Kurakçıl Peyzaj Çalışmalarında Bitkisel Uygulamalar: Muğla-Sarıgerme Halk Plajı Örneği

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 263 - 277, 01.12.2021

Serap Çöp Hülya Akat

https://doi.org/10.29048/makufebed.934101

Cited By: 5

Öz

Küresel ısınmanın etkileri her geçen gün çarpıcı boyutlara ulaşarak doğal kaynaklar arasında yer alan ve canlıların yaşamının temeli olan suyun varlığını tehlikeye sokmaktadır. Su kaynaklarının korunması, ekolojik dengenin sürdürülebilirliğinin yanı sıra suyun gelecek nesillere sorunsuz bir şekilde aktarılmasına da katkı sağlamaktadır. Tüm dünyada mevcut su kaynaklarının azalması nedeniyle suyun her alanda akılcı bir şekilde yönetilmesi ve kullanılması gerekmektedir. Son yıllarda suyun yoğun kullanıldığı tarımsal alanlardan biri olarak karşımıza çıkan peyzaj tasarımlarındaki sulamalarda doğayla uyumlu ve sürdürülebilir bir uygulama olarak su tasarrufunu benimseyen bir yaklaşım olan kurakçıl peyzaj çalışmalarının önemi giderek artmaktadır. Çalışmada, çevresel ve fiziki analiz işlemlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla alan kullanımları çıkartılıp mevcut bitki türleri belirlenerek kurakçıl peyzaj açısından değerlendirilme durumları tespit edilmiştir. Sürdürülebilir çevre yaklaşımı ile bölge ekolojisine uygun, kuraklığa dayanıklı ve özellikle doğal türlerin yer aldığı alternatif bitkiler tespit edilerek “Muğla-Sarıgerme Halk Plajı”nda kurakçıl peyzaj ilkeleri doğrultusunda örnek bir bitkisel tasarım projesinin hazırlanması hedeflenmiştir. Ayrıca bu araştırmada, kuraklığa dayanıklı bitki türlerinin seçilmesi ile sürdürülebilir peyzaj uygulamaları kapsamında bitkisel tasarım projesinin hazırlanması sonucu gerçekleştirilecek diğer kurakçıl peyzaj tasarım çalışmaları için öncülük etmek de amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kurakçıl peyzaj, suyun etkin kullanımı, su tasarrufu, sürdürülebilirlik

Teşekkür

Bu çalışma, Dr. Öğr. Üyesi Hülya AKAT’ın danışmanlığında, Serap ÇÖP tarafından hazırlanan ‘Sürdürülebilir Peyzaj Uygulamalarına Yönelik Bitkilendirme Çalışmalarının Kurakçıl Peyzaj Yaklaşımına Göre İrdelenmesi: “Sarıgerme Günübirlik Halk Plajı Örneği”’ yüksek lisans tezinin verileri kullanılarak hazırlanmıştır.

Herbal Applications in Xeriscape Studies: The Case Study of Muğla-Sarıgerme Public Beach, Turkey

Öz

The effects of global warming reach striking levels every day and endanger the existence of water, which is among the natural resources and which is the basis of life. The protection of water resources contributes not only to the sustainability of ecological balance but also to the smooth transfer of water through future generations. Due to the decrease in the current water resources all over the world, it is necessary to manage and use water rationally in every field. In the recent years, the importance of xeriscape works, which is an approach that adopts water saving as an environmentally compatible and sustainable practice in irrigation in landscape designs, one of the agricultural areas where water is used extensively, is increasing gradually. In order to carry out environmental and physical analysis in the study, by determining the field uses and the existing plant species, the conditions of evaluation in terms of xeriscape were revealed. It was aimed to prepare an exemplary herbal design project in accordance with the principles of xeriscape in “Muğla-Sarıgerme Public Beach” by identifying alternative plants appropriate for regional ecology, resistant to drought and involving especially natural species with sustainable environment approach. Besides, it was also aimed to pioneer other xeriscape design studies to be carried out because of preparing an herbal design project within the scope of sustainable landscaping applications with the selection of the plant species resistant to drought.

