TÜRKİYE-YUNANİSTAN ARASINDA GÜVENLİK İKİLEMİ VE SİLAHLANMA YARIŞI: KARDAK VE DOĞU AKDENİZ KRİZLERİ

Year 2022, Volume: 9 Issue: 2, 973 - 993, 29.07.2022

Ali Gök , Çağla Mavruk Cavlak

https://doi.org/10.30798/makuiibf.914007

Cited By: 1

Abstract

Türkiye-Yunanistan arasında tarih boyunca süregelen bir güvensizlik algısından sözedilebilir. Bu güvensizlik algısının doğal sonucu olarak anlaşmazlık ‘olağan’, işbirliği ise ‘olağandışı’ bir durum olarak kabul edilmiştir. Soğuk Savaş sırasında, iş birliği yapılamamasının ana nedenleri, tarihsel rekabetin yanı sıra düşmanlık ve güvensizlik algısı olarak belirtilebilir. Bu noktada Türkiye-Yunanistan ilişkilerinde güvenlik algısını belirleyen faktör askeri güç olmuştur. Bu açıdan, her iki devlet birbirlerinin askeri gücünü dış politika çıkarları doğrultusunda tehdit olarak algılamaktadırlar. Karşılıklı kuşku ve güvensizliğin yarattığı bu durum, iki ülke arasında bir güvenlik ikilemine ve döngü halini alan bir silahlanma yarışına neden olmaktadır. Kıbrıs, Ege Adaları, kara suları ve hava sahası gibi anlaşmazlık yaşanılan hususlarda da zaman zaman güvenlik ikilemi had safhaya çıkmıştır. Bu açıdan 1996 yılında yaşanan Kardak krizi ve sonrasında yaşanan gelişmeler ile 2009 yılında keşfedilen doğalgaz rezervleriyle gün yüzüne çıkan Doğu Akdeniz krizi sıcak çatışmaya çok yaklaşılması nedeniyle bu ikilemin yoğun yaşandığı olaylar olmuştur. Yapılan çalışmada söz konusu bu vakalar güvenlik ikilemi yaklaşımı ve silahlanma yarışı bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenerek analiz edilmiştir.

Keywords

Güvenlik İkilemi, Türkiye, Yunanistan, Kardak Krizi, Doğu Akdeniz Krizi

SECURITY DILEMMA BETWEEN TURKEY-GREECE AND ARMS RACE: KARDAK AND EASTERN MEDITERRANEAN CRISES

Abstract

Throughout history, there has been a continuing insecurity perception between Turkey and Greece. As a natural consequence of this perception of insecurity, disagreement has been accepted as an ‘ordinary’ situation while cooperation as an ‘unusual’ one. During the Cold War, the main reasons for the lack of cooperation were historical rivalry as well as hostility and the perception of insecurity. In this case, the factor that determine the security perception in Turkey-Greece relations has been military power. In this respect, both states have perceived each other’s military power as a threat in accordance with their foreign policy interests. The mutual suspicion and mistrust between two states have led to security dilemma which in turn to a vicious circle of arms race. From time to time, the security dilemma has escalated in disputes such as Cyprus, Aegean Islands, territorial waters and airspace. In this respect, two events gave momentum to the security dilemma and brought the two to the brink of hot conflict. Those events are the Kardak crisis in 1996 and the Eastern Mediterranean crisis, which came to light with the natural gas reserves discovered in 2009. In this study, these cases are analyzed comparatively in the context of the security dilemma approach and the arms race.

Keywords

Security Dilemma, Turkey, Greece, the Kardak Crisis, the Eastern Mediterranean Crisis

