Ontological Grammar of the Empire Versus The Ideological Logic of The Nation-State

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 95, 67 - 86, 30.09.2019

Mehmet Ulukütük

https://doi.org/10.36484/liberal.605860

Öz

In this article, the empire and nation-state are tried to be reinterpreted and imagined from the metaphors of grammar and logic. Metaphors of grammar and logic are used to indicate an opportunity and necessity. Ontology and ideology are the basis on which this metaphor builds itself. Accordingly, the empire was envisioned as an ontological grammar and was positioned as a de facto situation on the axis of the concepts of difference, depth, authenticity, justice, merit, flexibility, tradition, heterogeneity and cosmopolitanism. On the other hand, the nation-state is positioned as an a priori imposition of necessity on the axis of similarity, equality, artificiality, elitism, rigidity, and homogeneity. The transition from empire to nation-state was demonstrated to represent its philosophical break from ontology,the sociological transition from the milla to the mass, the return from the economically sharing and solidarity structure to a capitalist system where capital is centralized , ethically its divergence from justice, and the political shift from nation to an ethnical secular nationalism.

Anahtar Kelimeler

Empire, Nation-state, Logic, Grammar, Ontology, Ideology

İmparatorluğun Ontolojik Grameri versus Ulus-Devletin İdeolojik Mantığı

Öz

Bu
makalede imparatorluk ve ulus-devlet gramer ve mantık metaforundan hareketle
yeniden yorumlanmaya ve tahayyül edilmeye çalışılmaktadır. Gramer ve mantık
metaforları bir imkana ve zorunluluğa işaret edecek şekilde kullanılmaktadır.
Söz konusu metaforun kendisini inşa ettiği zemin ise ontoloji ve ideoloji
olmaktadır. Buna göre imparatorluk ontolojik bir gramer olarak tahayyül
edilmiş, farklılık, derinlik, otantiklik, adalet, liyakat, esneklik, gelenek,
hetorejenlik ve kozmopolit kavramları ekseninde de facto bir durum olarak
konumlanmıştır. Diğer yandan ulus-devlet ise, benzerlik, eşitlik, yapaylık,
elitlik, katılık ve homojen kavramları ekseninde a priori bir zorunluluk
dayatması olarak konumlanmıştır. İmparatorluktan ulus-devlete geçişin bir ufuk
ve eksen küçülmesi, felsefi olarak ontolojinden kopuşu, sosyolojik olarak halktan
kitleye geçişi, ekonomik olarak paylaşımcı ve dayanışmacı yapıdan sermayenin
merkezileştiği kapitalist sisteme dönüşü, etik olarak adaletten ayrılışı,
politik olarak ise milletten etno-seküler ulusçuluğa geçişi temsil ettiği
gösterilmeye çalışılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

