literature, is a Syrian writer known especially for his works on the basic fields of Arabic language, especially on the subjects of sarf and nahw. Starting in 2014, al-Jāsim began writing novels, and in a short period of time, he became well-known in literary circles and was included in the award lists with his novels. In his novels, al-Jāsim presents an in-depth perspective on the civil war in Syria and the political and social structure of the country, and has reached a wide readership by dealing with these themes with literary language and narrative mastery. His novel Naẓarāt Lā Taʿrif al-Ḥayāʾ is one of his important works in this context. In this study, an in-depth analysis of the novel in terms of style and content has been made. The structural elements of the novel are discussed with the method of textual analysis; the language, style and narrative techniques of the work are analyzed and interpreted through examples. In this work, Maḥmūd Ḥasan al-Jāsim skillfully reflects the political events and social life that took place in Syria between 1989-1994 with a literary style by centering the narrative shaped around the mental crises and inner conflicts of the protagonist Ḥāzim as a result of the accident. The author, who includes a large cast of characters in his novel, adopts a simple style without compromising simplicity and comprehensibility in his language. In addition, by strengthening the depth and layered structure of the narrative with various narrative techniques used in his work, he has succeeded in creating a strong impact on the reader. In this study, the plot of the novel, the cast of characters, the time and place where the events take place, and the used narrative techniques are analyzed in detail, and the language and style of the author are discussed. The novel is not only a literary work, but also a politically important text as it offers a detailed analysis of the political and social structure of Syria. This novel, which has a fluent and gripping structure, constitutes a successful example of blending historical and social issues with a literary narrative in modern Arabic literature.

Keywords

Modern Arabic Literature , Syria , Novel , Mahmoud-Hasan al-Jasim

References

• Balcı Baykoç, F. (2021). Mahrem ve Kırmızı Zaman Romanlarında Birtakım Postmodern Anlatım Teknikleri, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25 (3), 779-792. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsadergisi/issue/66172/840827#article_cite (Erişim Tarihi: 27.02.2025)
• El-Câsim, M. H. (2015). Naẓarât Lâ Taʿrifu’l-Ḥayâʾ, Beyrut: ed-Dâr el-Arabiyye Li’l-U’lum Nâşirûn.
• Çetin, N. (2021). Roman Çözümleme Yöntemi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çölmekçioğlu, T. (2019). “Tahsin Yücel’in Romanlarında Anlatım Teknikleri”, (Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Üniversitesi) Ulusal Tez Merkezi.
• Demir, Ş. (2020). “Sevincini Bulmak” Adlı Hikâyedeki Anlatım Teknikleri, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 21(8), 290-314. http://www.turukdergisi.com/Makaleler/33865960_25.%c5%9e.Demir%20290-314.pdf (Erişim Tarihi: 27.02.2025)
• Duran, M. A. (2021). Baas Partisi’nin Düşünsel Temelleri ve Suriye Siyasetinde Baas Partisi (1940-1966), Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi, (4) 219-246. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataddergi/issue/67766/1039114#article_cite (25.02.2024)
• Forster, E. M. (1985). Roman Sanatı, Çev. Ü. Aytür, İstanbul: Adam Yayınları.
• Gürbüz, E. (2020). “Suriye’de Ulus İnşa Çabaları ve Baas Partisi’nin Rolü”, (Doktora Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi.
• Karabulut, M. (2012). Yusuf Atılgan’ın “Aylak Adam Romanında Anlatım Teknikleri, Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(1), 1375-1387. https://turkoloji.cu.edu.tr/pdf/mustafa_karabulut_yusuf_atilgan_anlatim_teknigi.pdf (Erişim Tarihi: 27.02.2025)
• Karabulut, M. ve Tohumcu, K. (2020). Roman Tekniği Bakımından Ahmet Midhat Efendi’nin ‘Dürdane Hanım’ Romanı, USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2(3), 289-307. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1163454 (Erişim Tarihi: 27.02.2025)
• Maḥmûd Ḥasan el-Câsim, https://www.noor-book.com/%D9%83%D8%AA%D8%A8-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D9%85-pdf, (Erişim Tarihi:24.02.2025)
• Mocan, A. (2012). “Yalnızız”da Anlatım Teknikleri, Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 1831-1841. https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/79199/makaleler/7/3/arastirmax-yalnizizda-anlatim-teknikleri.pdf (Erişim Tarihi: 27.02.2025)
• Moran, B. (1983). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Orhan, D. (2020). Suudi Arabistan Romanlarında Anlatım Tekniği Olarak Diyalog ve İç Monolog, Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), 366-378. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dergiabant/issue/58001/780866 (Erişim Tarihi: 28.02.2025)
• Önal, T. (2016). “Körfez Savaşı ve Türk Dış Politikasına Etkileri”, Turkish Studies, (11)16, 53-70. https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=makale_tr_ozet&makale_id=19858 (Erişim Tarihi: 25.02.2025)
• Özbalıkçı, M. R. (2009). “Sîbeveyhi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (XXXVII, s. 130- 134) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Râiʾhatu’t-Tuffâh li Maḥmûd Ḥasan el-Câsim, https://www.neelwafurat.com/itempage.aspx?id=lbb379302-376176&search=books,(Erişim Tarihi: 24.02.2025)
• Tekin, M. (2024). Roman Sanatı 1: Romanın Unsurları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Topuzoğlu, T. R. (1997). “Halîl Bin Ahmed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (XV, s.309-312) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Uluçay, M. (2014)“Mehmet Akif Ersoy’un Eserleri üzerinde Dil ve Üslûp İncelemesi”, (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi) Ulusal Tez Merkezi.
• Ünal, M. (2008). Edebî Dil ve Üslûp, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 14(36), 23-47. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunitaed/issue/2875/39408#article_cite (Erişim Tarihi: 28.02.2025)