KITES IN TURKISH CULTURE

Year 2024, Volume: 17 Issue: 48, 2099 - 2121, 26.12.2024

Metehan Korkmaz

https://doi.org/10.12981/mahder.1511287

Abstract

Toys have had the opportunity to spread to a wide area by creating diversifications within the cultures living in the world. Kites, which have the qualification of being one of the toys that exemplify this situation, have local and universal qualities. Kites, which exhibit a structure open to development, are shaped according to the imagination and aesthetic understanding of the maker. The techniques used in the construction phase, the colors and patterns used in the outer coating parts, and the differences in patterns allow this toy to gain a dynamic structure. Appealing to adults as well as children, this toy brings together people with different characteristics regardless of gender. These features of kites provide social cohesion by enabling the organization of kite festivals, kite convivals and kite competitions, which constitute an important part of folk entertainment. The museums, workshops, exhibitions and teams formed around kites also reveal the cultural dimension of kites. “Üsküdar Belediyesi Mehmet Naci Aköz Kite Museum”, which is the only kite museum established in Turkey, draws attention in this context. This museum, which has been hosting kite models collected from different geographies since 1986, is evaluated from different perspectives using the field research method. Supported by the literature review technique, the study sheds light on the practices, beliefs and activities that occur around by identifying with a particular day. It also draws attention to its variations in Turkish culture and its reflections in different cultures.

Keywords

Game, Toy Museum, Kite, Festival, Belief

TÜRK KÜLTÜRÜNDE UÇURTMALAR

Abstract

Oyuncaklar dünya üzerinde yaşayan kültürler içerisinde çeşitlenmeler meydana getirerek geniş bir sahaya yayılma imkânına sahip olmuştur. Bu duruma örnek teşkil eden oyuncaklardan biri olma vasfına haiz olan uçurtmalar yerel ve evrensel nitelik taşımaktadır. Gelişime açık bir yapı sergileyen uçurtmalar, yapan kişinin hayal gücü ve estetik anlayışı ölçüsünde şekillenmektedir. Yapım aşamasında kullanılan teknikler, dış kaplama kısımlarında kullanılan renkler ve desenlerin farklılık taşıması, bu oyuncağın dinamik bir yapı kazanmasına fırsat vermektedir. Çocukların yanı sıra yetişkinlere de hitap eden bu oyuncak, cinsiyet ayrımı gözetmeksizin farklı özelliklere sahip olan kişileri bir araya getirmektedir. Uçurtmaların sahip olduğu bu özellikler, halk eğlencelerinin önemli bir parçasını teşkil eden uçurtma festivalleri, uçurtma şenlikleri ve uçurtma yarışmalarının düzenlenmesine olanak sunarak toplumsal kaynaşmayı sağlamaktadır. Uçurtmalar etrafında oluşturulan müzeler, atölyeler, sergiler ve kurulan takımlar da uçurtmaların sahip olduğu kültürel boyutu gözler önüne sermektedir. Türkiye’de kurulan tek uçurma müzesi olma özelliğine haiz olan “Üsküdar Belediyesi Mehmet Naci Aköz Uçurtma Müzesi” bu bağlamda oldukça dikkat çekmektedir. 1986 yılından itibaren farklı coğrafyalardan toplanarak bir araya getirilen uçurtma modellerini barındıran bu müze, alan araştırma yöntemi kullanılarak farklı perspektiflerden değerlendirilmektedir. Literatür tarama tekniği ile desteklenen çalışma, uçurtmaların etrafında oluşan uygulamalara, inançlara ve belirli bir gün ile özdeşleşerek ortaya çıkmış etkinliklere ışık tutarak Türk kültürü içerisindeki çeşitlenmelerine ve farklı kültürler içerisindeki yansımalarına da dikkat çekmektedir.

