The Union and Progress from Committee to Political Party Formation in Turkish Political Life

Year 2025, Volume: 7 Issue: 2, 151 - 162, 30.10.2025

Mücahit Dağ , Rıfat Karakoç

https://doi.org/10.53425/madergisi.1769917

Abstract

The Ottoman Empire has been the scene of many political movements. These political movements have stemmed from the internal dynamics of the Ottoman Empire as well as from its external dynamics. Among the most important of these are the mass opposition movements that became apparent in the social sphere in Western Europe in the 19th century and the political change that began to be seen as “normal” with the French Revolution. In this context, the idea of people’s sovereignty came to life with the French Revolution and also began to spread to different geographies. In this case, constitutional monarchy movements emerged specifically in the Ottoman Empire. In this direction, the Committee of Union and Progress emerged as an important political movement that left its mark on the last periods of the Ottoman Empire with the legacy it received from the Young Ottomans. In this respect, the subject of this study is to examine the process of the Committee of Union and Progress’s existence as a political party. In this direction, the organizational process will provide an important source regarding the current political structure of the Ottoman Empire and the formation of political parties. Therefore, it will be attempted to reveal how the Committee of Union and Progress was affected by the Ottoman political structure and how it shaped this structure. While doing this, the question of whether Duverger's four basic party organization types (committee, hearth, cell and militia) can be employed in the context of the Committee of Union and Progress will be examined.

Keywords

Committee , Hearth , Militia , Cell , The Committee of Union and Progress

Türk Siyasal Hayatında Cemiyetten Siyasal Parti Oluşumuna İttihat ve Terakki

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu birçok siyasal harekete sahne olmuştur. Bu siyasal hareketler Osmanlı’nın kendi iç dinamiklerinden kaynaklandığı kadar dış dinamiklerinden de cereyan etmiştir. Bunların en önemlileri arasında Batı Avrupa’da 19. yüzyılda kitlesel muhalif hareketlerin toplumsal alanda belirgin bir hâl almasını ve Fransız İhtilali ile birlikte siyasi değişimin “normal” olarak görülmeye başlanmasını sayabiliriz. Bu çerçevede Fransız İhtilali ile halkın egemenliği düşüncesi hayat bulmakla birlikte farklı coğrafyalara da yayılmaya başlamıştır. Bu durumda Osmanlı özelinde meşrutiyet hareketleri meydana gelmiştir. Bu doğrultuda Yeni Osmanlılardan aldığı miras ile İttihat ve Terakki Cemiyeti, Osmanlı’nın son dönemlerine damgasını vuran önemli bir siyasi hareket olarak karşımıza çıkmıştır. Bu bakımdan bu çalışmanın konusu, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin siyasal bir parti olarak varlık gösterme sürecini incelemektir. Bu doğrultuda örgütlenme süreci, Osmanlı’nın mevcut siyasal yapısı ve siyasal parti oluşumu hususunda önemli bir kaynak sağlayacaktır. Dolayısıyla İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Osmanlı siyasal yapısından nasıl etkilendiği ve bu yapıyı nasıl şekillendirdiği açığa çıkarılmaya çalışılacaktır. Bunu yaparken Duverger’nin dört temel parti teşkilat tipinin (komite, ocak, hücre ve milis) İttihat ve Terakki Cemiyeti özelinde çalıştırılıp çalıştırılamayacağı sorusuna bakılacaktır.

Keywords

Komite , Ocak , Milis , Hücre , İttihat ve Terakki Cemiyeti.

