JOINING STITCHES IN MARDIN PALAZ WEAVINGS

Year 2025, Volume: 18 Issue: 51, 1855 - 1868, 28.09.2025

İnan Burhanlı , Mine Taylan

https://doi.org/10.12981/mahder.1611323

Abstract

Palaz weaving, where only the warp is visible on its surface, is a type of weaving made mostly from goat hair, wool and cotton, in narrow widths (25 to 65 centimeters) and long lengths (82 to 520 centimeters) on horizontal or vertical looms. Palaz fabrics, woven with similar techniques in many parts of Anatolia, were used primarily as floor mats, as well as prayer rugs, covers, sacks and saddlebags. The palazes are woven in two, three or four pieces (şak) and assembled using various sewing techniques. In this article, the sewing techniques used in palaz fabrics woven in the Mardin region were analyzed. In the field research conducted in Mardin between 2023-2024, seven different sewing techniques were identified and examined. Although some of these techniques are similar to each other, they differ in appearance. It has also been observed that the frequency of needle movement and the use of sewing threads of different colors affect the resulting image. These sewing techniques, which in some examples give results as if they were part of the design, are applied on newly woven pieces and presented in the study with technical drawings. In the field research, it was determined that the weaving of palaz in the region has decreased considerably. In this context, the aim of the study is to contribute a source to the literature that supports the application and survival of palaz weaving.

Keywords

Mardin , Weaving , Palaz , Warp , Stitch

MARDİN PALAZ DOKUMALARINDA BİRLEŞTİRME DİKİŞLERİ

Abstract

Yüzeyinde sadece çözgü görünen palaz dokuma; yatay ya da dikey dokuma tezgâhlarında enleri dar (25 ila 65 santimetre) ve boyları uzun (82 ila 520 santimetre) olacak şekilde çoğunlukla keçi kılı, yün ve pamuktan yapılan bir dokuma türüdür. Anadolu’nun birçok yerinde birbirine benzer teknikler ile dokunan palaz dokumalar, başta yer yaygısı olmak üzere seccade, örtü, çuval ve heybe olarak kullanılmıştır. Palazlar iki, üç ya da dört parça (şak) halinde dokunmakta ve çeşitli dikiş teknikleri ile birleştirilmektedir. Bu makalede Mardin yöresinde dokunan palaz dokumalarda kullanılan dikiş teknikleri analiz edilmiştir. 2023-2024 yılları arasında Mardin’de yapılan alan araştırmasında, yedi farklı dikiş tekniği tespit edilmiş ve incelenmiştir. Bu tekniklerin bazıları birbirine benzemesine rağmen görüntü olarak farklılıklar sergilemektedirler. Ayrıca dikişte iğne hareket sıklığının ve farklı renklerde dikiş iplerinin kullanılmasının ortaya çıkan görüntüyü etkilediği görülmüştür. Bazı örneklerde tasarımın bir parçası gibi sonuçlar veren bu dikiş teknikleri; yeni dokunmuş parçalar üzerinde uygulanarak teknik çizimleri ile çalışmada sunulmuştur. Yapılan alan araştırmasında yörede palaz dokumacılığının oldukça azaldığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı; palaz dokumacılığının uygulanabilmesini ve yaşatılmasını destekleyen bir kaynağın literatüre kazandırılmasıdır.

Keywords

Mardin , Dokum , Palaz , Çözgü , Dikiş

References

• Acar, B. - Guliyeva, M. (2018). Azerbaycan havsız halılarının bir grubu hakkında araştırma. Kesit Akademi Dergisi, 4(14), 19-33.
• Acar, S. - Guliyeva, M. (2019). Azerbaycan'ın cecim, palaz, şedde dokumaları örneğinde güncel kumaş ve giysi tasarımı uygulamarı. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 1134-1150.
• Alantar, H. (2007). Motiflerin dili. İstanbul: Yorum Yayıncılık.
• Aydın, S. vd. (2019). Mardin aşiret- cemaat- devlet. 3. Baskı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Böhmer, H. (2008). Nomads in Anatolia encounters with a vanishing culture. Germany: Remhöb Verlag.
• Demir, B. (2017). Giresun- Şebinkarahisar çevresinde geleneksel dokumalar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Deniz, B. (2000). Türk dünyasında düz dokuma yaygıları. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Durul, Y. (1969). Baraj gölü çevresi dokuma sanatları. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Keban Projesi Yayınları.
• Durul, Y. (1977). Yörük kilimleri Niğde yöresi. İstanbul: Ak Yayınları.
• Eksik, C. (2020). Mardin İli Artuklu, Ömerli ve Yeşilli ilçelerinin bazı köylerinde etnobotanik çalışma. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Fazlıoğlu, İ. (1997). Eskiçağda dokuma. İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Göyünç, N. (1991). XVI. yüzyılda Mardin sancağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Soysaldı, A. (1999). Türk kilimlerinde dokuma teknikleri ve boyama özellikleri. Erdem Dergisi, 10(30), 525-703.
• Sökmen, S. (2013). Bitlis yöresi palaz dokumacılığı. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Sökmen, S. (2015). Bitlis Etnoğrafya Müzesinde bulunan düz dokumalar. Arış Dergisi, 11, 81-95.
• Türk Tarih Kurumu Basımevi. (1977). Türkiye'de halk ağzından derleme sözlüğü. C 9, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Tarih Kurumu Basımevi. (1982). Türkiye'de halk ağzından derleme sözlüğü. C. 12, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.