İmparatorluk, ulus-devlet, Mantık, Gramer, Ontoloji, İdeoloji

Kaynakça

• AKGÜN, Mehmet, Materyalizmin Türkiye’ye Girişi, Elis Yay. Ankara 2005.
• ALPER, Ömer Mahir, Osmanlı Felsefesi Seçme Metinler, Klasik Yay. İstanbul 2015.
• ALTHUSSER, Louis, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev. Yusuf Alp, Mahmut Özışık, İletişim Yayınları, İstanbul 2002,
• ARSLAN Hüsamettin, “İmparatorluğun Dansı”, Derin Tarih, Nisan, 2017.
• ARSLAN, Hüsamettin, “Aydınlanmış Ulus-Devletten Demokratik İmparatorluğa”,
• ARSLAN, Hüsamettin, “Mütercimin Önsözü”, İnsan Bilimlerine Prolegomena, Der-Çev. Hüsamettin Arslan, Paradigma Yay. İstanbul 2002.
• ARSLAN, Hüsamettin, Jöntürkler, Jönkürtler ve Muhafazakârlar Meçhul Okurla Söyleyişiler, Paradigma Yay. İstanbul 2012.
• BAYRAKTAR, Levent, “Bergsonculuğun Türkiye’ye Girişi ve İlk Temsilcileri”, Felsefe Dünyası, sayı: 28, 1998, ss. 62-72.
• DEMİR, Remzi, Philosophia Ottomanica Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde Türk Felsefesi, (Eski Felsefe), cilt: I, Lotus yay, Ankara 2005;
• DİNÇER, Ömer, Siyasetnameleri Yeniden Okumak, Bir Yönetim Bilimci Gözüyle Geleneksel Siyasi Düşünce, Klasik Yay. İstanbul 2018.
• DURALI, Ş. Teoman, Çağdaş Küresel Medeniyet Anlamı, Gelişimi Konumu, Dergâh Yay. İstanbul 2016.
• FAZLIOĞLU, İhsan, Akıllı Türk Makul Tarih, Papersense Yay. İstanbul 2014.
• FAZLIOĞLU, İhsan, Derin Yapı İslam-Türk Felsefe-Bilim Tarihinin Kavramsal Çerçevesi, Papersense Yay. İstanbul 2014;
• FAZLIOĞLU, İhsan, Kayıp Halka İslam-Türk Felsefe-Bilim Tarihinin Anlam Küresi, Papersense Yay. İstanbul 2014.
• FAZLIOĞLU, İhsan, Nazari Ufuk İslam-Türk Felsefe-Bilim Tarihinin Zihin Penceresi, Papersense Yay. İstanbul 2016.
• GENCER, Bedri, İslam’da Modernleşme 1839-1939, Doğu Batı Yay. Ankara 2012.
• GÖÇEK, Fatma Müge, Burjuvazinin Yükselişi, imparatorluğun Çöküşü: Osmanlı Batılılaşması ve Toplumsal Değişme, Ayraç Yay. Ankara 1999.
• GUTAS, Dimitri, Arapça Düşünce Yunanca Kültür Bağdat’ta Yunanca-Arapça Çeviri Hareketi ve Erken Abbasi Toplumu, Çev. Lütfi Şimşek, Kitap Yay. İstanbul 2003.
• KALIN, İbrahim, Akıl ve Erdem Türkiye’nin Toplumsal Muhayyilesi, İstanbul, Küre Yayınları, 2013.
• KARATANİ, Kojin, Dünya Tarihinin Yapısı & Üretim Tarzlarından Mübadele Tarzına.
• KORLAELÇİ, Murtaza, Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi, İnsan Yay. İstanbul 1986.
• KÜÇÜKALP, Kasım, “Ötekine Yönelik Etik Refleksiyonun İmkânı Olarak Adalet”, Ahlak ve Başkası Modern Felsefede ve İslam Düşüncesinde Öteki, Ed. Lütfü Sunar & Selami Varlık, İstanbul, Nobel Yayınları, 2017.
• MAKDİSİ, Georg, İslam’ın Klasik Çağında Din, Hukuk, Eğitim, Çev. Tuncay Başoğlu, Klasik Yay. İstanbul 2019.
• MÜNKLER, Hefried, İmparatorluklar Eski Roma’dan ABD’ye Dünya Egemenliğinin Mantığı.
• ÖZEL, Mustafa, Roman Diliyle Siyaset, Küre Yay. İstanbul 2018.
• SAİD, Edward, Şarkiyatçılık (Batı’nın şark Anlayışları), Çev. Berna Yıldırım, Metis Yay. İstanbul 2017.
• SANDERS, Barry, Kahkahanın Zaferi Yıkıcı Tarih Olarak Gülme, Çev. Kemal Atakay, Ayrıntı Yay. İstanbul 2001.
• TOKU, Neşet, Türkiye’de Anti-Materyalist Felsefe –Spirütalizm İlk Temsilciler-, Beyan Yay. İstanbul 1996.
• ULUKÜTÜK, Mehmet, “İslam Düşüncesinde Tercüme Faaliyetleri: Hermeneutik ve Bibliyografik Bir Katkı”, İnönü Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:2, Yıl:1, 2010, S. 249-288.
• ULUKÜTÜK, Mehmet, ”Çağdaş Türkiye’de Felsefenin Osmanlıcasını Keşfetmek: Bir Literatür Değerlendirmesi”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, Yıl: 15, Sayı: 54, 2018, s. 179.
• YÜCESOY, Hayrettin, Ortaçağ İslam’ında Mesihçi İnançlar ve İmparatorluk Siyaseti Dokuzuncu Yüzyılın Başlarından Abbasi Hilafetine Kadar, Çev. Ahmet Demirhan, Klasik Yay. İstanbul 2016.