Öz
Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde tespit edilen yeni tip koronavirüs (COVID-19) kısa sürede tüm dünyayı tehdit eder bir hâl almıştır. COVID-19, Türkiye’de de ilk vakanın görüldüğü 11 Mart 2020 tarihinde, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından küresel salgın ilan edilmiştir. Virüse karşı sosyal, ekonomik, hukuki, dinî ve askerî alanlarda çeşitli önlemler alınmıştır. Salgın, halk sağlığı üzerindeki ölümcül etkilerinin yanı sıra toplumun yaşam biçimini, alışkanlıklarını ve tepkilerini de değiştirmiştir. Âşıklık geleneğinin temsilcileri de küresel salgına karşı kayıtsız kalmamış, sazı ve sözü ile içinde bulunulan durumu ve şartları dile getirmiş, çağının tanığı ve toplumların sözcüsü olmuşlardır. Makalede, Eskişehir’de yaşayan ve âşıklık geleneğini sürdüren Âşık Nurşah’ın küresel salgın sürecinde yazmış olduğu şiirlerinde virüsün ortaya çıkışını, yayılmasını ve etkilerini ne şekilde ele aldığı, konuyla ilgili gözlem ve deneyimleri sorgulanmıştır. Âşığın arşivinde bulunan ve henüz yayınlanmayan şiirleri ile derleme sırasında doğaçlama söylediği şiirlerinden yararlanılmıştır. Sorgulama sonucunda, Âşık Nurşah’ın şiirlerinin koronavirüse dikkat çekme ve salgından korunma noktasında toplumu bilinçlendirme gibi önemli bir rolü yerine getirdiği/getirmekte olduğu görülmüştür. Âşığın bu görevi yerine getirirken evde kalma, temizlik kurallarına uyma, maske takma, sağlık çalışanlarına destek olma, koronavirüse yenik düşen insanlık, virüsün ekonomiyi sarması, sosyal hayatı olumsuz etkilemesi, eğitim öğretime ara verilmesi, ibadet mekânlarının kısıtlanması gibi konuları daha fazla öne çıkardığı gözlemlenmiştir. Bu durum Âşık Nurşah’ın içinde bulunulan zamanın güncel sorunlarına duyarlı davrandığının ve toplumun salgın karşısındaki duygu ve düşüncelerine tercüman olduğunun da bir göstergesidir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- (1998). Sazıyla, sözüyle, müziğiyle ve ödülleriyle Aşık Nurşah. Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi.
- Akalın, F. (2019). Eskişehirli Âşık Nurşah’ın bazı hikâyeleri, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Yayımlanmamış Lisans Tezi.
- Altınkaynak, E. (2020). Halk şairlerinin dilinde COVİD 19 (Korona virüs). Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 46, 372-393.
- Aydın, O. – Çetin, O. (2020). Geleneğin izinde: Âşıkların diliyle koronavirüs. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 5 (1), 25-40.
- Baymak, O., Donat, C. (2010). Türk dünyası şiir antolojisi 1. Prizren-Kosova: Grafıx.
- Büyükokutan Töret, A. (2019). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında Eskişehirli Âşık Nurşah’ın şiirleri üzerine bir değerlendirme. Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları. Çanakkale: Paradigma Akademi.
- Çetinkuş, İ. (1997). Aşık Nurşah (Hayatı, sanatı, şiirlerinden seçmeler), Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Lisans Tezi.
- Çiftçi, H. (1995). Eskişehir ve çevresinde yetişen halk şairlerimiz, İzmir: Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Lisans Tezi.
- Demir, H. (2015). Âşık Nurşah hayatı ve şiirlerinden seçmeler, Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Yayımlanmamış Bitirme Tezi.
- Gürçayır Teke, S. (2020). Gerçek ozan kimdir diye sorarsan/Çağına tanıklık eden kişidir: Âşıkların toplumsal rolleri açısından koronavirüs konulu şiirleri. Millî Folklor, 16 (127), 5-17.
- Kaymak, M. - Kayacan, M. - Nasrattınoğlu, İ. Ü. (1989). Kara sevda türküsü Aşık Nurşah Bacı’nın yaşamı ve şiirlerinden seçmeler. Ankara: Mansur Kaymak THM.
- Kayacan, M. (1988). Eskişehirli Âşık Nurşah hâyatı, san’atı, şiir ve hikâyeleri (Metin ve inceleme), Konya: Selçuk Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Mezuniyet Çalışması.
- Keskin, A. (2020). Elektronik kültür ortamında paylaşılan koronavirüs (COVID-19) şiirlerinin folklorun ve mizahın protesto işlevi bağlamında kültürbilimsel analizi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13 (30), 502-536.
- Kökus, C. (2014). Âşık Nurşah’ın sanatı, hayatı ve eserleri, Ankara: Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Lisans Tezi.
- Oktay, A. - Tanyeri, G. (1991). Aşık Nurşah’ın deyişleriyle 2.000’li yılların Yunus Emre’si. Eskişehir: Eskişehir Valiliği Yunus Emre Kültür, Sanat ve Turizm Vakfı.
- Saraç, Ö. (2020). Salgın hastalıkların âşık tarzı Türk şiirine yansıması: Yeni tip koronavirüs (COVID-19) örneği. Millî Folklor, 16 (127), 18-34.
- Turan, F. A. - Uysal, B. - Keleşabdioğlu, Z. - Gökçe, E. (2008). Sazın ve sözün sultanları yaşayan halk şairleri – I. Ankara: Gazi Kitabevi, 167-183.