Anahtar Kelimeler

Xeriscape, effective use of water, water saving, sustainability

Kaynakça

• Acar, C., Demirbaş, E., Dinçer, P., Acar, H. (2003). Anlamsal Farklılaşım tekniğinin bitki kompozisyonu örneklerinde değerlendirilmesi, S.D.Ü. Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, 1: 15-28.
• Akan, H., Öz, A., Pekmez, H. (2018). Ortaca (Muğla) yöresinde halk arasında kullanılan bazı bitkiler, Türk Tarım Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(9): 1168-1174.
• Akat, H., Çöp, S. (2018). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yerleşkesinin yeşil alanlarının “Xeriscape” yaklaşımı (Kurakçıl peyzaj) açısından değerlendirilmesi, International Congress on Agriculture and Forestry Research, 8-10 April 2018, Marmaris, Turkey, 78-97.
• Akat, H., Şahin, O., Demirkan, G.Ç. ve Saraçoğlu, A.Ö. (2017). Süs Bitkileri Üretim Teknikleri, Efil Yayınevi Yayınları, 144 s.
• Aklanoğlu, F. (2007). İklim değişikliğinin peyzaj tasarımı ve uygulamaları üzerine etkisi, Uluslararası İklim Değişikliği ve Çevresel Etkileri Konferansı (UKİDEK), 18-20 Ekim 2007, Konya.
• Aküzüm, T. ve Çakmak, B. (2008). Gıda güvenliği açısından su yönetiminin değerlendirilmesi. Standart Ekonomik ve Teknik Dergi, Y/47, N/549, TSE Dergisi, 55-63.
• Anonim, (2019). Sarıgerme. T.C. Turizm ve Kültür Bakanlığı, https://www.mugla.ktb.gov.tr/sarigerme.html. (Erişim Tarihi: 18.06.2019).
• Appenzerler, T., Dimick, R.D. (2004). “Dünya Alarm Veriyor”, National Geography, www.akuastrateji.sumae.gov.tr/downloads/temel_tr/Internet_Derlem.pdf (Erişim Tarihi: 20.07.2019)
• Arın, Ö. (2010). Bitkisel Tasarımın Görsel Açıdan Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma: Bursa Soğanlı Botanik Parkı Örneği, Yüksek lisans tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Atalık, A. (2006). Küresel ısınmanın su kaynakları ve tarım üzerine etkileri. Bilim ve Ütopya Dergisi, 139: 18-21.
• Atik, M., Karagüzel, O. (2007). Peyzaj Mimarlığı Uygulamalarında Su Tasarrufu Olanakları ve Süs Bitkisi Olarak Doğal Türlerin Kullanım Önceliği. Tarımın Sesi TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Antalya Şubesi Yayını, 15: 9-12.
• Barış, M.E. (2007). Sarıya Bezenen Kentlerimizi Kimler ve Nasıl Yeniden Yeşertebilir, http://www.peyzajmimoda.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=1173&tipi=2&sube=0 (Erişim Tarihi: 30 Ocak 2019).
• Baykan, N.M., Birişçi, T. (2013). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi bahçesi örneğinde sürdürülebilir peyzaj tasarımı yaklaşımıyla Xeriscape, V. Süs Bitkileri Kongresi, 06-09 Mayıs 2013, Yalova, 2: 523-529.
• Bayramoğlu, E. (2013). Damla Sulama Sistemi ile Berberis thunbergii ‘Atropurpurea nana’ ve ‘Ilex aquifolium’ Bitkilerinin Sulanma Olanağının Araştırılması, Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Bayramoğlu, E. (2016). Sürdürülebilir peyzaj düzenleme yaklaşımı: KTÜ Kanuni Kampüsünün Xeriscape açısından değerlendirilmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17 (2): 119-127.
