ANADOLU’DA KERPİÇ KULLANIM KÜLTÜRÜ

Year 2025, Volume: 18 Issue: 50, 888 - 898, 28.06.2025

Fatma Sedes

https://doi.org/10.12981/mahder.1557177

Abstract

Anadolu'nun köklü tarihinde kerpicin yapı malzemesi olarak kullanımı M.Ö. 6000-5000 yıllarına kadar gitmektedir. Anadolu'da Çatalhöyük ve Yumuktepe gibi arkeolojik kazılarda erken Anadoluluların evleri için kerpiç tuğla yaptıkları anlaşılmaktadır. Kalelerini, tapınaklarını ve kamu binalarını da kerpiçten yapmış oldukları kazı sonuçlarından anlaşılmıştır. Evler çoğunlukla dikdörtgen şeklinde yan yana inşa ediliyordu. Halen Orta ve Doğu Anadolu'da aynı teknikle kerpiç kullanılarak ev yapımına devam edilmektedir. Adobe tekniği sadece ev inşa etme yöntemi değil, aynı zamanda bir yaşam tarzıdır. Bir köyde kerpiç ev yapılırken bütün insanlar bir araya gelmekte, şarkılar söylenip yardımlaşılan bir törene benzemektedir. Modern hayatta olmadığı için, bu kadar samimi bir toplantıya nadiren katılabilmek mümkün olmaktadır. Kerpiç binalarda yaşayan insanlar Anadolu'nun bir deprem ülkesi olduğunun bilincindedir. Yanlış inşa edilen kerpiç binaların ciddi bir deprem sonrasında kolayca çöktüğünü çoğu kişi bilmektedir. Pek çok üniversite, inşaat tekniklerini ve malzemelerini artırmak için araştırmalar yapmakta ve hala kerpiç evlerde yaşamakta ısrar eden insanlara eğitim vermeye çalışmaktadırlar. Aslında kerpiç yapılar mimari mirasımızın bir parçasıdır. Ahşap, taş veya duvarcılık gibi diğer temel teknikler gibi korunması gerekir. Pek çok şarkı, şiir, masal, atasözü ve romanda kerpiç genellikle ana konudur. Bu, köy halkının malzemesi olmasının yanı sıra büyük bir kültür de oluşturur. Bir şairin dediği gibi: “Mezarımı kerpiçten yapacaksın, ama sonra insanlar oraya kerpiç tuğladan ev yapacaklar.’’

Keywords

Kerpiç , Kültür , Anadolu , Anadolu Mimarlığı , Anadolu Kerpiç Şiirleri

Ethical Statement

Çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine uyduğumu beyan ederim.

Supporting Institution

İstanbul Aydın Üniversitesi

Project Number

1

Thanks

Editör ve emekleri geçen yayın grubuna şükranlarımı sunarım.

THE CULTURE OF ADOBE USAGE IN ANATOLIA

Abstract

In long history of Anatolia, usage of adobe as a material of building goes to 6000- 5000 BC. In archaeological excavations in Anatolia such as Catalhoyuk and Yumuktepe, it is found that early Anatolians made adobe bricks for their houses. They also made their castles, temples and public buildings of adobe. Houses were mostly built side by side in rectangular. It continues to build houses in Middle and East Anatolia in the same technic using adobe bricks. Adobe technic is not only a way of building houses but it is also a living style. All people get together while building an adobe house in a village. lt looks like a ceremony, singing songs and helping each other. As non-in modern life, one can rarely attend in such a sincere gathering. People who live in adobe buildings are conscious that Anatolia is a land of earthquakes. Everyone knows that, wrongly built adobe buildings easily collapse after a serious earthquake. Many colleges make researches to increase the technics of building and materials and try to teach people who still insist to live in adobe houses. As a fact, adobe buildings are part of our architectural heritage. As other main technics, such as timber, stone or masonry, it must be protected. In many songs, poems, tales, proverbs and novels adobe is generally the main subject. That creates a great culture besides being a material of village people. As a poet says: You will make my grave with adobe, but later people will use it as bricks making homes.