- Yıldız, İ. (2020). Sosyal medya salgını: Türkiye’de Korona’nın mizahi yönü. Kültür Araştırmaları Dergisi, 6, 150-172.
- Yılmaz, B. (2002). Eskişehir’li Âşık Nurşah, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Bitirme Ödevi.
Öz
Novel coronavirus (COVID-19) detected in Wuhan, China in December 2019 has become a threat to the world. On March 11, 2020, Turkey announced its first case and World Health Organization (WHO) declared COVID-19 a global epidemic. Various measures have been taken in social, economic, legal, religious, and military fields. Additively to its deadly effects on public health, the epidemic changed society's lifestyle, habits, reactions. The minstrelsy tradition representatives didn’t freeze to the global epidemic, they expressed the situation with instruments and words, they became witnesses of the age and the spokesperson of societies. In the article, the poems written by Minstrel Nurşah, who lives in Eskişehir and continues minstrelsy tradition, how she deals with emergence, spread, effects of the virus; her observations, experiences on the subject are questioned. Minstrel's poems in her archive and not yet published and improvised poems during the compilation have been used. Consequently, it was seen the poems of Minstrel Nurşah fulfill an important role; drawing attention to the coronavirus, raising the awareness of the society at the point of protection from the epidemic. While Minstrel fulfilling this mission, it has been observed that she highlights the subjects staying at home, following cleaning rules, wearing masks, supporting healthcare professionals, humanity succumbing to coronavirus, economic crisis, adversely affects social life, interruption of education, restriction of places of worship, etc. This shows that Minstrel Nurşah is sensitive about current problems of the present and she’s a translator of feelings and thoughts of society against the epidemic.
Anahtar Kelimeler
Coronavirus (COVID-19) epidemic poem of the minstrel Minstrel Nurşah society
Kaynakça
- (1998). Sazıyla, sözüyle, müziğiyle ve ödülleriyle Aşık Nurşah. Eskişehir: Odunpazarı Belediyesi.
- Akalın, F. (2019). Eskişehirli Âşık Nurşah’ın bazı hikâyeleri, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Yayımlanmamış Lisans Tezi.
- Altınkaynak, E. (2020). Halk şairlerinin dilinde COVİD 19 (Korona virüs). Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 46, 372-393.
- Aydın, O. – Çetin, O. (2020). Geleneğin izinde: Âşıkların diliyle koronavirüs. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 5 (1), 25-40.
- Baymak, O., Donat, C. (2010). Türk dünyası şiir antolojisi 1. Prizren-Kosova: Grafıx.
- Büyükokutan Töret, A. (2019). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında Eskişehirli Âşık Nurşah’ın şiirleri üzerine bir değerlendirme. Toplumsal cinsiyet ve kadın folkloru yazıları. Çanakkale: Paradigma Akademi.
- Çetinkuş, İ. (1997). Aşık Nurşah (Hayatı, sanatı, şiirlerinden seçmeler), Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Lisans Tezi.
- Çiftçi, H. (1995). Eskişehir ve çevresinde yetişen halk şairlerimiz, İzmir: Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Lisans Tezi.
- Demir, H. (2015). Âşık Nurşah hayatı ve şiirlerinden seçmeler, Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Yayımlanmamış Bitirme Tezi.
- Gürçayır Teke, S. (2020). Gerçek ozan kimdir diye sorarsan/Çağına tanıklık eden kişidir: Âşıkların toplumsal rolleri açısından koronavirüs konulu şiirleri. Millî Folklor, 16 (127), 5-17.
- Kaymak, M. - Kayacan, M. - Nasrattınoğlu, İ. Ü. (1989). Kara sevda türküsü Aşık Nurşah Bacı’nın yaşamı ve şiirlerinden seçmeler. Ankara: Mansur Kaymak THM.
- Kayacan, M. (1988). Eskişehirli Âşık Nurşah hâyatı, san’atı, şiir ve hikâyeleri (Metin ve inceleme), Konya: Selçuk Üniversitesi, Fen - Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Mezuniyet Çalışması.
- Keskin, A. (2020). Elektronik kültür ortamında paylaşılan koronavirüs (COVID-19) şiirlerinin folklorun ve mizahın protesto işlevi bağlamında kültürbilimsel analizi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 13 (30), 502-536.
- Kökus, C. (2014). Âşık Nurşah’ın sanatı, hayatı ve eserleri, Ankara: Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Lisans Tezi.
- Oktay, A. - Tanyeri, G. (1991). Aşık Nurşah’ın deyişleriyle 2.000’li yılların Yunus Emre’si. Eskişehir: Eskişehir Valiliği Yunus Emre Kültür, Sanat ve Turizm Vakfı.
- Saraç, Ö. (2020). Salgın hastalıkların âşık tarzı Türk şiirine yansıması: Yeni tip koronavirüs (COVID-19) örneği. Millî Folklor, 16 (127), 18-34.
- Turan, F. A. - Uysal, B. - Keleşabdioğlu, Z. - Gökçe, E. (2008). Sazın ve sözün sultanları yaşayan halk şairleri – I. Ankara: Gazi Kitabevi, 167-183.
- Yıldız, İ. (2020). Sosyal medya salgını: Türkiye’de Korona’nın mizahi yönü. Kültür Araştırmaları Dergisi, 6, 150-172.
- Yılmaz, B. (2002). Eskişehir’li Âşık Nurşah, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayımlanmamış Bitirme Ödevi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 10 Haziran 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Mart 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 14 Sayı: 34 |
