YUNUS NÜZHET UNAT’IN HAYDİ SUNA PİYESİ ÜZERİNE ZAMAN OKUMALARI

Year 2023, Volume: 16 Issue: 43, 1145 - 1155, 19.09.2023

Tolga Alver

https://doi.org/10.12981/mahder.1267436

Abstract

Yunus Nüzhet Unat’ın 1936 senesinde kaleme aldığı Haydi Suna piyesi, Erken Cumhuriyet Dönemi edebiyatının özelliklerini gösteren bir metindir. Yeni kurulan devletin yöneticileri halkın arasında inkılâpların yaygınlaşması için kültürel yoldan propagandalar yapmışlardır. Bu propaganda unsurlarının en önemlilerinden birisi de tiyatro oyunlarıdır. Dönemin yazarları yeni devletin siyasetine uygun biçimde piyesler kaleme almışlardır. Yazılan bu piyesler özellikle Halkevleri ve Halkodaları başta olmak üzere yurdun dört bir yanında halka sergilenmiştir. Piyeslerdeki propaganda aracılığı ile, ideal bir bireyin ve toplumun nasıl olması gerekliliğine ilişkin söylemlerde bulunulmuştur. Yunus Nüzhet Unat’ın Haydi Suna piyesi de bu özelliklere sahip bir piyestir. Piyesin kurgusu 2023 yılında geçmektedir. Yazar, 1936 senesinin bakış açısıyla Türkiye’nin 100. yılındaki manzarasından izlenimler vermeye çalışmıştır. Bunu yaparken zaman zaman şimdicilik sorunu ile karşılaştığı ve tersine bir anakronizme düştüğü görülmektedir. Bu çalışmada 2023 yılında geçen metnin günümüz zamanıyla mukayesesi yapılacak ve bunun üzerine zaman okumaları gerçekleştirilecektir. Metnin yazıldığı zaman ile (1936 yılı), 2023 yılı arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları ortaya koymak bu çalışmanın amacıdır.

Keywords

tiyatro, anakronizm, şimdicilik, propaganda

TIME READINGS ON YUNUS NUZHET UNAT'S PLAY "LET'S SUNA"

Abstract

Yunus Nüzhet Unat's play "Let's Suna", written in 1936, is a text showing the characteristics of Early Republican Period literature. The administrators of the newly established state made cultural propagandas to spread the revolutions among the people. One of the most important of these propaganda elements is theatrical plays. The writers of the period wrote plays in accordance with the politics of the new state. These written plays were exhibited to the public all over the country, especially in Community Centers and People's Rooms. Through the propaganda in the plays, discourses were made about how an ideal individual and society should be. Yunus Nüzhet Unat's play "Let's Suna" is a play with these features. The plot of the play takes place in 2023. The author tried to give impressions from the view of Turkey in its 100th year from the point of view of 1936. While doing this, it is seen that he encounters the problem of presentism from time to time and falls into a reverse anachronism. In this study, the text that passed in 2023 will be compared with today's time and time readings will be made on it. The aim of this study is to reveal the similarities and differences between the time the text was written (1936) and 2023.

Keywords

theatre, anachronism, presentism, propaganda.

References

• Artu, M. (2010). Türk tiyatrosu’nda oyun yazarlığının gelişimine yönelik girişimler üzerine bir inceleme. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Atasoy, E. (2020). Distopik kurgu ve ümitvar distopya bağlamında ütopyacılık geleneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(3), 1135-1147. Avcı, M. (2021). Ütopya içinde distopya: Herbert George Wells’in “Zaman Makinesi”. Temaşa Felsefe Dergisi, 16, 192-202.
• Balı, F. - Uğur, U. (2013). Yazınsal alanda klasik ütopyalar ve Türk edebiyatı’nda ütopya. Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3(6), 1- 12.
• Canbaz Yumuşak, F. (2012). Ütopya, karşı-ütopya ve Türk edebiyatında ütopya geleneği. Bilig, 61, 47-70. Çıkla, S. (2021). Türkiye’de rejim ve edebiyat. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Engin, E. (2015). Didaktik ve ütopik bir roman: Toprak Uyanırsa. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 23-30.
• Kanter, M. F. (2011). Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim’in şiirlerinde ütopya. Turkish Studies, 6(3), 963-972.
• Karadağ, N. (1989) Halkevleri oyun dağarcığı (1932-1951). Erdem, 5 (13), 81-122.
• Kavukçu, E. (2016). Ütopya ve sanat. Sanat Dergisi, 27, 29 – 37.
• Kınık, A. (2022). Atatürk dönemi (1923-1938) Türk tiyatrosunda folklorik unsurlar. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Okur, M. (2018) Halkevlerinin kültür faaliyetlerinde edebî metinlerin rolü. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11, (24), 385-398.
• Olgun, K. (2010). İzmit (Kocaeli) Halkevi temsil şubesinin çalışmaları (1923-1951). Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 26(78), 505-534.
• Omay, M. (2009). Ütopya üzerine genel bir inceleme. Sosyoloji Dergisi, 3(18), 1-14.
• Şen, S. (1999) Atatürk, cumhuriyet ve tiyatro. Sanat Dergisi, 1, 23-30. Tüfekçi, M. E. (2011). Ulusal kimliği tiyatro ile kurmak: Türk tiyatrosunun kimlik inşasındaki işlevi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Unat, Y. N. (1938) Haydi Suna. Ankara: Yeni Cezaevi Matbaası.
• Yeşil, A. (2006). Ankara metropoliten alanının yeşil alan sisteminin analizi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yetkin, G. H. (2018). Ütopya madalyonunun iki yüzü: F. M. Dostoyevski Gülünç Bir Adamın Düşü ve R. Bradbury Fahrenheıt 451. The Journal of Academic Social Science Studies, 67, 149-160.