Keywords

Adobe , Culture , Anatolia , Anatolian Architecture , Anatolian Adobe Poems

Ethical Statement

I declare that all processes of the study comply with research and publication ethics and that I comply with ethical rules and scientific citation principles.

Supporting Institution

İstanbul Aydın Üniversitesi

Project Number

1

Thanks

.I would like to express my gratitude to the editor and the publishing group who contributed.

References

• Aruntaş, H. Y. vd. (2015). Sürdürülebilir bir yapı malzemesi olarak kerpiç, Conference Paper.
• Akyol, G. (2005), Cahit Külebi ve Yavuz Bülent Bâkiler’in şiirlerinde Anadolu ve Anadolu insanı, Balıkesir: Balıkesir University Institute of Social Sciences Unpublished Master's Thesis
• Başgelen, N. (1993). Çağlar boyunca Anadolu’da duvar. İstanbul: Grafbas Matbaacılık.
• Çelebi, R. (1979). Kerpiç yapım yöntemleri ve kullanımı üzerine bir deneme. İstanbul: D.M.M. A. Mimarlık Bölümü Doçentlik Tezi.
• Çetintürk, N. -Harputlugil Ulukavak, G. (2005). Geleneksel Türk evi’nde ısıl konfor koşullarının analizi: Safranbolu Hacı Hüseyinler evi. Gazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20(1), 77-84.
• Duman, N. - Ökten, S. (1979). Ahşap yapı dersleri I. İstanbul: Y.E.M. Yayınları. Dikmen, N. - Özkan, S. T. E. (2004). Türkiye’de kırsal alanlarda kullanılan yapı malzemeleri, yapım sistemleri ve bu sistemlerin deprem karşısındaki davranışları. 2. Ulusal Yapı Malzemesi Kongresi, İstanbul: Y.E.M.
• Eser, L. (1977). Geleneksel ve gelişmiş geleneksel yapı. İstanbul: İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi.
• Gerçek, C. (1984). Yapıda taşıyıcı sistemler. Ankara: Yaprak Kitabevi.
• Gezer, H. (2013). Geleneksel Safranbolu evlerinin sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 23, 13-31.
• Hayyam, Ö. (2018). Dörtlükler-rubailer. (çev.: S. Eyuboğlu), İstanbul. İş Bankası Yayınları.
• Işık, A. B. (2007). Cumalıkızık’ta yeniden hımış yapı. Üçüncü Bin Yılda Osmanlı Köyü: Cumalıkızık Sempozyumu, Bursa: Bursa Yıldırım Belediyesi, Bursa Mimarlar Odası, Barış Manço Kültür Merkezi.
• Kafesçioğlu, R. - Gürdal, E. (1985). Çağdaş yapı malzemesi –alker “alçılı kerpiç”. İstanbul: İTÜ.
• Koçu, N. (2012). Sürdürülebilir malzeme bağlamında “kerpiç” ve çatı-cephe uygulamaları (Konya-Çavuş Kasabası örneği). 6. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu 12 – 13 Nisan 2012, Bursa.
• Özdoğan, E. – Schwarzberg, H.(2020) Contextualizing the neolithic houses: A view from eastern thrace, Making Spaces into Places The North Aeean, the Balkans and Western Anatolia in Neolothic, (ed. Nenad D. Tasić, et al.), 211- 224, Oxford: Bar Publishing.
• Pehlivan, A. (2019). Tarihte iklimle dengeli bina tasarımının incelenmesi: Safranbolu örneği. İstanbul: Istanbul Aydın University Institute of Science Unpublished Master's Thesis.
• Rado, Ş. (1980). Türk şairlerinden seçmeler, Yunus Emre. İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları.
• Sedes, F. - Pehlivan, A. (2019). Safranbolu evi dış duvar çeşitlerinin ısıl geçirgenlik katsayılarının analizi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 14(55), 181-194.
• Tringham, R. (2012). Last house on the hill: BACH area reports from Çatalhöyük, Turkey. Los Angeles: Cotsen Institute of Archaeology Press at UCLA.
• Uluçam, A. (2000). Ortaçağ ve sonrasında Van Gölü çevresi mimarlığı I Van. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.