BİR ROMAN BİR GAZETECİ: REFİK ERDURAN’IN YAĞMUR DUASI İSİMLİ ROMANINDA BASIN HAYATI

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 4, 1097 - 1113, 31.10.2018

Zehra Yazbahar

https://doi.org/10.20322/littera.451110

Öz

Bir
dönemde yaşayan insanların nelere önem verdikleri, neler üzerinde durdukları,
hangi vakıaları önemseyip hangilerini göz ardı ettikleri, sevinç ve üzüntüleri
hakkında ipucu veren basın, Türk romanına da konu olur. Tanzimat Dönemi’nden
başlayıp günümüze kadar romanımızda önemli bir konu teşkil eden ve hem
medeniyetlerin gelişmesinde hem de kültürlerin aktarılmasında büyük bir öneme
sahip olan basın, roman ve roman kahramanı üzerinde değiştirici özelliğe
sahiptir. Bununla birlikte Tanzimat romanıyla başlayan matbuat ve matbuat
dünyasında ortaya çıkan sorunlar, romanlarda sürekli vurgulanır. Bahsi geçen
konuyu işleyen yazarlardan biri de Refik Erduran’dır (1928-2017). Cumhuriyet
Dönemi Türk edebiyatının önemli yazar ve aynı zamanda gazetecisi olan Refik
Erduran, 1954 yılında yayımlanan ilk romanı Yağmur
Duası’nda basın hayatını ele alır. Romanda; gazete patronu Şevki Bey’in
gazetenin tirajını arttırmak için muhabirleri yalan haber yapmaya teşvik
etmesi, basına uygulanan yasaklar, bu yasaklar nedeniyle gazetede halkın gerçek
dertleri yerine uydurma haberlerin yazılması, gazetecilerin uydurma haber
yazmaktan duyduğu sıkıntı, gazeteler ve gazeteciler aracılığıyla haksız çıkar
elde etme gibi konulara değinilir. Makalemizde romanda işlenen konudan yola
çıkarak basın alanında çalışan roman kişisinin meslekî yaşamından sosyal ve
ekonomik durumuna, basın özgürlüğünün önündeki engellerden basının aydınlatıcı
rolüne kadar farklı mevzulara yer verilmiş ve romanda basın hayatının nasıl ele
alındığı değerlendirilmeye çalışılmıştır.   

Anahtar Kelimeler

Refik Erduran, Yağmur Duası, basın ve basın hayatı, gazetecilik, edebiyat

Kaynakça

• Alican, Cahit (1974). “Bir Kitle İletişim Aracı Olarak Gazete ve Halk Eğitimi”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın ve Yayın Yüksekokulu Yıllığı-1973. Ankara: Sevinç Matbaası. s. 213-240.
• Arhan, Faruk; Demirer, Temel; Hozatlı, Umur; Orhangazi, Özgür ve Özbudun, Sibel (1998). Medya Eleştirisi ya da Hermes’i Sorgulamak. Ankara: Öteki Yayınları.
• Atabek, Gülseren Şendur (2008). Türk Romanında Gazeteciler. Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Kırkıncı Yıl Kitaplığı.
• Berberoğlu, Güneş (1991). Basın İşletmeciliği. İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Beysanoğlu, Şevket (Hazırlayan) (1980). Ziya Gökalp Makaleler IX Yeni Gün-Yeni Türkiye-Cumhuriyet Gazetelerindeki Yazılar. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bilgili, Can (2005). “Medyanın Ekonomisi ve Medya Ürününe Etki Biçimleri”. Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Akademik Yayını. 3 (3). s. 95-112.
• Bülbül, Rıdvan (2001). İletişim ve Etik. Ankara: Nobel Yayınları.
• Çakır, Hamza (2007). Gazeteciliğe Giriş. Konya: Tablet Yayınları.
• Dağlı, Nevzat (1995). Gazete Yayımlama Teknikleri. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Davenport, Thomas H. ve Prusak, Laurence (2001). İş Dünyasında Bilgi Yönetimi: Kuruluşlar Ellerindeki Bilgiyi Nasıl Yönetirler. Çeviren: Günhan Günay. İstanbul: Rota Yayınları.
• Denoyer, Pierre (1954). Modern Basın. Çeviren: Adnan Cemgil. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Encabo, Manuel Nunez (1997). “Gazetecilik Etiği ve Demokrasi”. Medya, Kültür, Siyaset. Derleyen: Süleyman İrvan. Ankara: Alp Yayınevi, s. 283-295.
• Erdemir, Filiz (2003). Türk Basınında Örgütlenme Çabaları: Örnek Olay “Basın Konseyi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erduran, Refik (1974). Yağmur Duası. Ankara: Kalite Matbaası.
• İçel, Kayıhan (1977). Kitle Haberleşme Hukuku. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası.
• İçel, Kayıhan (1986). “Günümüzde Basının Kamusal Görevleri”. Genç Gazeteciler Eğitim Semineri. İstanbul: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• İspirli, Muhammet (2000). Medya Gerçeği ve Haberciler, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özek, Çetin (1978). Türk Basın Hukuku. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Perin, Cevdet (1975). Tarih Boyunca Düşünce ve Basın Özgürlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Rigel, Nurdoğan (1993). Kâğıt Kaplanlar. İstanbul: Der Yayınları.
• Şenyapılı, Önder (1981). Toplum ve İletişim. Ankara: Çağ Matbaası.
• Tokgöz, Oya (1981). Temel Gazetecilik. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Uyguç, Ünal ve Genç, Ali (1998). Radyo Televizyon Haberciliği. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• http://www.kultur.gov.tr/TR,96477/basin.html (Erişim tarihi: 4 Ekim 2012).
• http://www.atam.gov.tr/duyurular/basin (Erişim Tarihi: 20.06.2013).
• http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.554de3f60b9260.97501242 (Erişim Tarihi: 20.06.2013).
• Türkeş, Ömer (2016). “Roman Kahramanı Olarak Gazeteci”. Web: http://journo.tgs.org.tr/roman-kahramani-olarak-gazeteci/ (Erişim Tarihi: 05.04.2016).