ANADOLU’DA YAŞATILMAYA ÇALIŞILAN AHŞAP OYUNCAK ÜRETİMİNE BİR ÖRNEK; DEDEMİN OYUNCAKLARI ATÖLYESİ

Year 2017, Volume: 10 Issue: 19, 15 - 26, 01.06.2017

H. Nurgül Begiç

Abstract

Oyuncaklar
çocukların eğlenme, oyalanma ve kişisel gelişiminde önemli rolü olan
objelerdir. İnsanlık tarihi ile birlikte var olduğu düşünülen oyuncaklar birçok
oyunun da aracıdırlar. Arkeolojik kazılarda ele geçen buluntular oyuncakların
antikçağlara kadar gidilebilen köklü geçmişleri olduğunu ortaya koymaktadır.
Antik çağ yazarlarının günümüze ulaşan metinlerinden de döneme ait oyuncaklar
hakkında bilgi edinmekteyiz. Oyuncaklar ayni zamanda üretildiği döneme ait
birçok bilgiyi saklayan kültürel değerlerdir. Anadolu topraklarında
oyuncakların varlığı hakkında arkeolojik buluntulardan hareketle Kalkolitik
Çağ’a kadar inilebilmektedir. Devamında Tunç Çağı, Hitit, Frig ve diğer
medeniyet dönemlerine ait oyuncak üretimleri kesintisiz devam etmiştir.
Türklerin Anadolu topraklarına yerleşmesi ile birlikte kendi kültürleri ve
Anadolu’daki kadim medeniyetlerin de etkisiyle oyuncak üretimi bölgesel
özellikleri koruyarak devam etmiştir. Bu bağlamda oyuncak üretiminde ilk akla
gelen Osmanlı Döneminin Eyüp Oyuncaklarıdır. Sanayileşme ve teknolojik
gelişmeler sonucu dünya ticaretinde küresel şirketlerin medyayı ve internet
ağını kullanarak etkili olması diğer birçok alandaki üretimlerde olduğu gibi
yaratılan popüler kültürle birlikte kendi ürettikleri oyuncaklarını pazarlamaktadırlar.
Sağlıksız malzemelerden üretilen bu tür oyuncaklar bir taraftan çocukların
sağlığını diğer taraftan kültürel çeşitliliği tehdit etmektedir. Bu gelişmeler
küçük ölçekli üretim yapan atölyeleri olumsuz etkilemekte ve birçoğu üretimini
durdurmakta veya zor şartlar altında sürdürmeye çalışmaktadır. Bu tür
üretimlerden birisi de  “Dedemin
Oyuncakları Atölyesi” çalışmalarıdır. Beş kişiden oluşan atölyede dedelerinin
eskiden yaptığı ahşap oyuncaklardan hareketle günümüzde çocukların tek başına
oynayabileceği doğal malzemeler kullanarak oyuncaklar üretmektedirler. Bilinçli
ailelerin tercih ettiği bu tür oyuncakların daha çok sayıda ebeveyne
ulaşabilmesi için ülke genelinde birçok etkinliğe katılmaktadırlar.  Bu etkinliklerde oyuncaklarını daha geniş kitlelere
tanıtmak ve üretimlerini çoğaltarak atölyelerini yaşatmaya çalışmaktadırlar. Bu
tür atölyelerin her geçen gün çoğalması için ailelerin çocukları için doğal
malzemeden üretilen oyuncaklara yönelmesi önemlidir. Toplumsal bilinçlenmenin arttırılması sağlıklı oyuncak
üretimlerin çoğalmasını ve üretimlerin sürdürülerek atölyelerin yaşatılmasını
sağlayacaktır.

Keywords

Çocuk, oyun, ahşap oyuncak

References

• AKBULUT, Dilek. (2009). “Günümüzde Geleneksel Oyuncaklar”, Milli Folklor Dergisi, Yıl: 21, Sayı: 84, s: 182-191. BİLGİN Nuran. (1990). Folklorik Yapma Bebekçilik, Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları:140. Maddi Kültür Dizisi: 4. Ankara Üniversitesi Basımevi. FLEMİNG, Dan, (1996). “Poweplay, Toys as Popular Culture”, Manchester, Manchester University Pres. GÜÇLÜ, Hüsniye, “Tekirdağ Çevresi Pişmiş Toprak Figürinleri” (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) 2006. NİEMANN, Helmut. (1991). “Oyuncağın Gelişim Tarihi”, (Çev.Bekir Onur). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. Ankara. sayı: 1.cilt: 24. s: 55-61. ONUR, Bekir. (1992). Oyuncaklı Dünya. Ankara: Verso Yayıncılık A.Ş. ÖNDER, Nabey, (1986). “Türkiye’de Oyuncakçılık”, Folklor Halkbilim Dergisi, Cilt 4, Sayı 35, 14-18. SARIKÇIOĞLU, Ekrem. (1986). “Anadolu’nun Tarih Öncesi İnançları”, Atatürk Ün. İlahiyat Fakültesi Dergisi. sayı:6 sayfa:15-19. TUTTLE, Kimberley. (1999). (Margritte of Ravenscroft), Toys in the Middle Ages, İstanbul Published on Stefan’s Florilegium SİMPSON, Elizabeth, (2012). “Gordion Mobilya ve Ahşap Eserleri” Frigler Midas’ın Ülkesinde, Anıtların Gölgesinde, Haz: Taciser Tüfekçi Sivas-Hakan Sivas. S:334. Yapı Kredi Yayınları.İstanbul. YARAŞ, Ahmet – YARAŞ, Candan, (2010). “Antik Çağda Oyuncaklar ve Günümüze Yansıması” Günümüzde Çocuk Oyunlarında ve Oyuncaklarında Yaşanan Değişimler Sempozyumu, s. 61-74. KAYNAK KİŞİLER Ümit Ansen, 1963, 29.05.2017 tarihli mülakat. Ses kayıtları H. Nurgül BEGİÇ arşivindedir.