KHOKAND COPY OF ALİ SHİR NAVAYÎ’S KHAMSA

Year 2025, Volume: 3 Issue: 2, 360 - 369, 25.08.2025

Gulzoda Makhmudjonova Akay

Abstract

The subject of this research is Ali Shir Navayî's Khamsa Masnavi, prepared by Khokand-based artists. This copy, completed in Khokand between 1824 and 1825, is the most illustrated work of the poet among his extant works. The work is currently preserved in the The Ali Shir Navayî State Museum of Literature of the Academy of Sciences of Uzbekistan, Inventory. No. 23. In the Majmuai Shâirân of Fazlî, the court tazkira poet of the period, it is pointed out that this copy was prepared at the request of Omar Khan. Although the Khokand school of painting created the work, it bears the characteristics of the Kashmiri painting style. As a result of the research, information was given about the formation and content of the painting program of the Khamsa copy, which has the common features of the Khokand-Kashmir painting style. Thus, it is aimed to introduce the copy, which has not been sufficiently studied, and it is envisaged to contribute to the literature.

Keywords

Ali Shir Navayî , Khamsa , Khokand

Project Number

Yok

Ali Şir Nevai Hamse’sinin Hokand Nüshası

Abstract

Bu araştırmanın konusu, Hokand merkezli sanatçılar tarafından hazırlanan Ali Şîr Nevaî’nın Hamse mesnevisidir. 1824-1825 yılları arasında Hokand'da tamamlanan nüsha, şairin günümüze ulaşan eserleri arasında en çok resimlenmiş olanıdır. Eser günümüzde Özbekistan Bilimler Akademisi Ali Şîr Nevai Devlet Edebiyat Müzesi, Envanter No. 23’te muhafaza edilmektedir. Dönemin saray tezkire şairi Fazlî'nin Mecmûa-i Şâirân’da nüshanın Ömer Han'ın isteği üzerine hazırlandığına işaret edilmektedir. Eser, Hokand resim okulu tarafından hazırlanmış olmakla birlikte, Keşmir resim üslubunun özelliklerini taşımaktadır. Araştırma sonucunda Hokand-Keşmir resim üslubunun ortak özelliklerini taşıyan Hamse nüshasının resim programının oluşumu ve içeriği hakkında bilgi verilmiştir. Böylece, üzerinde yeterince çalışılmamış olan nüshanın tanıtılması amaçlanmış ve literatüre katkı sağlanması öngörülmüştür.

Keywords

Ali Şîr Nevaî , Hamse , Hokand

Project Number

Yok

References

• Alparslan, A. (2007). Nesta‘lik. TDV İslam Ansiklopedisi, Vol. XXXIII, 11-15, Ankara: Turkish Diyanet Foundation.
• Argunşah, İ. (2024). Khokand hanlığı (1709-1876) mimarisi (Khokand şehri) [Unpublished Doctoral Thesis]. Kayseri Erciyes University.
• Blair, S. (2008). Islamic Calligraphy. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Boltabayev, S. (2021), Emir Ömer han’ın sultan II. Mahmud’a gönderdiği muhabbetname mecmuası hakkında. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 98, 107-130.
• Hakimov, M. (1983). Navayîy asarları kolyozmalarınıng tavsifi, Uzbekistan: Science Publishing of Uzbekistan SSR.
• Kambarova, Sh. (1979). Syujeti poem Alishera Navayi v iskusstve Sredney Azii, Azarbayjan: LKD.
• Kambarova, Sh. (1973). Lisanut tayır’ın 1824 yılında nüshalanmış örneğina işlenen resimler. Edebiy Meros, 3, 241-248.
• Kambarova, Sh. (1971). 19. yüzyıl minyatürleri. Gülistan, 9, 16-17.
• Kayumov, A. (1961). Kukan edebi muhiti (XVIII-XIX. asır), Uzbekistan: Uzbekistan SSR Academy of Sciences.
• Kut, G. (1989). Ali Şîr Nevâî. TDV İslam Ansiklopedisi, Vol. II, 449-453, Ankara: Turkish Diyanet Foundation.
• Poujol, C. (1998). Hokand. TDV İslam Ansiklopedisi, Vol. XVIII, 214, Ankara: Turkish Diyanet Foundation.
• Pugachenkova G. A. at al. (2001). Oriental miniatures, the collection of the Beruni institute of oriental studies of the academy of sciences of the rebuplic of Uzbekistan, II, 18th-19th Centuries. Uzbekistan: The Beruni Institute of Oriental Studies.
• Suleiman H. and Sulimanova, F. (1982). Miniatures Illustrations of Alisher Navayî’s works of the XV-XIXth centuries, Uzbekistan: Science.
• Şen, H. (2021). Ömer Han dönemi Khokand hanlığı (1809-1822). Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3(5), 115-32.
• Tagaev, M. (2017). Khokand hanlığı’nın (1709-1876) sosyal ve kültürel tarihi. [Unpublished Doctoral Thesis] İstanbul Marmara University.
• Varol, Y. E. (2023). Bir Mahlas iki şair: Yûsuf Emîrî ve Emir Ömer Han üzerine notlar. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 30 (30), 499-512.