• Bayramoğlu, E., Demirel, Ö. (2015). Xerophytic Landscape. In: Environment and Ecology at the Beginning of 21st Century, ST. Kliment Ohridski University Press, Sofia, 180-190.
• Bayramoğlu, E., Ertek, A., Demirel, Ö. (2013). Su tasarrufu amacıyla peyzaj mimarlığı uygulamalarında kısıntılı sulama yaklaşımı. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 3(7):45-53.
• Booth, N.K. (1996). Basic Elements of Landscape Architectural Design. Waveland Press, Inc. Illinois.
• Bozoğlu, B. Keskin, B. ve Çavdar S. (2003). Küresel Isınma, 6. Çevre Sorunları Öğrenci Yaklaşımları Sempozyum, Nisan 2003, Mersin.
• Çakar, H., Akat Saraçoğlu, Ö., Akat, H. (2018). Xeriscape Yaklaşımı ile Kurak Ortamda Sürdürülebilir Peyzaj: Ege Üniversitesi Bayındır MYO Bahçesi örneği, ISUEP2018 Uluslararası Kentleşme ve Çevre Sorunları Sempozyumu: Değişim/Dönüşüm/Özgünlük, 28-30 Haziran 2018, Eskişehir, 1:214-221.
• Çakmak, B., Gökalp, Z. (2011). İklim değişikliği ve etkin su kullanımı, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(1):87-95.
• Çetin, N., Mansuroğlu, S. (2018). Akdeniz koşullarında kurakçıl peyzaj düzenlemelerinde kullanılabilecek bitki türlerinin belirlenmesi: Antalya/Konyaaltı örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55 (1):11-18.
• Çetinkale-Demirkan, G., Akat, H. (2017). Kurak bölgelerde su etkin peyzaj düzenlemeleri yaklaşımıyla ‘Xeriscape’. 3. ASM Uluslararası Tarım ve Çevre Kongresi Bildiriler Kitabı, 16-18 Kasım, Antalya, 9-18.
• Çorbacı, Ö. L., Ertekin, M., Özyavuz, M. (2011a). Kurak ve yarı kurak alanlarda peyzaj mimarlığı uygulamaları, Kurak ve Yarı Kurak Alan Yönetimi Çalıştayı, 5-8 Aralık 2011, Nevşehir.
• Çorbacı, Ö. L., Özyavuz, M., Yazgan, M. E., (2011b). Peyzaj mimarlığında suyun akıllı kullanımı: Xeriscape water-wise in landscape architacture: Xeriscape. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(1): 25-31.
• Dönmez, Ş., Çakır, M., Kef, Ş. (2016). Bartın’da yetişen bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin peyzaj mimarlığında kullanımı. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 1(2): 1-8.
• Elevitch, C., Wilkinson, K. (2014). “Greater Plant and Soil Health for Less Work” Agroforestry.net, http://www.agroforestry.net/pubs/Sheet_Mulchin g.html, (Erişim Tarihi: 05 Ocak 2019).
• Erbaş, E. (2003). Peyzaj Düzenlemelerinde Bitkisel Tasarım ‘Bahçeşehir Doğa Parkı Örneği’. Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ersoy, Ş. (2006). Küremiz ısınıyor. Bilim ve Ütopya Dergisi, 139: 5-13.
• Ertop, G. (2009). Küresel Isınma ve Kurakçıl Peyzaj Planlaması. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 134, Ankara.
• Eşbah, H. (2010). Kurakçıl Peyzaj, PMO İstanbul Şubesi Semineri.
• Evyapan, G. A., Tokol, A. S. (2000). Peyzaj Tasarımı Ders Notları, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Fidan, C., Duran, C., Kırış, R. (2008). TMMOB 2. su politikaları, Kongre Sempozyum Bildiriler Kitabı, 39-47. http://www.imo.org.tr/ekutuphane/index.php?yayinkod=577&belgeadi=TMMOB%202.%20Su%20Politikalar%FD%20Kongresi%20-%201.%20Cilt (Erişim Tarihi: 22.12.2019).
