YUNUS KÂZIM KÖNİ’NİN HİKÂYELERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2022, , 1892 - 1905, 31.07.2022

Batuhan Erdoğan

https://doi.org/10.20322/littera.1086312

Öz

Yunus Kâzım Köni (1903-1957), yurdun çeşitli bölgelerinde felsefe ve edebiyat öğretmenliği
yapmış bir eğitimci; il millî eğitim müdürlüğü, Talim ve Terbiye Kurulu üyeliği, İlköğretim Genel
Müdürlüğü gibi görevlerde bulunmuş bir bürokrattır. Darülfünunun felsefe bölümünden
mezun olan Köni’nin felsefe ve eğitim psikolojisi alanında yaptığı çevirilerin yanında, Ufuk
Çizgisi (1940) adlı bir şiir ve Bir Kadının Jurnalından (1949) adlı bir hikâye kitabı vardır. Vakit,
Kurun, Yeni Gazete gibi gazetelerde; Ülkü, Yücel, Tercüme, Servet-i Fünun Uyanış ve Yeni Adam
gibi devrin öne çıkan periyodiklerinde fikir ve sanat yazıları yazar. Eserleri ve süreli yayınlarla
olan ilişkisine rağmen Yunus Kâzım Köni, edebiyat tarihlerinde kendine yer bulamamış bir
sanatçıdır. Daha önceki çalışmalarda Köni’nin şiirleri ve arkadaşı Ahmet Hamdi Tanpınar ile
mektuplaşmaları incelenmiş, ancak hikâyeleri üzerine henüz bir inceleme yapılmamıştır. Yunus
Kâzım Köni’ye göre hikâye türünün güzellik ölçütü, işlenen konunun orijinalliğidir. Bu açıdan
Köni, nasıl anlattığından çok neyi anlattığına önem veren bir hikâyecidir. Yazar, bir kısmı süreli
yayınlarda yayımlanan dokuz hikâyesini, 1949 yılında Bir Kadının Jurnalından adlı kitabında
toplar. Olay hikâyesi türünde olan bu metinlerde işlenen temalar ölüm, iletişimsizlik ve bireyin
yakın çevresine yabancılaşmasıdır. Bu çalışmada yazarın biyografisine yer verilmiş, yazarın
süreli yayınlardaki yazılarından hareketle dil ve edebiyat hakkındaki görüşleri ve Bir Kadının
Jurnalından adlı kitabındaki hikâyeleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yunus Kâzım Köni, Bir Kadının Jurnalından, hikâye, Türk edebiyatı.

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA] 1942: 30.11.1.0/157.31.2.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA] 1946: 30.11.1.0/186.35.2.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA] 1946: 30.11.1.0/187.36.18.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA] 1946: 30.11.1.0/187.40.6.
• Binbaşıoğlu, Cavit (1995). Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Birsel, Salâh (2014). Kahveler Kitabı. İstanbul: Sel Yay.
• Çakır, Serpil (2009). “Şirin Tekeli: Siyaset Biliminde Yeni Bir Soluk…”. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (40): 109-118.
• Dirin, İlyas (2009). “Kültür-Sanat-Edebiyat-Tiyatro-Musiki ve Folklor Dergileri (1929-1990)”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (1): 223-283.
• Eagleton, Terry (2017). Edebiyat Olayı. çev. Başak Yüce. İstanbul: Sel Yay.
• Gariper, Cafer ve Bayraktar, Yasemin (2020). “Unutulmuş Bir Şiir Emekçisi: Yunus Kâzım Köni”. ECLSS İnternational Online Conference Economics & Social Sciences Kielce POLAND Proceedings Book: 299-308.
• Gezgin, Hakkı Süha (2013). Edebî Portreler. haz. Beşir Ayvazoğlu. İstanbul: Kapı Yay.
• Köni, Yunus Kâzım (1939). “Bir Şiir ve İki Manzume”. Yeni Adam (245): 12-13.
• Köni, Yunus Kâzım (1940). “Tercüme Bürosu”. Yeni Adam (273): 6-19.
• Köni, Yunus Kâzım (1942a). “Edebî Oluşlar”. Yeni Adam (389): 6-11.
• Köni, Yunus Kâzım (1942b). “Edebî Oluşlar”. Yeni Adam (393): 6-7.
• Köni, Yunus Kâzım (1942c). “Edebî Oluşlar”. Yeni Adam (396): 6-7.
• Köni, Yunus Kâzım (1942d). “Edebî Oluşlar”. Yeni Adam (392): 6-7.
• Köni, Yunus Kâzım (1949). Bir Kadının Jurnalından. Ankara: Yeni Cezaevi Matbaası.
• Özdemir, Esen (2016). “Şirin Tekeli ile Söyleşi: Karı Kuvvetlerinden Feminist Harekete”. https://www.5harfliler.com/sirin-tekeli-ile-soylesi-kari-kuvvetlerinden-feminist-harekete/ [erişim tarihi: 25.02.2022].
• Şahin, İbrahim (2017). “Tanpınar’ın Yunus Kâzım Köni’ye Gönderilmemiş Mektubu”. Türk Dili (781): 22-28.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1987). Aydaki Kadın. İstanbul: Adam Yay.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1997). Tanpınar’dan Hasan Âli Yücel’e Mektuplar. haz. Canan Yücel Eronat. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1998). Edebiyat Üzerine Makaleler. İstanbul: Dergâh Yay.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2008). Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Başbaşa. haz. İnci Enginün ve Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh.
• Yunus Kâzım (1930, 1 Ağustos). “Avrupa mektupları”. Vakit: 6.