II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ GAZETECİLİĞİNE GİRESUN’DAN İKİ ÖRNEK: HÂDİM-İ MİLLET VE KARADENİZ

Year 2016, Volume: 2 Issue: 1, 451 - 461, 16.02.2016

Dursun Şahin

https://doi.org/10.20322/lt.36296

Cited By: 1

Abstract

Geçmişin canlı şahitleri olan gazeteler, yayınlandıkları dönemlerin sosyal hayatı, dönem insanlarının duygu
ve düşünceleri üzerine önemli ipuçları vermektedirler. Toplumların gözü kulağı olan gazeteler, her türlü
gelişmeden insanları haberdar etmekle yükümlü oldukları gibi, olaylara dair yorum yaparak sosyal hayatı
yönlendirmektedirler.
Politika, ekonomi, kültür ve daha başka konularda haber ve bilgi vermek için, yorumlu veya yorumsuz, her
gün veya belirli zaman aralıklarıyla çıkarılan yayınlar olarak tanımlanan gazetelerin, Osmanlı
İmparatorluğu’nda Türkçe olarak başlangıcı, II. Mahmud dönemindedir. Gazetecilik faaliyetleri zamanla
yaygınlaşmış, bir çıkıp bir kaybolan gazete ve dergilerin oldukça fazla olduğu II. Abdülhamid döneminin
ardından, özellikle II. Meşrutiyet sonrasında basın hayatı, İstanbul dışında da kendini göstermeye başlamıştır.
Giresun da, II. Meşrutiyet sonrası gazetecilik faaliyetlerinin görüldüğü merkezlerden biridir. Giresun’da
yayınlanan gazete ve mecmualar arasında “Giresun Maarif”, “Giresun”, “Karadeniz”, “Kavlak”, “Hadim-i
Millet” gibi gazete ve mecmualar yer almaktadır.
Türk gazetecilik tarihi üzerinde araştırmalar yapan Enver Behnan Şapolyo, dünya gazeteciliğini; haber
gazeteciliği, fikir gazeteciliği, parti gazeteciliği ve rejim gazeteciliği olarak dört gruba ayırmaktadır.
Meşrutiyet dönemi gazeteciliği, yukarıda yer alan sınıflandırmada, kendine fikir gazeteciliği içinde yer
bulmaktadır. Dönem gazetelerinde fikrî ve edebî polemiklerin önemli bir yer tuttuğu görülmektedir.
Giresun’da yayınlanan “Karadeniz” ve “Hadim-i Millet” gazetelerinde de, dönemin gazetecilik anlayışının
izleri açıkça görülmektedir.
Bu çalışmada birbirlerine karşı sataşmalarıyla dikkat çeken “Karadeniz” ve “Hadim-i Millet” gazetelerinde yer
alan yazılardan hareketle, dönemin siyasal ve sosyal hayatına ve gazetelerin tavrına dair tespitler yapılmaya
çalışılacaktır.

Keywords

II. Meşrutiyet dönemi, gazete, polemik, Giresun, Hâdim-i Millet, Karadeniz.

References

• AKBULUT, Uğur, (2013), “Osmanlı Basın Tarihine Bir Katkı: Gazetelerin Yayınlanma Amaçları Üzerine (1831- 1876)”, Turkish Studies, S. 8/5, s. 31-57.
• ALBAYRAK, Hüseyin, (1997), “Milli Mücadele’de Giresun Basını”, Giresun Tarihi Sempozyumu (24-25 Mayıs 1996), Giresun Belediyesi Kültür Yayınları, Giresun.
• ALBAYRAK, Hüseyin, (2005), “Doğu Karadeniz Bölgesinde İlk Matbaa, İlk Gazete ve İlk Salnâme”, Karadeniz Araştırmaları, S. 4, s. 39-52.
• BUDAK, Ali, (2012), “Fransız Devrimi’nin Osmanlı’ya Armağanı: Gazete Türk Basınının Doğuşu”, Turkish Studies, S. 7/3, s. 663-681.
• ERDOĞAN, İrfan, (2007), Türkiye'de Gazetecilik ve Bilim İletişimi / Yapısal Özellikler Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınevi.
• KARABULUT, Mustafa (2010), “Tanzimat Dönemi'nde Osmanlının Yenileşme Sürecine Bir Bakış”, Türk Dünyası Araştırmaları. S. 187. S. 125-138.
• KARABULUT, Mustafa (2008), “Halit Ziya Uşaklıgil'in Saray Hatıraları”, Türk Dili, S. 682, s. 343-355.
• KARAL, Enver Ziyâ, (1983), Osmanlı Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• KAVCAR, Cahit, (1988), II. Meşrutiyet Devrinde Edebiyat ve Eğitim (1908–1923), Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• KOLOĞLU, Orhan, (2006), Osmanlı'dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, İstanbul: Pozitif Yayınları.
• OKAY, Orhan, (1988), Servet-i Fünûn Şiiri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• ÖZDEMİR, Mehmet, (2013), “Edebiyat ve Siyaset Sarmalında Genç Kalemler - İttihat ve Terakki İlişkisi”, The Journal of Academic Social Science Studies, S. 6/8, s. 433-455.
• ÖZKAYA DUMAN, Olcay, (2013), “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Ulusal’dan Yerel’e Basın ve Yayıncılık Faaliyetlerinin Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme”, Turkish Studies, S. 8/12, s. 1031-1041.
• POLAT, Nâzım Hikmet, (2002), “Türkiye’de Yerel Basının Gelişimine Kısa Bir Bakış”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S. 12, s. 7-25.
• SAVAŞ, Mevhibe, (2000), İkinci Meşrutiyet Döneminde İttihat ve Terakki ve Basın, Gazi Ün. Fen – Ed. Fakültesi,(http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/mevhibe_savas_ikinci_mesrutiyet_donemi_ittihat_terakki_ ve_basin.pdf), (Erişim Tarihi: 23.09.2014)
• ŞAHİN, Dursun, (2000), İrtika Gazetesi (İlk Üç Cilt) İnceleme, Tahlili Fihrist, Seçilmiş Metinler, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon.
• ŞAHİN, Dursun, (2007), Ferâizcizâde Mehmet Şâkir Hayatı Sanatı Eserleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara.
• ŞAPOLYO, Enver Behnan, (1971), Türk Gazetecilik Tarihi ve Her Yönü ile Basın, Ankara: Güven Matbaası.
• TEMİZTÜRK, Hakan – SEYHAN, Salih (2011), “II. Meşrutiyet ve Millet Gazetesi”, Atatürk İletişim Dergisi, Sayı 2 / Temmuz 2011, s. 1-20.
• TOPUZ, Hıfzı, (1973), 100 Soruda Türk Basın Tarihi, İstanbul: Gerçek Yayınları.
• TUNAYA, Tarık Zafer, (1988), Türkiye’de Siyasal Partiler Dönemi Cilt: 1 II. Meşrutiyet Dönemi, İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları. GAZETELER
• Ahmet Ziyâeddin, Hâdim-i Millet Gazetesi, 2 Mart 1912 – 19 Mayıs 1912, Giresun Matbaası
• Mehmet Hamdi, Karadeniz Gazetesi, 4 Mart 1912 – 17 Mayıs 1912, Giresun Matbaası