References

• Akşin, S. (1985). Jön Türkler. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. 3 (ss. 832-843). İletişim Yayınları.
• Akşin, S. (2009). Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. İmge Kitabevi.
• Berkes, N. (2014). Türkiye’de Çağdaşlaşma. Yapı Kredi Yayınları.
• Çavdar, T. (1991). İttihat ve Terakki. İletişim Yayınları.
• Çolak, M. (2020). Komitenin Ruhu Talat Paşa. Yeditepe Yayınevi.
• Çolak, M. (2024). Alman Gazete ve Konsolosluk Raporlarına Göre Cemal Paşa’nın Fiziksel ve Kişisel Özelliklerinin Analizi. XIX. Türk Tarih Kongresi (ss. 1979-2005). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Dağ, M. (2024). Kapitalist Dünya-Ekonomi Jeokültüründe Modern Türk Devleti’nin Oluşumu [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Samsun Üniversitesi.
• Duverger, M. (1974). Siyasi Partiler (E. Özbudun, Çev.). Bilgi Yayınevi.
• Erkul, A. (2008). Ahmet Rıza. M. Ç. Özdemir (Der.), Türkiye’de Sosyoloji. 1 (ss. 44-77). Phoenix Yayınları.
• Findley, C. V. (2011). Tanzimat. R. Kasaba (Der.), Türkiye Tarihi. 4 (ss. 37-70). Kitap Yayınevi.
• Karakoç, R. (2017). Parti İçi Demokrasi: Türkiye, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri Karşılaştırması. Gazi Kitabevi.
• Karpat, K. H. (2010). Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller. Timaş Yayınları.
• Kars, Z. H. (1997). 1908 Devrimi’nin Halk Dinamiği. Kaynak Yayınları.
• Kazancıgil, A. (2014). Türkiye’de Modern Devletin Oluşumu ve Kemalizm. E. Kalaycıoğlu ve A. Y. Sarıbay (Ed.), Türk Siyasal Hayatı: Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme (ss. 191-212). Sentez Yayıncılık.
• Kışlalı, A. T. (1987). Siyaset Bilimi. Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu Yayınları.
• Kuran, A. B. (2000). İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler. Kaynak Yayınları.
• Lewis, B. (2011). Modern Türkiye’nin Doğuşu (B. Turna, Çev.). Arkadaş Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991a). Türk Modernleşmesi. İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991b). Türkiye’de Din ve Siyaset. İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (2009). Yeni Osmanlı Düşüncesi. T. Bora ve M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. 1 (ss. 42-53). İletişim Yayınları.
• Özbudun, E. (2016). Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Seyitdanlıoğlu, M. V. (2006). Divan-ı Hümayun’dan Meclis-i Mebusan’a Osmanlı İmparatorluğu’nda Yasama. H. İnalcık ve M. Seyitdanlıoğlu (Ed.), Tanzimat: Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (ss. 255-265). Phoenix Yayınları.
• Tanör, B. (1985). Anayasal Gelişmelere Toplu Bir Bakış. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. 1 (ss. 10-26). İletişim Yayınları.
• Tekeli, İ. (2003). Makedonya İç Devrimci Örgütü ve 1903 İlinden Ayaklanması. İ. Tekeli ve S. İlkin (Der.), Cumhuriyetin Harcı 1 Köktenci Modernitenin Doğuşu (ss. 67-77). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tevetoğlu, F. (1972). İttihad ve Terakki Cemiyeti (Fırkası). Türk Ansiklopedisi. XX (ss. 446-452). Milli Eğitim Basımevi.
• Teziç, E. (1976). 100 Soruda Siyasi Partiler: Partilerin Hukuki Rejimi ve Türkiye'de Partiler. Gerçek Yayınevi.
• Tunaya, T. Z. (1960). Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri. Yedigün Matbaası.
• Tunaya, T. Z. (1998). Türkiye’de Siyasal Partiler 1. İletişim Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (2000). Türkiye’de Siyasal Partiler 3. İletişim Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (2001). Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1992). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. Ülken Yayınları.
• Yücel, G. (2020). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Ana Akım Siyasi Partiler (1889-1930). Gazi Kitabevi.
• Wallerstein, I. (2011). Dünya-Sistemleri Analizi: Bir Giriş. (E. Abadoğlu & N. Ersoy, Çev.). BGST Yayınları.