İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE İŞ YAŞAM DENGESİ İLE ÖRGÜTSEL BAĞLILIK ARASINDAKİ İLİŞKİ

Year 2022, Issue: 64, 498 - 524, 28.10.2022

Hüseyin Ekinci

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1006596

Abstract

Bu çalışmada Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin görüşlerine göre iş yaşam dengesi düzeyleri, örgütsel bağlılık düzeyleri ve iş yaşam dengesiyle örgütsel bağlılık arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel (korelasyonel) tarama yöntemi ve ilişkisel tarama yöntemlerinden açımlayıcı model kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini 2019/2020 eğitim öğretim yılında Antalya’nın Muratpaşa, Kepez, Konyaaltı, Aksu ve Döşemealtı ilçelerinde çalışan ilköğretim öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminin belirlenmesinde olasılığa dayalı örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Sonuç olarak öğretmenlerin iş yaşam dengelerinin yaşamın işe olumsuz etkisi boyutunda düşük; işin yaşama olumsuz etkisi boyutunda orta, işin yaşama olumlu etkisi boyutunda orta ve yaşamın işe olumlu etkisi boyutunda yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerinin örgütsel bağlılıklarının duygusal bağlılık, devam bağlılığı ve normatif bağlılık boyutlarında orta düzeyde olduğu anlaşılmıştır. İşin yaşama olumsuz etkisi ve yaşamın işe olumsuz etkisi boyutlarıyla devam bağlılığı ve normatif bağlılık boyutları arasındaki ilişki dışında tüm alt boyutlar arasında anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir.

Keywords

İlköğretim öğretmenleri, İş yaşam dengesi, Örgütsel bağlılık, İlköğretim öğretmenleri, İş yaşam dengesi, Örgütsel bağlılık

THE RELATIONSHIP BETWEEN WORK-LIFE BALANCE AND ORGANIZATIONAL COMMITMENT ACCORDING TO THE OPINIONS OF PRIMARY SCHOOL TEACHERS

Abstract

The purpose of this study it was to determine the relationship between work life balance and organizational commitment according to the opinions of teachers, working in official primary and secondary schools affiliated to the Ministry of National Education. In the study, exploratory model of correlational survey method was used. The population of the research consists of primary education teachers working in Antalya's Muratpaşa, Kepez, Konyaaltı, Aksu and Döşemealtı districts in the 2019/2020 academic year. Probability-based sampling methods were used to determine the sample. As a result, teachers' work-life balance is low in the negative effect of life on work; It has been determined that the negative effect of the job on life is moderate in the dimension, the positive effect of the work on life is moderate and the positive effect of life on work is high. It was understood that teachers' organizational commitment was at a moderate level in emotional commitment, continuance commitment and normative commitment. It was determined that there is a significant relationship between all sub-dimensions except the relationship between the negative effect of the job on life and the negative effect of life on work and the dimensions of attendance and normative commitment.

