Mekân Üreten Mesleklerin Eğitim Sürecinde Çocuk Kullanıcının Yeri

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: Ek (Suppl.) 1, 370 - 381, 31.12.2022

Aslıhan Öztürkoğlu , Demet Albayrak , Nilgün Özkan , Şengül Yalçınkaya

https://doi.org/10.29048/makufebed.1173574

Öz

Çocuğun bilişsel, sosyal ve psikomotor gelişimi üzerinden etkili olan mekânın, çocuğun merak duygusunu ve deneyimleyerek öğrenme isteğini desteklemesi önemlidir. Mekân çocuğun günlük ihtiyaçlarını güvenli ve verimli bir şekilde gerçekleştirmesine imkân tanımalıdır. Çocuğun kullanıcı olduğu mekânlarda çocuğun gereksinimlere bağlı olarak birçok standardın değişmesi ve yeni tasarım yaklaşımların benimsenmesi gerekmektedir. Tasarımcının mekânı tasarlarken çocuğun gözünden dünyaya bakmayı öğrenmeli, onun algılama şeklini anlamalıdır. Fakat günümüzde mekân içerisinde çocukların gereksinimlerinin tam olarak karşılanmadığı, çocuklar için uygun atmosferin sağlanmadığı görülmektedir. Bu sebeple tasarımcının eğitim sürecinde çocuğun gereksinimlerini iyi anlamış, varlık çerçevesinin kavramış olması önemli bir noktadır. Bu farkındalık ve nitelikle meslek hayatının içerisinde bulunulması gerekmektedir. Bu noktada çalışmada tasarımın belirleyici faktörlerinden olan çocuk kullanıcının tasarım eğitimi sürecinde ne ölçüde yer aldığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Tasarım temelli meslek eğitimi alan, farklı ölçeklerde mekân üreten; Karadeniz Teknik Üniversitesi şehir ve bölge planlama, peyzaj mimarlığı, mimarlık ve iç mimarlık bölümlerinden 161 öğrenci ile anket çalışması yapılmıştır. Veriler betimleyici ve içerik analize ile değerlendirilmiş, karşılaştırma için ki-kare testi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda çocuk kullanıcının eğitim programı içerisinde sınırlı yer bulduğu, verilen derslerin içeriklerinde çocuğa değinilmesine karşın öğrencilerin kendilerini yeterli düzeyde yetkin bulmadıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, gereksinim, kullanıcı odaklı tasarım, mekân, tasarım eğitimi

Teşekkür

Çalışmada yer alan anket çalışması için Karadeniz Teknik Üniversitesi Etik Kurulu’nun 28.01.2022 tarih ve E-26014373-050.01.04-210082 sayılı etik kurul izni bulunmaktadır.

Importance of Child User in the Education Process of Space-Making Professions

Öz

Spaces should trigger children's curiosity and allow them to learn through experience because they have a significant impact on their cognitive, social, and psychomotor development. Spaces should allow children to meet their daily needs safely and efficiently. Spaces used by children should adopt new standards and design approaches based on their needs. Designers should look at the world through the eyes of children and understand their perceptions and needs when designing spaces. However, today, spaces are far from fully meeting children's needs and providing a suitable atmosphere for them. Therefore, it is important for designers to understand the needs of children during the education process and grasp the existence framework. This awareness and qualification should be present throughout their professional lives. At this point, this study aimed to determine to what extent design education addressed child users. The sample consisted of 161 students from the departments of city and regional planning, landscape architecture, interior architecture, and architecture of the Faculty of Architecture of Karadeniz Technical University. The data were collected using a survey and analyzed using descriptive and content analysis. The chi-square test was used for comparison. The results showed that the undergraduate courses rarely addressed child users. Although some courses focused on child users, they did not find themselves competent enough.

