ÇAYLAK MEHMED TEVFİK’İN “TAHRİC-İ HARÂBÂT”I

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 172 - 186, 29.01.2018

Yusuf Can Tıraş

https://doi.org/10.20322/littera.345248

Cited By: 2

Öz

Mehmed Tevfik, 1843-1893
yılları arasında yaşayan, manzum ve mensur birçok eseri olan bir yazardır.
Çıkarmış olduğu “Çaylak” dergisi sebebiyle Çaylak Tevfik olarak da
anılmaktadır. Asıl ününü de bu dergi sayesinde kazanmıştır. Tanzimat Edebiyatı
içerisinde eserler veren yazar, o dönem şair ve yazarlarının gölgesinde
kalmakla beraber, inşâ, hikaye, letaif, tezkire ve antoloji türlerinde eserler
meydana getirmiştir. Tanzimat Edebiyatı’nın en önemli ediblerinden olan Ziya
Paşa, yazmış olduğu “Harâbât” antolojisinde divan şiirini övmüş, bunun
sonucunda da Namık Kemal “Tahrîb-i Harâbât” adlı eserini meydana getirmiştir.
İncelemesini yapacağımız “Tahrîc-i Harâbât” da Ziya Paşa’nın “Harâbât”
antolojisine benzer mahiyette, divan şiirinden seçilen beyitlerle oluşturulmuş
küçük hacimli bir eserdir. Bu eser, 1884/1885(1300) tarihinde İstanbul’da
Ebu’z-Ziyâ matbaasında basılmıştır. Arap alfabesi sıralamasına göre
düzenlenmiştir. Yazarının eseri hakkında bir önsözü bulunmamaktadır. Eserde,
beyitleri geçen şairlerin biyografileri de bulunmamaktadır.  Eserde Fuzûlî, Nâbî, Enderunlu Fazîl, Sâbit,
Şeyh Gâlib gibi tanınmış divan şairlerinin yanı sıra “lâ-edrî” olarak
adlandırılan şairi bilinmeyen beyitler de bulunmaktadır. Çalışmamızda,
öncelikle Mehmed Tevfik’in hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilecek, daha
sonra eserde yer alan beyitler, şairlerin mahlaslarının alfabetik sıralamasına
göre verilecektir. 

Anahtar Kelimeler

Divan Şiiri, Antoloji, Beyit, Mehmed Tevfik, Tahric-i Harâbât

Kaynakça

• Akün, Ömer F. (1993). “Çaylak Tevfîk”md. İslam Ansiklopedisi. C.8. s.240-245. (http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c08/c080178.pdf E.T 17/10/2017)
• Fatma Sabiha Kutlar Oğuz, Müjgân Çakır ve Hanife Koncu (2017). “Kâfile-i Şu’ârâ – Mehmed Tevfîk”. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/54130,53958mehmed-tevfikkafile-i-suarapdfpdf.pdf?0 Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: Ankara
• Saral İ. Vd(2009). “Mehmed Tevfîk, Yadigâr-ı Macaristan Asr-ı Abdülhamid Han”. Türk Macar Dostluğu Derneği Yayınları
• Mehmed Tevfîk (1300). “Tahrîc-i Harâbât”. Ebuzziyâ Matbaası: İstanbul (Nüsha, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Sayısal Arşiv ve E- Kaynaklar’dan temin edilmiştir. Demirbaş no: AUE_00413)
• Mehmed Tevfîk (1991). “İstanbul’da Bir Sene”. (haz.: Nuri Akbayar). İletişim Yayınları: İstanbul
• Mehmed Tevfîk (2017). “Bu Âdem”. (haz.: Adem Balkaya). Fenomen Yayınları:Erzurum
• Yıldırım, Haluk E. (2013). “Folklorcu Kimliğiyle Mehmed Tevfik Çaylak Eserleri Üzerine Bir Araştırma”. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı ABD Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış). Kars