Öz
Muallim Naci (Naci The Teacher) started to prepare his dictionary Lugat-i Naci in 1891 and
published it in fascicules where the dictionary entries were organized in three diacritics
based on Arabic consonants/vowels. Until his sudden death in 1893, he worked up to the
word “fatwa” after which the dictionary was left unfinished. Kirkor Faik, the owner of Asir
Library, purchased the dictionary from his family along with Naci’s drafts to publish it.
Mustecabizade Ismet completed the work based on Naci’s drafts and notes. The
dictionary was still in demand after a few presses, and Kirkor Efendi wished to publish it
and asked Tahiru’l-Mevlevi for reorganizations and additions. Tahiru’l-Mevlevi accepted
the offer and worked with Zeki Efendi. While Zeki Efendi rearranged the dictionary in
alphabetical order, Tahiru’l-Mevlevi went over the whole work, did necessary corrections,
and added many more entries. These new entries include biographies of many poets and
writers. The distinguishing feature of the dictionary is its inclusion of these biographies.
This study deals with the aforementioned biographies in Lugat-i Naci. It questions
ownership of the biography entries to find out which ones were actually written by Naci,
if Mustecabizade Ismet or Tahiru’l-Mevlevi added any biography entries, and if they did,
which ones were written by them. Various editions of the dictionary were compared, and
- 1068 - M. Korkut ÇEÇEN, Şair ve Yazar Biyografilerine Katkısı Bakımından Lügat-i Nâcî
it is concluded that Tahiru’l-Mevlevi included many biographies into the dictionary. Next,
his entries were analysed to locate his sources. The periods when those poets and writers
lived were defined and ranked with their dates of birth and death. The data are presented
in various tables and graphics for the benefit of readers. Consequently, the present study
aims to present the contribution of Lugat-i Naci in the illumination of various poets’ and
writers’ biographies
Kaynakça
- Muallim Nâcî, Lügat-i Nâcî (Tıpkıbasım), Çağrı Yay., 6. Baskı: İstanbul.
Öz
Muallim Nâcî 1891 yılında hazırlamaya başladığı lügatini fasiküller hâlinde yayımlamış ve
lügatteki madde başı kelimeleri üç hareke düzenine göre sıralamıştır. Lügati “fetvâ”
kelimesine kadar yazan Nâcî’nin 1893’te ani vefatından dolayı eser yarım kalmıştır. Asır
Kütüphanesi sahibi Kirkor Faik, lügati yayımlamak üzere müsveddeleriyle birlikte Nâcî’nin
ailesinden satın almıştır. Müstecâbîzâde İsmet, Nâcî’nin müsveddeleri ve notlarından
hareketle lügati tamamlamıştır. Birkaç kez yayımlanan lügatin rağbet görmesi üzerine
Kirkor Efendi lügatte yeni bazı düzenleme ve eklemeler yapmak istemiş ve bu işi Tâhirü’lMevlevî’ye teklif etmiştir. Tâhirü’l-Mevlevî ise Zeki Efendi ile birlikte bu işi yapabileceğini
bildirmiştir. Zeki Efendi lügati alfabetik düzene göre sıralamış; Tâhirü’l-Mevlevî ise lügati
baştan sona inceleyerek gerekli tashihleri yapmış ve lügate çok sayıda yeni madde başı
eklemiştir. Eklenen bu maddelerde birçok şair ve yazar biyografisi de vardır. Bu
biyografilerin varlığı lügatin ayırt edici özelliklerindendir.
Bu çalışmanın konusu Lügat-i Nâcî’deki şair ve yazar biyografileridir. Muallim Nâcî’nin
bizzat yazdığı biyografilerin hangileri olduğu ve lügatin tamamlanması, geliştirilmesinde
görev alan Müstecâbîzâde İsmet ile Tâhirü’l-Mevlevî’nin esere yeni biyografiler ekleyip
eklemediğine ilişkin sorulara cevapların arandığı bu araştırmada lügatin çeşitli baskıları
karşılaştırılarak şair ve yazar biyografileri tespit edilmiş ve Tâhirü’l-Mevlevî’nin lügate çok
sayıda biyografi eklediği görülmüştür. Bundan sonra biyografiler bakımından Tâhirü’lMevlevî’nin kaynakları araştırılmıştır. Şair ve yazarların yaşadıkları yüzyıllar tespit edilerek,
bunlar doğum ve vefat yılları ile birlikte sıralanmıştır. Söz konusu ediplere ait veriler çeşitli
tablo ve grafiklerle değerlendirilerek okuyucunun istifadesine sunulmuştur. Sonuç olarak
Lügat-i Nâcî’nin şair ve yazar biyografilerine katkısı ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Muallim Nâcî, Lügat-i Nâcî (Tıpkıbasım), Çağrı Yay., 6. Baskı: İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ekim 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Eylül 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |
Kaynak Göster
İlgi, katkı ve desteğiniz için teşekkür eder, iyi çalışmalar dileriz.
