SİVAS VİLAYET BÜTÇELERİ (1913-1917)

Year 2021, , 1343 - 1368, 30.11.2021

Ahmet Uzun , Ayşe Meral Uzun , İlyas Özkök

https://doi.org/10.30798/makuiibf.803833

Abstract

Osmanlı devletinde 1913 yılında çıkarılan kanunla vilayetlere kendi bütçelerini yapma hakkı tanınmıştır. Vilayet bütçeleri kanunda belirtilen prosedürlere uygun olarak yerel yöneticiler tarafından temel ve öncelikli yerel ihtiyaçları karşılamak amacıyla hazırlanmaktaydı. Bütçeler Osmanlının son dönemlerine dair yerel düzeyde bazı sosyal ve ekonomik detayların anlaşılması açısından faydalı bilgiler içermektedir. Bu makalede beş yıllık dönem (1913-17) için arşivde bulduğumuz Sivas vilayet bütçeleri incelenmiştir. Bütçelerde eğitim, sağlık, alt yapı yatırımları ve çeşitli ekonomik hizmetler gibi halkın refahını artırmayı amaçlayan ödenek kalemleri bulunmaktaydı. Bütçeler bir bütün olarak incelendiğinde bu tarihlerde özellikle eğitim işlerine önemli miktarda kaynak ayrıldığı görülmektedir. Bunun yanında yolların bakım ve inşası, tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi, bulaşıcı hastalıklarla mücadele başta olmak üzere sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ve ayrıca yetimlerin korunması gibi önceliklerin varlığı ortaya çıkmaktadır. Bütçe ödenekleri arasında, yaşanan gelişmelere bağlı olarak değişiklikler veya ödenekler arasında aktarmalar olabiliyordu. Savaşın etkilerinin daha ağır hissedilmeye başlanmasından sonra, öksüzlerin ödeneklerinin ve ayrıca enflasyon nedeniyle çalışanların ücretlerinin artırıldığı görülmektedir. Buna rağmen eğitim hizmetleri en yüksek payı almaya devam etmiştir. Eğitim ödeneğinde okul inşaatı, öğretmen maaşları ve yurtdışına öğrenci gönderme masrafları gibi değişik kalemler yer alıyordu. Genel bir değerlendirmeyle vilayet bütçeleriyle yürütülen hizmetlerin günümüz il özel idarelerinin faaliyetleriyle benzerliğe sahip olduğu da söylenebilir.

Keywords

Sivas, Bütçe, Vilayet Bütçeleri, Osmanlı Malî Tarihi, İl Özel İdareleri

PROVINCIAL BUDGETS OF SIVAS (1913-1917)

Abstract

In the Ottoman Empire, the provinces had the right to make their own budgets on the basis of the law enacted in 1913. Provincial budgets were prepared by local administrators in accordance with the procedures specified in the law to meet basic local needs. The budgets contain useful information for understanding the social and economic details regarding the late Ottoman period. In this article, Sivas province budgets that we found in the Ottoman archives for the five-year period (1913-17) were analyzed. The budgets had items such as education, health, infrastructure investments and various economic services. When the budgets were examined as a whole, it was seen that a significant amount of resources were allocated for education. In addition, there were priorities such as the maintenance and construction of roads, the development of agriculture and stockbreeding, the improvement of health services, and the protection of orphans. When deemed necessary, there could be changes or transfers between the budget allocations. Due to the effects of the war and inflation, allowances of orphans and wages of public employees were increased. It can be said that the services of the provincial budgets have similarity with the activities of today's private provincial administrations.

Keywords

Sivas, Budget, Provincial Budget, Ottoman Fiscal History, Provincial Private Administrations

References

• BOA, DH.HMŞ., Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi, Dahiliye Nezareti Hukuk Müşavirliği Evrakı: 28/9 (H.1333).
• BOA, DH.UMVM., Dahiliye Nezareti Umur-ı Mahalliye ve Vilayat Müdürlüğü Evrakı: 22/9 (H.1332), 83/19 (H.1335), 145/20 (H.1335), 45/3 (H.1336).
• BOA, İ.DH., Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi, İrade Dahiliye: 1501/52 (H.1331), 1505/35 (H.1332),1514/18 (H.1333),
• BOA, İ.DUİT., Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi, İrade Dosya Usulü: 129/47 (H.1334), 126/41 H.1335, 126/44 (H.1335), 126/49 (H.1337), 126/53 (H.1337); 126/57 (H.1338).
• İUVKM, (1913). İdare-i Umumiye- Vilayet Kanun-u Muvakkatı. Düstur, Tertip 2, Cilt 5.
• Karaköse, H. (2018). 1914 Halep Vilayet Bütçesi (Osmanlı Vilayet Bütçesine Bir Örnek). Osmanlı Mirası Araştırmalar Dergisi, 5(13), 115-134.
• Kaya, M. (2013). Vilayet Hususi İdare Bütçeleri Üzerine Bir İnceleme: İstanbul Vilayeti 1336 (Mart 1920-Şubat 1921) Mali Yılı Hususi İdare Bütçesi. History Studies International Journal of History, 5(3), 143-150.
• Kıranlar, S. (2018). Mutasarrıflık Bütçelerine Göre Birinci Dünya Savaşı Yıllarında İzmit. VAKANÜVİS-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 3(1), 212-237.
• Özkök İ. ve Uzun A. (2019) XX. Yüzyıl Başlarında Antalya Vilayet (Teke Sancağı) Bütçeleri, D. Sustam, H. Kara ve Z.Sula (Ed.), Antalya Kitabı Antalya'da Türk-İslam Medeniyetlerinin İzleri içinde (206-217).Konya: Palet Yayınları.
• Sarıçelik, K. (2018). Hüdâvendigâr Vilâyeti’nin 1914 Yılı Husûsî Bütçesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 43, 385-407.
• Sarıçelik, K. (2019). Osmanlı Devleti’nde Vilayet Hususi İdareleri ve Bütçeleri. Konya: Çizgi Kitabevi,
• Sivas İl Özel İdaresi. (2019). Sivas İl Özel İdaresi 2018 Faaliyet Raporu. Erişim 18 Eylül 2020, http://www.sivasilozelidaresi.gov.tr/kurumlar/sivasilozelidaresi.gov.tr/dosya/faaliyet/2018fr.pdf
• Şahin, E. (2006) Trabzon Vilayetinin Sosyo-Ekonomik Yapılanmasının 1914 Yılı Özel İdare Bütçesindeki Yansımaları. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 10, 63-75.