AZERBAYCAN VE ANADOLU FOLKLORUNDA MEVSİMİ OYUN VE TEMAŞALAR

Year 2017, Volume: 10 Issue: 19, 137 - 148, 01.06.2017

Meleyke Mehmedova

Abstract

Halk oyunlarının kamil ilkin örnekleri
ayrı ayrı merasimlerle, özellikle de mevsim  merasimleriyle bağlı olmuştur. Halk tarımcılık,
çiftçilik hayatı ve doğayla ilgili olan bu oyunlarda her zaman bolluk
arzulamış, mevsimleri övmüş, onların gelişini şarkılarla, danslarla, oyun ve
temaşalarla karşılamıştır. Çeşitli inançlarla, hayat tarzı, emek faaliyetiyle
ilgili oyunlar içinde mevsimi oyunlar yağmur yağdırmak, yağmuru kesmek, güneşi
çağırmak, ateşi tutuşturmak, rüzgarı 
çağırmak, rüzgarı durdurmak gibi işlemleri yerine yetirmek için
oynanılmıştır. Bu tür oyunlarda taş kitabelere kazınmış ve Türk halklarının bize
gelip ulaşmış en eski oyunları olan, sonralar milli danslarda, halaylarda,
çeşitli oyun ve temaşalarda kendine yer edinmiş “dasiçi oyunların” dans
unsurları ve eski Türk inançlarının izleri korunmuştur.

Mevsimi oyunlar genellikle bağbozumu, hasat,
çeşitli bayram temizlikleri zamanı ve çeşitli mevsimlerle - ilkbahar, yaz, sonbahar,
kışla ilgili oynanılmıştır. Makalede mevsimi oyun ve temaşalar genel olarak
dört başlık altında tasnif edilmiştir: 1) Bağbozumu oyun ve temaşaları, 2)
Bayram temizliği zamanı oyunları, 3) İlkbahar Yaz mevsimi oyun ve temaşaları, 4)
Sonbahar Kış mevsimi oyun ve temaşaları.

Keywords

mevsim, oyun, temaşa, folklor, yağmur, rüzgar, bayram

References

• And M. Komşu Kültürlerde Dramatik Köylü Oyunları ve Türk Etkisi // Türk Folkloru Araştırmaları Yıllığı. Ankara: KB Mifad Yay., 1976, S.II, s.1-25 Ağayev E., Semedov Y. Ümumtehsil mekteblerinde halk oyun enenelerinden istifade (metodik vesait). Bakı: Mütercim, 2005, 152 s. Azerbaycan folkloru antologiyası. Nahçıvan fokloru. I cild / Toplayıb tertib edenler M.Ceferli, R.Babayev. Nahçıvan: Ecemi, 2010, 512 s. Azerbaycan folkloru antologiyası. IV kitab. Şeki folkloru. I cild / Tertib edenler H.Ebdülhelimov, R.Gafarlı, O.Eliyev, V.Aslan. Bakı: Seda, 2009, 490 s. Azerbaycan folkloru antologiyası. XIII kitab. Şeki, Gebele, Oğuz, Gah, Zakatala, Balaken folkloru / Tertibçiler İ.Abbaslı, O.Əliyev, M.Abdullayeva. Bakı: Seda, 2005, 550 s. Balıkesir Köy Seyirlik Oyunları Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, Hazırlayan: Uğur Durmaz, Danışman: Halil İbrahim Şahin. Balıkesir, 2012, 171 s. Beydilli C. Türk mifoloji sözlüyü. Bakı: Elm, 2003, 418 s. Çelebi D.B. Türkiye ve Azerbaycan`daki Çocuk Oyunları ve Oyuncaklarının Karşılaştırmalı İncelemesi // Yüksek lisans tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi, 2007, 294s. El çelengi. Toplayıb tertib edenleri T.Ferzeliyev, İ.Abbasov. Bakı: Genclik, 1983, 388 s. Erzurum Köy Seyirlik Oyunları. Doktora Tezi, Hazırlayan: Dilaver Düzgün, Tez Yöneticisi: Bilge Seyidoğlu. Erzurum, 1994, 238 s. Heyet C. Azerbaycan şifahi halk edebiyyatı. Bakı: Azernəşr, 1990, 165 s. Kafarlı R. Uşak folklorunun janr sistemi ve poetikası. Bakı: Elm ve tehsil, 2013, 540 s. Memmedova M. (2014). Azerbaycan ve Anadolu Folklorunda Halk Oyun ve Temaşaları. Bakı, Elm ve Tehsil, 208 s. Nebiyev A. Azerbaycan halk edebiyyatı. I kitab. Bakı: Çırak, 2009, 640 s. Seyidov M. Gam-Şaman ve onun kaynaklarına ümumi bakış. Bakı: Genclik, 1994, 282