ZARÎFÎ EFENDİ VE HATTATLAR İÇİN YAZDIĞI MANZUM ESERİ: RİSÂLETÜ’L-MANZÛM KAVÂİDÜ KUR’ÂNİ’R-RÜSÛM

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 677 - 714, 31.07.2018

Hasan Doğan

https://doi.org/10.20322/littera.435887

Cited By: 3

Öz

Şiir dilinin kalıcılığının ve etkileyiciliğinin farkında
olan ve nazımla söz söylemeye muktedir olan İslâm âlimleri, bu hususiyetlerden
dolayı şiiri halkı eğitmek için kullanmış ve mensur olarak kaleme alınan dinî
eserleri kendi kabiliyetlerince nazma çekmeye çalışmışlardır. Bu çabanın
sonucunda başta İslâm tarihi olmak üzere, gerek siyer gerek akaid gerekse fıkıh
konularında çok farklı türlerde sayısızca eser meydana getirmişlerdir. Arap ve
Fars edebiyatlarındaki bu dinî türlerin farkına varan Türk âlim ve şairleri,
nazire ve tercüme yoluyla manzum eserler kaleme almışlar; yine aynı şairler zamanla
manzum sözlükçülük geleneği gibi sadece Türk edebiyatına mahsus türler de oluşturabilmişlerdir.

Bu
çalışmada söz konusu anlayışın bir örneği olan ve Arap edebiyatındaki benzerlerinden
etkilenerek oluşturulduğu düşünülen; hattatlar için yazıldığı belirtilen RisÀletü’l-manôÿm
ÚavÀèidü ÚuréÀni’r-rüsÿm isimli eser ile şairi Zarîfî Efendi
tanıtılacak ve eserin konusunu oluşturan resm-i Mushaf kavramı hakkında
bilgiler sunularak söz konusu eserin literatürdeki yeri tespit edilmeye
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Zarifi, poetic, resm-i Mushaf, resm-i Osmânî, Osman Mushafı

Zarifi Efendi and His Poetıc Work for Penmen: Risaletü’l-manzum Kavaidu Kur’ani’r-rüsum

Öz

The Islamic scholors who are aware of
the wilt impressiveness and persistency and enable to comment the poetry,
because of these reasans used the poet to train the public and tried to adopt
to poetry the religious works written up as prasaic with the result of this
effort. They exposed numerous works in many different forms about Islamic law
particularly, Islamic history, both prophetic biography and doctrines.

                Turkish
scholars and poemas who recognized these religious forms in Arabic and Persian
literature wrote up poetical works through translation and parallel. There same
poems brought out so many forms belonging to only Turkish literature like the tradition
of poetical lexicography.

                In
this study, the work wich is called “Risaletü’l-manzum Kavaidü Kur’ani’r-rüsum”
is an example about this topic and is thought that is was created impressing by
Arabic literature and indicated that was written for penmen and Zarifi Efendi
who is the poem of it is going to be introduced and is going to be tried to
determine the place of this work in the literature by being presented
information about “resm-i Mushaf” creating the subject of the work.

Anahtar Kelimeler

Zarifi, poetic, resm-i Mushaf, resm-i Osmânî, Osman Mushafı

Kaynakça

• Akaslan, Yaşar (2017). “Bir İlm-i Kırâat Klasiği: Tayyibetü’n-Neşr Fi’l-Kırââti’l-‘Aşr”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C.17/3 Yıl: 2017: 277-310.Akdemir, Mustafa Atilla (2002). “Kırâat – Resmu’l-Mushaf İlişkisi”, Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları – IV (Tartışmalı İlmî Toplantı 13-14 Ekim 2001 İstanbul) Bildiriler, İstanbul: DİB Yayınları: 117-134.Aydın, Ahmet (2017). “Manzum Fıkıh Metinleri II”, Usûl İslam Araştırmaları Dergisi, S.27 Yıl 2017: 73-100.Cerrahoğlu, İsmail (1971). Tefsir Usulü, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.Çelebioğlu, Âmil (1998). “Türk Edebiyatında Manzum Dini Eserler”, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: MEB Yayınları.Eliaçık, Muhittin (2011). “Osmanlı’da Manzum Fetva Geleneği”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Mecmuası, C.21/2, Yıl 2011: 105-145.Gönel, Hüseyin (2014). “Zarîfî, Şeyh Ömer Efendi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü,http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=6316 (erişim tarihi: 12.06.2018)İzmirli, İsmail Hakkı (1956). Tarih-i Kur’an (Kuranı Kerimin Tarihi), İstanbul: Böre Yayınevi.Kırkıl, Harun (2006). “Türk Edebiyatında Manzum İlmihal ve Fıkıh Kitapları ile Son Devre Ait Manzum Bir İlmihal: Manastırlı Mehmed Rıfat Bey ve Manzum İlmihali”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, S. 7, Nisan 2006: 433-476.Koçoğlu, Turgut (2012). “Rusçuklu Zarîfî Ömer Baba ve Manzum-Mensur Tasavvuf Terimleri Lügatçesi: Istılahât-ı Meşâyıh” Turkish Studies, C.7/3 Yaz 2012: 1751-1776.Maşalı, Mehmet Emin (2014). “İbn Haldûn’un Gözüyle Mushaf İmlası”, Usûl İslam Araştırmaları Dergisi, S.22 (2014/2): 7-24.Öğmüş, Harun (2015). “Resm-i Mushaf Bağlamında Kur’an ve Kıraat Ayrımı”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.39 Yıl: 2015: 9-28.Öz, Selahattin (2015). “İbnü’l-Cezerî’nin Mukaddime’sinin Mehmet Emin Tokâdî’ye ait Manzum Tercümesi ve Değerlendirilmesi”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.14/27, Yıl: 2015: 147-181.Öztoprak, Nihat (2010). “Türk Edebiyatında Manzum Siyerler”, Uluslararası Mevlid Sempozyumu Mevlid ve Süleyman Çelebi, (ed. Bilal Kemikli-Osman Çetin), Ankara: TDV Yayınları: 51-70.Öztürk, Hayrettin (2002). “Osman Mushafları Üzerine Bir Değerlendirme: Semerkand Mushafı”, Journal Of İslamic Research, C.15/4, Yıl: 2002:584-594.Risale-i Rüsûmiyye (?). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, No: TSMK A. 160.Şeyhî, Kat’ ve Vasl (?). Kütahya İl Halk Kütüphanesi, No: 37 Hk 3021/3, vr.10b-14a.Taş, Bünyamin (2015). “Klasik Türk Edebiyatında Manzum Tefsir”, JASS The Journal of Academic Social Science Studies, S.37, Sonbahar 2015: 101-121.Yavuz, Lutfullah (2012). “Kur’an’ın Topkapı Nüshasının İmlası ve Hz. Osman’a Nispeti Konusundaki Tereddütlere Cevaplar”, Diyanet İlmi Dergi, Kur’an Özel Sayısı, Ankara: 223-230.Yılmaz, Oğuz (2015). “Türk İslam Edebiyatında Manzum Tecvidler”, IV. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi (14-17 Mayıs 2015, Kütahya) Bildiriler Kitabı, C. III, İstanbul: 81-100.Zarîfî (1794?). RisÀletü’l-manôÿm ÚavÀèidü ÚuréÀni’r-rüsÿm, Belgrad Üniversitesi Kütüphanesi (Repozitorijum Univerziteta u Beogradu), No: Rso 347, vr.61a-69b.