• Gül, A., Özçelik, H., Uzun, Ö.F. (2012). Isparta yöresindeki bazı doğal yer örtücü bitkilerin adaptasyonu ve özellikleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 16(2):133-145.
• Gültekin, E. (1994). Bitki Kompozisyonu. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Kitabı, No: 10. Adana.
• Güvenç, İ., Demiroğlu, D. (2016). Kilis 7 Aralık Üniversitesi Merkez Yerleşkesi yeşil alanlarının “Xeriscape” (Kurakçıl peyzaj düzenlemesi) açısından değerlendirilmesi, ISEM2016, 3rd International Symposium on Environment and Morality. 4-6 Kasım 2016, Alanya, 389-400.
• Kapluhan, E. (2013). Türkiye’de kuraklık ve kuraklığın tarıma etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, (27): 487-510.
• Karaman, S., Gökalp, Z. (2010). Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin su kaynakları üzerine etkileri, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1): 59-66.
• Kazan, D. (2007). Ortaca (Muğla) İlçesinin Etnobotaniği. Muğla Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
• Koçer, F., Kurt, L., İmalı, A., Karahan, F. (2009). Küresel ısınmanın ekolojik etkileri, 1. Ulusal Kuraklık ve Çölleşme Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 16-18 Haziran 2009, Konya, 205-213.
• Metin, M.Z., Koçan, N. (2020). Ankara Etimesgut Yıldırım Beyazıt Parkı Örneğinde kurakçıl peyzaj tasarım uygulaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(Ek 1): 313-323.
• Ouren, S. (1991). Planning Settlements Naturally, Packard Publishing Limited, Chicester, UK.
• Öztan, Y., Arslan, M. (1992). İç Anadolu Bölgesi Ekolojik Koşullarına Uygun Sukkulent (Etli Yapraklı) Bitki Türlerinden Peyzaj Mimarlığı Çalışmalarında Yer Örtücü Olarak Yararlanma Olanakları, Tissamat Basımevi, Ankara.
• Öztürk, K. (2002). Küresel iklim değişikliği ve Türkiye’ye olası etkileri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1): 47-65.
• Taner, T.M. (2010). Peyzaj Düzenlemesinde Suyun Etkin Kullanımı: Kurakçıl Peyzaj. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Tülek, B. (2008). “Xeriscape” Kurakçıl Peyzaj. Anakara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Semineri, Ankara Ulusoy Tohumculuk, http://www.ulusoyseed.com.tr/urunler/cim-tohumucesitleri/festuca-rubra-commutata, (Erişim Tarihi: 17.12.2019).
• Tülek, B., Barış, M.E. (2011). Orta Anadolu iklim koşullarında su etkin peyzaj düzenlemelerinin değerlendirilmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(2): 1-13.
• Weinstein, G. (1999). Xeriscape Handbook: A How-to Guide to Natural, Resource-wise Gardening, ISBN 1-55591-346-6, Fulcrum Publishing, Colorado.
• Yazgan, M.E., Özyavuz, M. (2008). Xeriscape (Kuru Peyzaj) Peyzaj Mimarlığında Yeni Bir Sistem, Yayınlanmamış Ders Notları, Ankara.
• Yazıcı, N., Dönmez, Ş., Şahin, C. (2014). Isparta kenti peyzaj düzenlemelerinde kullanılan bazı bitkilerin kurakçıl peyzaj tasarımı açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14(2): 199-208.
• Yıldırım, B.T. (2000). Bitki Materyali I. Basılmamış Ders Notları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, İzmir.
• Yücel, E. (2002). Türkiye ‘de Yetişen Çiçekler ve Yer Örtücüler. Etam Yayınevi, ISBN 975-93746-1-7, Eskişehir.