TOPLUMSAL İDEALLERDEN BİREYSEL KİMLİK YARATILIŞINA BİR ÖRNEK: ARZI KIZ EFSANESİ

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 34, 544 - 552, 10.06.2021

Nagihan Çetin

https://doi.org/10.12981/mahder.901745

Öz

Toplumlar kendileri için önemli olan, hafızalarında yer edinen savaş, göç, afet, sürgün gibi olayları ve bunların etkilerini kimi zaman aynı, kimi zaman ise değiştirip dönüştürerek sonraki nesillere aktarmaya çalışmaktadırlar. Sözlü anlatıların başrol üstlendiği bu aktarım sürecinde salt olaylar ve etkileri değil bunlar sonucunda ortaya çıkan idealler/ istekler /özlemler/ beklentiler de yer almaktadır. Bu çalışmada, anavatanlarından sürgün edilen Kırım Tatarlarının toplumsal hafızasında yer alan, onlar için bir ideale dönüşen anavatana bir gün mutlaka kavuşulacağı isteğinin Arzı Kız özelinde efsaneleşmesi konu edinilmiştir. Çalışma kapsamında toplumsal olaylar ve onlar nedeniyle şekillenen duygu, düşünce ve ideallerin sözlü anlatılara yansıması üzerinde durulmuş; Arzı Kız Efsanesi hakkında bilgi verilerek efsanenin özeti sunulmuştur. Efsanenin Kırım Tatarcasından okunuşu tam metin olarak aktarılmış ve efsaneye dayalı sözlük çalışmasına yer verilerek Arzı Kız Efsanesi, Kırım Tatarlarının ideallerinin bir temsili olarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

sözlü anlatı, aidiyet, kimlik, özlem, Kırım

Kaynakça

• Aqtay, G. – Jankowski, H. (2019). Kırım Karaycası Türkçe Sözlük, Çev. Tülay Çulha, Kesit Yayınları, İstanbul.
• Bilginer Erdoğan, Ş. (2013). Toplumsal Bellek ve Medya: Toplumsal Hatırlatma ve Unutturma Biçimleri (Seksenler TV Dizisi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo, TV ve Sinema Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Çulha, T. (2010). Kuzey Türk Boylarının Halk Edebiyatından Örnekler, W. Radloff, TDAD, İstanbul.
• Emedova, U. (2004). Kırımtatar Halk Efsaneleri ve Destanları, Tavriya Neşriyat, Akmescit.
• Jankowski, H. (2006). A Historical-Etymological Dictionary of Pre-Russian Habitation Names of the Crimea, Brill.
• Yolcu, M. A. – Aça, M. (2015). Kırım Tatar Kimliğini Yeniden İnşa Etme Çabalarında Süreli Yayınlar ve Kitaplarda Yer Alan Folklor Ürünlerinin Rolü (1991-2014), Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15/1 Yaz, 115-129.
• Yves, B. vd. (2000). Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü, C. II, Haz.: Levent Yılmaz, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• URL-1: “ana vatan”, http://lugatim.com/s/anavatan (Erişim: 08.03.2021)
• URL-2: “Arzı Kız ve Çeşmesi”, https://www.alamy.com/stock-photo-koreiz-russia-september-29-2014-fountain-girl-arzy-and-robber-ali-74539222.html (Erişim: 11.02.2021)
• URL-3:“Arzı Kız Heykeli”. https://www.tripadvisor.com/LocationPhotoDirectLinkg246443-d10754925-i326790811-Sculpture_Mermaid-Koreiz.html (Erişim: 11.02.2021)