Abstract
Folk narratives are a type of folk literature in verse and prose told by minstrels and public storytellers in Anatolia since the 16th century. Their subjects are love and heroism—both love and heroism. Until television and cinema, that is, the silver screen, came into our lives towards the end of the 20th century, they undertook the socialisation of the people as well as the task of education and cultural transmission. The heroes of the folk narrative on which hundreds of studies have been carried out can be minstrels, mythical and imaginary heroes, or sultans, poets, or beys who lived in history and were important for that society. The hero of the narrative we discussed in our study is Shah Ismail. Although he did not live in Turkey, the folk narrative about his life is found in almost every province from east to west. Although Shah Ismail, who is considered a folk hero, is generally regarded as a lover struggling to meet his beloved in narratives, he is sometimes included as a hero in the story co-texts. The fictional structure of Shah Ismail's narratives is parallel in written and oral sources but can sometimes be long or short depending on the narrator. In general, the verse parts of folk narratives in written sources are not included in oral sources very much. Although there are verses and quatrains with missing verse parts in the "Shah Ismail and Gülizar Narrative", which is the subject of our analysis, it must be sung in a melodious form in the sound recording. Even though the source person is not a folk narrators or minstrel, singing the verse parts of the story melodiously is important in terms of the continuation of the folk narrators tradition in the late 20th century. The compilation discussed in our article was compiled in 1984 by the source person living in the old Nefsidere village of Sinop-Boyabat district, now called Dereçatı village. In our study, the verse parts of the folk narrative will be given in full.
References
- Alptekin, A. B. (2009). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Ankara: Akçağ.
- Boratav, P. N. (2002). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği. İstanbul: Türkiye Tarih Vakfı.
- Çetin, N. G. (1998). Şah İsmail hikâyesi üzerine monografik bir inceleme. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Ergun, S. N. (1946). Hatayî Divanı Şah İsmail Safevi edebi kişiliği hayatı nefesleri. Ankara: İstanbul Maarif Kitaphanesi.
- Uysal, Y. (2020). Şah İsmail ve Gülizar Hanım hikâyesi Alanya varyantı üzerine mukayeseli bir inceleme. Gazi Türkiyat, 26, 165-185.
Abstract
Halk hikâyeleri 16. yüzyıldan itibaren Anadolu sahasında âşıklar ve meddahlar tarafından anlatılan nazım-nesir şeklinde halk edebiyatı türüdür. Konuları aşk, kahramanlık, hem aşk hem kahramanlıktır. 20. yüzyıl sonlarına kadar televizyon ve sinema yani beyaz perdenin hayatımıza girmesine kadar halkın sosyalleşmesini aynı zamanda eğitim ve kültür aktarımı işlevini üstlenmişlerdir. Üzerinde yüzlerce çalışma yapılan halk hikâyelerinin kahramanları; âşıklar, mitik ve hayali kahramanlar veya tarihte yaşamış o toplum için önemli olan bir sultan, şair veya bey olabilmektedir. Çalışmamızda ele aldığımız hikâye kahramanı Şah İsmail’dir. O Türkiye sahası içinde yaşamamış olmasına karşın hayatı etrafında anlatılan halk hikâyesi doğudan batıya hemen her ilimizde yer almaktadır. Bir halk hikâyesi kahramanı olarak görülen Şah İsmail, anlatılarda genellikle bir sevgilisine kavuşmak için mücadele eden âşık gibi görülmesine karşın, hikâye eş metinlerine kimi zaman kahraman olarak yer almaktadır. Şah İsmail Hikâyelerinin kurgu yapısı yazılı ve sözlü kaynaklarda paralel işlenmiş, ancak anlatıcıya bağlı olarak bazen uzun veya kısa olabilmektedir. Genellikle halk hikâyelerinin yazılı kaynaklarda yer alan nazım kısımları, sözlü kaynaklarda çok fazla yer almamaktadır. İncelememize konu olan “Şah İsmail ve Gülizar Hikâyesi”nde manzum kısımları eksik mısra ve dörtlükler olmasına karşın ses kaydında ezgili bir biçimde söylenmiş olması önem arz etmektedir. Kaynak kişi, meddah veya âşık olmamasına karşın, hikâyenin nazım kısımlarını ezgili şekilde söylemesi, hikâye anlatma geleneğinin 20. yüzyıl sonlarında varlığını devam ettirmesi açısından önemlidir. Makalemizde ele alınan derleme 1984 yılında Sinop- Boyabat ilçesinin eski Nefsidere yeni adı Dereçatı köyünde yaşayan kaynak kişiden derlenmiştir. Çalışmamızda hikâyenin nazım kısımları eksiksiz verilecektir.
Keywords
References
- Alptekin, A. B. (2009). Halk hikâyelerinin motif yapısı. Ankara: Akçağ.
- Boratav, P. N. (2002). Halk hikâyeleri ve halk hikâyeciliği. İstanbul: Türkiye Tarih Vakfı.
- Çetin, N. G. (1998). Şah İsmail hikâyesi üzerine monografik bir inceleme. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Ergun, S. N. (1946). Hatayî Divanı Şah İsmail Safevi edebi kişiliği hayatı nefesleri. Ankara: İstanbul Maarif Kitaphanesi.
- Uysal, Y. (2020). Şah İsmail ve Gülizar Hanım hikâyesi Alanya varyantı üzerine mukayeseli bir inceleme. Gazi Türkiyat, 26, 165-185.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Turkish Folklore in the Türkiye Field |
| Journal Section | Articles |
| Authors | |
| Early Pub Date | December 20, 2023 |
| Publication Date | December 20, 2023 |
| Submission Date | November 1, 2023 |
| Acceptance Date | December 12, 2023 |
| Published in Issue | Year 2023 Volume: 16 Issue: 44 |