Keywords

Primary school teachers, Work life balance, Organizational commitment

References

• Ada, N., Alver, İ., & Atlı, F. (2008). Örgütsel iletişimin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Manisa organize sanayi bölgesinde yer alan ve imalat sektörü çalışanları üzerinde yapılan bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 8(2), 487-518.
• Akar, H. (2018). The relationships between quality of work life, school alienation, burnout, affective commitment and organizational citizenship: A study on teachers. European Journal of Educational Research, 7(2), 169-180. doi: 10.12973/eu-jer.7.2.169
• Akgül, A., & Çevik, O. (2003). İstatistiksel analiz teknikleri: SPSS'te işletme yönetimi uygulamaları. Emek Ofset Ltd. Sti.
• Akın, Y. (2019). Meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin iş yaşam dengesi sorunu: İzmit örneği (Yayın No. 550150) [Yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Akkuş, D. B. (2020). Psikolojik sermayenin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinde iş-yaşam dengesinin aracılık rolü: KTMÜ örneği (Yayın No. 641229) [Doktora tezi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Akpulat, Ş. (2019). Örgüt iklimi ve psikolojik dayanıklılığın iş-yaşam dengesi üzerindeki etkisi: öğretmenler üzerine bir araştırma (Yayın No. 585586) [Doktora tezi, Bayburt Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Aksoy, A. (2019). Beden eğitimi öğretmenlerinin boş zaman yönetimi, işkoliklik ve iş yaşam dengesi açısından incelenmesi: Antalya merkezi örneği (Yayın No. 604808) [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Alcan E. E. (2018). Öğretmenlerin örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel bağlilik algilari arasindaki ilişki (Yayın No. 494170) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Alkan, U. (2019). Okul yöneticilerinin çalışmaya tutkunluk ve iş-yaşam dengesi arasındaki ilişkisi: İstanbul ili Sancaktepe ilçesi örneği (Yayın No. 599198) [Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Balay, R. (2000). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı: Ankara ili örneği (Yayın No. 94662) [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bartlett, J.E. II, Kotrlik, J.W. ve Higgins, C.C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19(1):43-50.
• Bogler, R., & Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and Teacher Education, 20(3), 277-289. doi: 10.1016/j.tate.2004.02.003
• Bostancıoğlu, A. İ. (2014). İş yaşam dengesi ve iş yaşam dengesinin çalışan verimliliği üzerine etkileri: İstanbul ili Kağıthane ilçesi lise ve dengi okul öğretmenleri üzerinde bir alan araştırması (Yayın No. 417737) [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Bryman A. & Cramer D. (2001). Quantitative data analysis with spss release 10 for windows: A guide for social scientists. Routledge.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Canbaz, O. (2019). Ortaöğretim kurumu yöneticilerinin farklılıkları yönetebilme becerileri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Yayın No. 538066) [Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2000). Research methods in education. Routledge.
• Crozier-Durham, M. (2007). Work-life balance: Personal and organisational strategies of school leaders [Master's thesis, Victoria University]. https://vuir.vu.edu.au/1461/
• Çobanoğlu, F., Şarkaya, S. S., & Sertel, G. (2019). İş-yaşam dengesi̇: Öğretmen ve yöneti̇ci̇ler üzeri̇nde bi̇r çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(66), 783-795. doi:10.17719/jisr.2019.3627
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Dağlı, A., Elçiçek, Z. & Han, B. (2018). Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(368), 1788-1800. doi: 10.17755/esosder.445932
• Delecta, P. (2011). Work life balance. International Journal of Current Research, 3(4), 186-189.
• Demircan Y. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin, problem çözme becerileri karar verme stilleri ve örgütsel bağlılık düzeyleri (Yayın No. 511065) [Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Doğan, F. (2008). Sınıf öğretmenlerinin stres kaynakları ve baş etme yolları (Kilis ili örneği) (Yayın No. 219682) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Doğrul, B. Ş., & Tekeli, S. (2010). İş-yaşam dengesinin sağlanmasında esnek çalışma. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 2(2), 11-18.
• Doll, W. J., Xia, W., & Torkzadeh, G. (1994). A confirmatory factor analysis of the end-user computing satisfaction instrument. MIS quarterly, 18(4), 453-461.
• Dur, Ş. (2019). Sınıf öğretmenlerinde iş-yaşam dengesinin, örgütsel bağlılık ve iş doyumu ile ilişkisi (Yayın No. 556975) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi ve Aydın Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Ekinci, H. & Sabancı A. (2021). İş-yaşam Dengesi Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Eğitim Dergisi,11(1), 151-163. doi: 10.24315/tred.690816
• Erdem, A. R. (2010). İlköğretim ve ortaöğretim öğretmenlerinin karşılaştığı ekonomik sorunlar ve bu ekonomik sorunların performanslarına etkisi konusundaki görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 270-287.
• Ergün E. (2019). Örgütlerde iş yaşam dengesi ve esnek çalışma sistemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Afyonkarahisar’da bir araştırma (Yayın No. 571679) [Doktora tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage.