Anahtar Kelimeler

Child, need, user-centered design, space, design education

Kaynakça

• Arat, Y., Parlak, S. (2020). Ergonomik Açıdan Mekân Deneyimi/Arkitektoniği: Karabük Bebek Kütüphanesi Ve Ankara Ali Dayı Çocuk Kütüphanesi Örneği, Ergonomi 3(3): 138-155. https://doi.org/10.33439/ergonomi.651088
• Çermikli, Y. (2015). Çocuğun konut algısının sözel ve görsel temsiller üzerinden değerlendirilmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi
• Çakırer Özservet, Y. (2015). Geleneksel çocuk oyunları için sokak temelli geleneksel oyun alanlarının yeniden keşfi. I. Uluslararası Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı, 14-17 Mayıs, 2015, Eskişehir, Türkiye, Bildiri Kitabı, 92.
• Çukur, Y. D., Güller Delice, A. E. (2011). Erken Çocukluk Döneminde Görsel Algı Gelişimine Uygun 25 Mekân Tasarımı. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 2(24), 25-36. https://dergipark.org.tr/en/pub/spcd/issue/21097/227207
• Dursun, D., Güller, C. (2019). Çocuk ve Kentsel Mekan İlişkisi: Erzurum’da Çocuk Oyun Alanlarının Erişilebilirlik ve Alansal Yeterlilik Analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi , 10 (1): 11-27 . DOI: 10.29048/makufebed.515261
• Gür, Ö. Ş. (1996). Mekân Örgütlenmesi, Gür Yayıncılık, Trabzon.
• Öztürk, A., Bayrak, D. (2017). Anaokullarındaki Doğal Mekân ve Materyallerin Çocuk Gelişimindeki Yeri. Social Sciences, 12(1): 25-36. https://dergipark.org.tr/en/pub/nwsasocial/issue/26830/284585
• Erbuğ, Ç., Süner, S. (2018, Ekim). Tasarımda Çocuk Temsilleri Üzerine Bir Derleme Çalışması. UTAK 2018 Bildiri Kitabı Tasarım ve Umut. S.395
• Tandoğan, O. (2014). Çocuk İçin Daha Yaşanılır Bir Kentsel Mekân: Dünyada Gerçekleştirilen Uygulamalar, Megaron 9(1).
• Tandoğan, O., (2016). Çocuklar İçin Daha Yaşanılır Okul Bahçeleri. Megaron, 11(4). DOI:10.5505/megaron.2016.92053
• Tunay, M., Melemez, K., Dizdar, E.N. (2005). Yüksek Öğretimde Kullanılan Okul Sıra ve Masalarının Antropometrik Tasarımı Bartın Orman Fakültesi Örneği, Teknoloji Dergisi 8(1).
• TÜİK (2021). İstatistiklerle Çocuk. https://www.tuik.gov.tr/ (Erişim tarihi:19.09.2021)
• UNICEF (2022). United Nations International Children's Emergency Fund. https://www.unicef.org/turkey/çocuk-haklarına-dair-sözleşme/ (Erişim tarihi:01.11.2022)
• UNICEF (2022). UNICEF Child Friendly Cities. https://childfriendlycities.org (Erişim tarihi:01.11.2022)
• UNICEF (2022), UNICEF Child Friendly Cities Initiatives. https://childfriendlycities.org/initiatives/?location=tr (Erişim tarihi:01.11.2022)
• Uslu, A., Shakouri, N. (2012). Engelli çocuklara dost oyun alanı ve dış mekan tasarımı. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 28(5): 367-375.
• Yalçınkaya, Ş., (2015). Modern Kentin Yeni Kamusal Alanında Çocuk, Alışveriş Merkezleri ve Serbest Zaman Etkinlikleri. İDEALKENT , 6(17): 80-105. https://dergipark.org.tr/en/pub/idealkent/issue/36788/419029
• Yalçınkaya, Ş., (2020). Çocuk ve İkonik Yapılar, Mimari Yansımalar içinde, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul, Türkiye, 385-400.