Plant Asset in the Historical Spaces: Case of Diyarbakır, Turkey

Yıl 2022, , 270 - 280, 01.12.2022

Zeynep Toprak , Cengiz Yücedağ

https://doi.org/10.29048/makufebed.1160871

Öz

In this study, it was aimed to determine and evaluate the plant asset in 12 mosques and 1 church in Sur -Diyarbakır. For this purpose, the plants in the study areas were identified, their dendrological characteristics were determined, their diameters were measured and their suitability for use in the historical space was evaluated. In the study, a total of 199 trees and shrubs were identified. The most common species in the study areas were eastern sycamore (Platanus orientalis L.) and white mulberry (Morus alba L.). In addition, it was found out that the protection works for study areas together with their surroundings were insufficient in terms of the improvement and protection of historical spaces. In this sense, misused species can be replaced with native plants in steppe vegetation.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır, open green lands, plant assets, historical spaces

Tarihi Mekânlarda Bitki Varlığı: Diyarbakır Örneği

Öz

Bu çalışmada, Diyarbakır ili Sur ilçesinin 12 cami ve 1 kilisesindeki bitki varlığının tespit edilmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, çalışma alanlarındaki bitkiler teşhis edilmiş, dendrolojik özellikleri belirlenmiş, gövde çapları ölçülmüş ve tarihi nitelikli alanda kullanıma uygunlukları değerlendirilmiştir. Çalışmada toplam 199 ağaç ve çalı belirlenmiştir. Çalışma alanlarında en yaygın karşılaşılan türler doğu çınarı (Platanus orientalis L.) ve ak duttur (Morus alba L.). Ayrıca, tarihi mekânların iyileştirilmesi ve korunması açısından bu tür alanların çevresiyle birlikte korunması konusundaki çalışmaların yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Bu anlamda, yanlış kullanılan türler bozkır bitki örtüsü içinde bulunan doğal bitkiler ile değiştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır, açık yeşil alanlar, bitki varlığı, tarihi mekânlar

Kaynakça

• Aksoy A., Çelik J. (2014). Antalya’nın tarihi yapıları üzerinde bulunan bitkiler ve ekolojik etkileri. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 7(2): 1-5.
• Aslan, H. (2020). Ankara kenti açık yeşil alanlarında kullanılan meyve türlerinin belirlenmesi ve peyzaj mimarlığında süs bitkisi olarak değerlendirilme olanakları. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(Özel Sayı): 99-114.
• Ayaşlıgil, E.T. (2019). Çanakkale kenti ve tarihi halk bahçesi odunsu bitki örtüsü ve peyzaj değerleri. MEGARON, 14(3): 460-470.
• Çelik, D., Yazgan, M.E. (2007). Kentsel peyzaj tasarımı kapsamında tarihi çevre korumaya yönelik yasa ve yönetmeliklerin irdelenmesi. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9(11): 1-10.
• Çidam, F.B. (2007). Diyarbakır kent dokusunun turizm ve rekreasyon kaynaklarının peyzaj mimarlığı açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Dağ, V., Mansuroğlu, S. (2020). Turizm alanlarının kent kimliğine etkisi: Denizli kenti örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (2): 589-604.
• Erdoğan, R., Oktay, E., Selim, C. (2021). Tarihi çevre yenileme çalışmalarının peyzaj mimarlığı açısından değerlendirilmesi: Muratpaşa cami örneği. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 6 (1): 195-205.
• Erduran Nemutlu, F., Çelik, A., Sağlık, A., Devecioğlu, N.E. (2013). Tarihi kentlerde dış mekân süs bitkilerinin kullanımı. Süs Bitkileri Kongresi, Yalova, 1: 51-60.
• Eroğlu, E., Kaya, S., Özçelik, Z. (2016). Tarihi nitelik taşıyan kentsel bir alanda bitkisel çeşitliliğin floristik ve estetik açıdan irdelenmesi. Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Ormancılık Dergisi, 12(2): 163-177.
• Galev, E., Gurkova, M., Nikolay, G. (2016). The role of plants on the impact of cultural and historical monuments. Junior Scientific Researcher, 2 (1): 1-5.
• Gül, A., Küçük, V. (2001). Kentsel açık-yeşil alanlar ve Isparta kenti örneğinde irdelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, A (2): 27-48.
• Karaşah, B., Var, M. (2012). Trabzon ve bazı ilçelerinde kent dokusundaki bitkilendirme tasarımlarının ölçü-form açısından irdelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 14 (Özel Sayı): 1-11.
• Kunt, N. (2018). Samsun ilinin anıt ve anıtsal nitelikli ağaçlarının tespiti. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Kuter, N., Erdoğan, E. (2010). Çankırı kentsel sit alanının bitki varlığı açısından değerlendirilmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(2): 105-111.
• Melek, A., Demir, A. (2009). Diyarbakır il genelinde bulunan tarihî cami ve medreseler, Dini değerleriyle Diyarbakır kitabı, Diyarbakır, 47-160.
• Robinson, N. (1992). The planting design handbook. Gower Publishing Company Limited Gower House Craft Road Aldershot Hampshire Gu11 3HR, 271p. England.
• Sağlık, A., Yaman, B., Öztekin, F. (2021). Peyzaj tasarım ve uygulamalarının islamiyet’teki yeri ve önemi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (1): 507-550.
• Scarfone, S.C. (2007). Professional planting design an architectural and horticultural approach for creating mixed bed plantings. John Wiley&Sons. Inc. Hoboken: 272p. New Jersey.
• Seçkin, Y.Ç. (2004). Tarihi kentlerdeki açık mekanların değişen kullanımlarının değerlendirilmesi: Amasya örneği. Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye.
• Önder, S., Polat, A.T. (2012). Kentsel açık-yeşil alanların kent yaşamındaki yeri ve önemi. Kentsel Peyzaj Alanlarının Oluşumu ve Bakım Esasları Semineri, Konya, Türkiye.
• Özdemir, H. (2007). Tarihi çevrelerde kentsel peyzaj tasarım ilkelerinin belirlenmesi, İstanbul-Zeyrek örneğinde bir irdeleme. Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın, Türkiye.
• Tandoğan, O., Şişman, E.E. (2018). Yaşanabilir kış kentleri için kamusal açık mekân tasarımı ve bitkisel tasarım. MEGARON, 13(2): 334-346.
• URL-1 (2020). Sur Belediyesi. http://www.sur.bel.tr/ (Erişim Tarihi: 03.04.2020)
• URL-2 (2020). Osmanlı bahçeleri tarihi ve bitki kullanımı. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/154743/mod_resource/content/3/Osmanl%C4%B1%20D%C3%B6nemi%20Tarihi%20Bah%C3%A7eleri%20ve%20Bitki%20Kullan%C4%B1m%C4%B1.pdf (Erişim Tarihi: 28.05.2020)