• Greenhaus, J. H., Collins, K. M., & Shaw, J. D. (2003). The relation between workfamily balance and quality of life. Journal of vocational behavior, 63(3), 510-531. doi: 10.1016/S0001-8791(02)00042-8
• Güleryüz, İ. (2016). Öğretmenlerde işten ayrılma niyetinin yordayıcısı olarak, iş yaşam dengesi ve çalışmaya tutkunluk (Yayın No. 448421) [Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Gürbüzkol, H. (2018). Lise öğretmenlerinin mükemmeliyetçilik algıları ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişki (Yayın No. 511914) [Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Hair, J. F., Anderson, R. E., Tahtam, R. L., & Black, W. C. (1998). Multivariate data analysis. Pearson Education.
• İlker, İ. (2019). Okul yöneticilerinin kurumsal itibar algılarıyla örgütsel bağlılık düzeyleri arasindaki ilişkinin belirlenmesi (Yayın No. 577648) [Yüksek lisans tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Kapız, S. Ö. (2002). İş-Aile yaşamı dengesi ve dengeye yönelik yeni bir yaklaşım: Sınır teorisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 39-153.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Koç, H. (2009). Örgütsel bağlilik ve sadakat ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 200-211.
• Korkmaz O. & Erdoğan E. (2014). İş yaşam dengesinin örgütsel bağlılık ve çalışan memnuniyetine etkisi. Ege Academic Rebiew, 14(4),541-557.
• Küçükşen, K., & Kaya, Ş. D. (2016). Yönetici pozisyonundaki akademisyen kadınlarda aile-iş-özel yaşam dengesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(37), 662-674.
• Lazar, I., Osoian, C., & Ratiu, P. (2010). The role of work-life balance practices in order to improve organizational performance. European Research Studies, 13(1), 201-214.
• Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation. Psychology Press.
• Lockwood, N. R. (2003). Work/life balance. Challenges and solutions, USA. SHRM Research, 1-11.
• Metin, M. (2015). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları.
• Özkeskin, M. (2019). Öğretmenlerin işle bütünleşme düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayın No. 602351) [Yüksek lisans tezi, Kastamonu Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Öztürk, S. (2018). The analysis of the relationship between the levels of organizational forgiveness and organizational commitment of teachers. Universal Journal of Educational Research, 6(5), 1107-1118.
• Polat K. (2019). Türkiye’de iş-yaşam dengesi: Akademisyenler üzerine bir araştırma (Yayın No. 583948) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Polat, Ş. (2017). İş özellikleri, iş-yaşam dengesi ve meslekten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Yayın No. 484102) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Quick, J. C., Quick, J. D., Nelson, D. L., & Hurrell Jr, J. J. (1997). Preventive stress management in organizations. American Psychological Association. Randall, D. M. (1987). Commitment and the organisation: The organisation man revisite. The Academy of Management Review, 12(3), 460-471. doi: 10.5465/amr.1987.4306561
• Redmond, J., Valiulis, M., & Drew, E. (2006). Literature review of issues related to work-life balance, workplace culture and maternity/childcare issues. Crisis Pregnancy Agency.
• Sağlam, M., & Sağlam, A. Ç. (2005). Öğretmenlik mesleğinin maddi yönüne ilişkin genel bir değerlendirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 317-328.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Segars, A. H., & Grover, V. (1993). Re-examining perceived ease of use and usefulness: A confirmatory factor analysis. MIS quarterly, 17(4), 517-525.
• Sevgin, A. (2015). Liselerde çalışan öğretmenlerde örgütsel bağlılık ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin saptanması (Eyüp ilçe örneği) (Yayın No. 385704) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik/Aydın Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Sevinçtekin, H. (2020). Bir yükseköğretim kurumunda algılanan liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasindaki ilişki [(Yayın No. 637776) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Sönmez M. (2016). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin örgütsel bağlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayın No. 448408) [Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Stroh, L. K., Northcraft, G. B., & Neale, M. A. (2001). Organizational behavior: A management challenge. Psychology Press.
• Susi, S., & Jawaharrani, K. (2011). Work-life balance: The key driver of employee engagement. Asian Journal of Management Research, 2(1), 474-483.
• Teker S. (2015). Okullarda iş-yaşam dengesiyle örgütsel adalet ilişkisi (Yayın No. 407608) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Türkmen, F., & Gül, İ. (2017). The effects of secondary school administrators’ servant leadership behaviors on teachers’ organizational commitment. Journal of Education and Training Studies, 5(12), 110-119. doi: 10.11114/jets.v5i12.2713
• Yıldırım, B. (2017). Okul müdürlerinin liderlik uygulamaları ile öğretmenlerin iş-yaşam dengesi arasındaki ilişki. International Online Journal of Educational Sciences, 9(3), 755-767. doi: 10.15345/iojes.2017.03.013
• Yoldaş, M. A. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile örgütsel bağlılık düzeylerinin incelenmesi (Yayın No. 533724) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi].