Turistik Mekân Göstergeleri ve Mimarlık: Pamukkale ve Karahayıt Üzerinden Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 1, 39 - 52, 22.06.2023

Gözde Kan Ülkü , Işıl Uçman Altınışık

https://doi.org/10.29048/makufebed.1191533

Öz

Turistik mekânlar, toplumsal anlamda sundukları kültürel, ekonomik ve siyasi işlevsellikleriyle olduğu kadar fiziki mekânsal koşullarının göstergebilimsel anlamda ayırt edilebilirliğiyle de mimarlık bağlamında özel bir kesit sunarlar. Bu yönleriyle, mimari temsiliyet sorunu tartışmaları içinde belirginleşerek, yerel ve evrensel ölçeklerde izlenip anlamlandırılması gereken mimari gösterge üretimlerine yönelik tasarım ve uygulama araştırmaları için verimli bir zemin oluştururlar. Bu tespitlerden hareketle makalenin konusu, UNESCO’nun kültürel ve doğal miras listesindeki jeo-arkeolojik bir alan olan Pamukkale-Hierapolis’in turistik mekân göstergelerini, alanın söz konusu jeolojik ve arkeolojik özelliklerini sembolize ederek birer göstergeye dönüştüren örnekler üzerinden ve cephe düzleminde incelemektir. Amacı ise turizm ve mimarlık arakesitindeki pratiklerin kaynaklık ettiği “turistik mekân” kavramını, makalenin sınırlı kapsamı için seçilen yöntemle değerlendirmektir. Ayrıca hedeflenen, turistik mekân göstergeleri üzerinden üretilen özne ve deneyimini tartışmaya açabilmektir. Söz konusu çerçevede, tartışmanın kuramsal güzergahını cephe düzeyindeki turistik mekân göstergelerini tespit etmek, bunların sahip olduğu kodları anlamlandırmak için göstergebilim oluşturmaktadır. Bu güzergahtaki ana uğraklar Umberto Eco’nun “Mimarlık Göstergebilimi” (2019), Roland Barthes’ın “Göstergebilim İlkeleri” (1979), John Urry’nin “Turist Bakışı” (2009) ve Beatriz Colomina’nın “Mahremiyet ve Kamusallık, Kitle İletişim Aracı Olarak Modern Mimari” (2011) çalışmalarının ortaya koyduğu kuramsal açılımlardır.

Anahtar Kelimeler

Pamukkale, gösterge, mimarlık göstergebilimi, turistik mekân, turizm ve mimarlık

Teşekkür

Çalışma, 20-21 Mayıs 2022 tarihinde Denizli Pamukkale Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Sürdürülebilir Termal Turizm Kongresi’’nde ‘Turizmin Göstergeleri ve Mimarlık: Pamukkale ve Karahayıt Üzerinden Bir İnceleme’ başlıklı yayımlanmamış sözlü bildiriye dayanmaktadır.

Touristic Site Indicators and Architecture: A Review on Pamukkale and Karahayıt

Öz

In the context of architecture, touristic places present a special cross-section with their cultural, economic and political functionality they offer in social sense, as well as with the semiotic distinguishability of their physical spatiality. With these aspects, they become evident in the discussion of the architectural representation problem and form fertile ground for design and application studies to produce architectural signs. Based on these determinations, the subject of the article is to examine the touristic place indicators of Pamukkale-Hierapolis, through examples that symbolize the geological and archaeological features of the area and turn them into indicators. Its purpose is to evaluate the concept of “touristic space” with the method chosen. In this framework, semiotics constitutes the theoretical route of the discussion in order to identify the signs of touristic places at the façade level and to make sense of the codes they have. The main stops on this route are Umberto Eco's “Architectural Semiotics” (2019), Roland Barthes's “Principles of Semiotics” (1979), John Urry's “Tourist Gaze” (2009) and Beatriz Colomina's “Privacy and Publicity, Modern Architecture as a Mass Media’’ (2011) are the theoretical expansions put forward by the studies.

Anahtar Kelimeler

Pamukkale, indicator, architectural semiotics, touristic site, tourism and architecture

Kaynakça

• Barthes, R. (1979). Göstergebilim İlkeleri. çev. Berke Vardar; Mehmet Rifat. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Barthes, R. (2007). Göstergeler İmparatorluğu, çev. Tahsin Yücel. 3. bs. İstanbul: YKY.
• Barthes, R. (2014). Çağdaş Söylenler. çev. Tahsin Yücel. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve Simülasyon. çev. Oğuz Adanır. 6. bs. Ankara: Doğubatı.
• Colomina, B. (2011). Mahremiyet ve Kamusallık, Kitle İletişim Aracı Olarak Modern Mimari, İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Debord, G. (2006). Gösteri Toplumu ve Yorumlar. çev. Ayşen Ekmekçi, Oktay Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Eco, U. (2019). Mimarlık Göstergebilimi. çev. Fatma Erkman Akerson. İstanbul: Daimon Yayınları.
• Erkal, N. (2007). Gösteri Olarak Mimarlık: Turizmin Güncel Mimarlığa Etkileri Üzerine. Dosya: Mimarlık Turizmi: Turizmin Nesnesi Olarak “Mimarlık”. Mimarlık Dergisi, Temmuz- Ağustos s.336.
• Fındıklı, E. B.(2021). İdeolojik Bir Tema Parkı Olarak Eskişehir, Divan Disiplinerarası Çalışmalar Dergisi, cilt:26, sayı: 51, 39-80.
• Jencks, C. (1987). Post-Modernism: The New Classicism in Art and Architecture. New York: Rizzoli.
• Preucel, R.W. (2019). Arkeolojik Göstergebilim, In Arkeoloji ve Göstergebilim, Ersoy, Y, Koparal, E., Duru, G. , Aktüre, Z. (eds), Tematik Arkeoloji Serisi, Ege Yayınları, İstanbul, 3-21.
• Urry, J. (2009). Turist Bakışı. çev. Enis Tataroğlu, İbrahim Yıldız. Ankara: BilgeSu.
• Urry, J. (2015). Mekânları Tüketmek. çev. Rahmi G. Öğdül. 2. bs. İstanbul: Ayrıntı.