Keywords

Oyun, Oyuncak Müzesi, Uçurtma, Festival, İnanç

References

• Abbasov, I. B.- Van, T. (2022). Design space festival of kites. Culture and Art, 1, 1-12.
• Akgül, H. (1987). Manisa folkloru. Manisa: Manisa Turizm Derneği Yayını.
• Aldan, M. (1996). Uzak anılar. Ankara: Özkan Matbaacılık.
• And, M. (1993). Kültürler kavşağında oyun ve oyun nesnelerinin tarihi. Toplumsal Tarihte Çocuk, (hzl.: Bekir Onur). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• And, M. (2019). Oyun ve bügü: Türk kültüründe oyun kavramı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Aslanov, E. (1984). El – oba oyunu halk tamaşası. Bakü: Işık Yayınları.
• Atasoy, E. (2019). İnsan – doğa etkileşimi ve çevre için eğitim. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Baykara, T. (2000). Türklerde şenlikler, kutlamalar, toylar ve eğlenceler. Erdem, 12 (36), 867-898.
• Boratav, P. N. (1984). 100 soruda Türk folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Caferoğlu, A. (1994). Anadolu dialektolojisi üzerine malzeme II. Ankara: TDK Yayınları.
• Caillois, R. (2001). Man, play and games. Chicago: University of Illinois Press.
• Chadwick, N. K. (1931). The kite: A study in Polynesian tradition. The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, 61, 455-491.
• Çelebi, D. B. (2007). Türkiye ve Azerbaycan’daki çocuk oyunları ve oyuncaklarının karşılaştırmalı incelemesi. Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Çobanoğlu, Ö. (2015). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Durdu, B. K. (2015). Muğla’da geleneksel çocuk oyuncakları. Folklor/Edebiyat, 21 (81), 47-53.
• Fincham, B. (2018). Eğlence sosyolojisi. (çev.: F. Ülkü Selçuk). Ankara: Nobel Yaşam.
• Frazer, J. G. (1992). Altın dal: dinin ve folklorun kökleri II. (çev.: Mehmet H. Doğan). İstanbul: Payel Yayınları.
• Gürbüz, D. Ö. (2017). Yapısal ve işlevsel açıdan Afyonkarahisar çocuk oyunları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Hill, A. H. (1952). Some Kelantan games and entertainmets. Journal of the Malayan Branch of the Royal Asiatic Society, 1 (158), 20-34.
• Huizinga, J. (2013). Homo Ludens: Oyunun toplumsal işlevi üzerine bir deneme. (çev.: Mehmet Ali Kılıçbay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İmirgi, A. (2005). Festival kavramı üzerine düşünceler. Millî Folklor, 17 (65), 29-36.
• İşçiler, S. S. (1964). Tekirdağ folkloru: Çocuk oyunları ve çocukla ilgili sözler III. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, 8 (180), 3464-3469.
• Karaman, R. (2014). Türk dünyasının bayramı yeni gün (nevruz). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Kozak, M. - Güncan, Ö. (2021). Oyuncak müzeleri ve ziyaretçi deneyimleri. Social Science Development Journal, 6 (24), 74-97.
• Oruçoğlu, E. Z. (1999). Müze sergilemesinde dil ve etkileşim. Yeniden Müzeciliği Düşünmek. (ed.: Tomur Atagök), İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basım-Yayın Merkezi.
• Olgun, C. K. (2019). Statü ve eğlence. Psiko-Sosyal Yönleriyle Eğlence. (ed.: Metin Kılıç), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Onur, B. (2013). Müze ve oyun kültürü. Ankara: İmge Kitabevi.
• Onur, B. (2016). Oyunlar ve oyuncaklar. Ankara: Kalem Kitap Yayınları.
• Önder, M. (2018). Kültür ve turizm şehirlerinin tamamlayıcı unsuru: Oyuncak müzeleri. Sivas İnterdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, 2, 59-65.
• Özdemir, N. (2005). Cumhuriyet dönemi Türk eğlence kültürü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özdemir, N. (2006). Türk çocuk oyunları I. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özdemir, N. (2006a). Türk çocuk oyunları II. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özdemir, N. (2021). Çocuk oyunları ve doğa. O Piti Piti Karamela Sepeti–Çocuk Folkloru Kitabı, (ed.: Nursel Uyanıker – Berna Ayaz), Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Özhan, M. (1997). Türkiye’de çocuk oyunları kültürü. Ankara: Feryal Matbaası.
• Özhan, M. (2005). Çocuk oyun ve oyuncak terimleri sözlüğü. Ankara: Kültür Ajans Yayınları.
• Parvez, A. (2018). Kites, kite flying and kite fighting in punjab: Culture, tradition and basant. A Research Journal of South Asian Studies, 33 (1), 119-136.
• Smith, R. J. (2015). Festival ve kutlamalar. (çev.: Sibel Keskin), Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3, (ed.: M. Öcal Oğuz vd.), Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Stoeltje, B. J. (2015). Festival. (çev.: Petek Ersoy). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 3. (ed.: M. Öcal Oğuz vd.), Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Uysal, Ş. (1997). Çocuk isimleri ve oyunları. Konya: Uysal Kitabevi.
• Yıldırım, Y. (2017). Geleneksel eğitim Sürecinde Urfa’da çağdaş bir öğretmen: İhsan Özdemir (1926-1956). Atatürk Yolu Dergisi, 16 (61), 437-466.