References

• Aksu, F. (2008). Türk Dış Politikasında Zorlayıcı Diplomasi. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Aksu, F. (2010). Kuvvet Kullanma Tehdidine Dayalı Dış Politika Krizlerinde Güvenlik Kavramı. E. Balta Paker ve İ. Akça (Ed.) Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti içinde (475-502). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aksu, F. (2013). Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanları Sorunu ve Türkiye - AB İlişkileri, S. H. Başeren (Ed.) Doğu Akdeniz'de Hukuk ve Siyaset içinde (159-196). Ankara: A.Ü. SBF Yayınları.
• Başeren, S. H. (2020). Mısır-Yunanistan Anlaşması ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki Uygulamaları. Erişim adresi https://www.aa.com.tr/tr/analiz/misir-yunanistan-anlasmasi-ve-turkiye-nin-dogu-akdeniz-deki-uygulamalari/1953584
• Başeren, S. H. (t.y.). Doğu Akdeniz’de Gerilim. Erişim adresi https://tudav.org/calismalar/deniz-alanlari/munhasir-ekonomik-bolge/dogu-akdeniz-serhat-h-baseren/
• Çam, Ö. T. (2020). NATO Ülkelerinin Savunma Harcamaları Arttı. Erişim adresi https://www.aa.com.tr/tr/dunya/nato-ulkelerinin-savunma-harcamalari-artti/2014102#:~:text=ABD'nin%202020%20tahminlerine%20g%C3%B6re,Fransa%20ABD'yi%20takip%20etti
• Deutsche Welle (2020). Yunanistan Fransa'dan 2,3 Milyar Euroluk Savaş Uçağı Alacak. Erişim adresi https://www.dw.com/tr/yunanistan-fransadan-23-milyar-euroluk-sava%C5%9F-u%C3%A7a%C4%9F%C4%B1-alacak/a-55978526
• Ediger, V. Ş., Devlen, B. ve Mcdonald, D.B. (2012). Levant’ta Büyük Oyun: Doğu Akdeniz’in Enerji Jeopolitiği. Uluslararası İlişkiler, 9(33), 73-92.
• Elekdağ, Ş. (1996). Two and a Half War Strategy. Journal of International Affairs, 1(4), 0-0. Ergül Jorgensen, F. A. (2014). Türk Dış Politikasında Güvenlikleştirme ve Yunan “Ötekisi”. Ş. Kut, H. Dikici Bilgin, Z. Alemdar ve U. Azak (Ed.) Genç Araştırmacılar Tartışıyor Siyasi İlimler Türk Derneği VIII. Lisansüstü Konferansı Bildirileri Seçkisi içinde (7-29).
• Glaser, C. L. (1997). The Security Dilemma Revisited. World Politics, 50(1), 171-201.
• Glaser, C.. L and Kaufmann, C. (1998). What is the Offense-defense Balance and How can We Measure it?. International Security, 22(4), 44-82.
• Gray, C. S. (1971). The Arms Race Phenomenon. World Politics: A Quarterly Journal of International Relations, 24(1), 39-79.
• Henderson, S. (2019). Cyprus Gas Discovery Could Be an East Mediterranean Game-Changer. Erişim adresi https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/cyprus-gas-discovery-could-be-east-mediterranean-game-changer
• Herz, J. H. (1951). Political Realism and Political Idealism, A Study in Theories and Realities. Chicago: University of Chicago Press.
• Herz, J. H. (1959). International Politics in the Atomic Age (Vol. 34). New York City: Columbia University Press.
• Hickok, M. R. (1998). The Imia/Kardak affair, 1995–96: A case of inadvertent conflict. European Security, 7(4), 118-136. İnan, Y. ve Başeren, S. (1997). Kardak Kayalıklarının Statüsü (Status of Kardak Rocks), Ankara.
• Jervis, R. (1978). Cooperation under the Security Dilemma. World Politics: A Quarterly Journal of International Relations, 30 (2), 167-214.
• Karagiannis, E. (2016). Shifting Eastern Mediterranean Alliances. Middle East Quarterly, 23(2), 1-11.
• Karbuz, S. (2019). Doğu Akdeniz’de Ne Kadar Doğalgaz Var?. Bilkent Enerji Notları: No.12.
• Kılıç, Altemur (2011). 1571 yılındaki Fetihten Günümüze Kıbrıs Gerçeği. Erişim adresi http://www.ilk-kursun.com/2011/02/1571-yilindaki-fetihten-gunumuze-kibris-gercegi/
• Koçer, G. (2002). 1990’lı Yıllarda Askerî Yapı ve Türk Dış Politikası. ODTÜ Gelişme Dergisi, 29(1-2), 123-158.
• Kökyay, F. (2020). Neorealizm Kuramı ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz Enerji Politikası. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 9(3), 2504-2528.
• Kuran, S. (2020). Doğu Akdeniz’deki Kriz Askeri Çatışmaya Dönüşebilir. Erişim adresi https://www.perspektif.online/dogu-akdenizdeki-kriz-askeri-catismaya-donusebilir/
• Liff, A. P. and Ikenberry, G.J. (2014). Racing toward tragedy?: China’s Rise, Military Competition in the Asia Pacific, and the Security Dilemma. International Security, 39(2), 52-91.
• Mearsheimer, J. J. (1994). The False Promise of International Institutions. International Security, 19(3), 5-49.
• Mevlütoğlu, A. (2020), S-400’ler Türkiye’nin Savunması İçin Ne İfade Ediyor?. Erişim adresi https://www.perspektif.online/s-400ler-turkiyenin-savunmasi-icin-ne-ifade-ediyor/
• MFA. (1997). Press Release Regarding The S-300 Missiles. Erişim adresi http://www.mfa.gov.tr/statement-by-the-turkish-ministry-of-foreign-affairs-_6-january-1997_.en.mfa
• MFA. (2020). No: 165, 6 Ağustos 2020, Yunanistan ile Mısır Arasında Sözde Deniz Yetki Alanları Sınırlandırma Anlaşması İmzalanması Hk. Erişim adresi http://www.mfa.gov.tr/no_-165_-yunanistan-ile-misir-arasinda-sozde-deniz-yetki-alanlari-anlasmasi-imzalanmasi-hk.tr.mfa
• Miller, B. (2001). The Concept of Security: Should It be Redefined?. The Journal of Strategic Studies, 24(2), 13-42.
• Mumcu, C. (2013). Kardak Krizi 1996. H. Çakmak (Ed.) Türk Dış Politikasında 41 Kriz 1924-2014 içinde (235-240). Ankara: Kripto Yayınevi.
• Nation, R. C. (1999). Greek-Turkish Rivalry and the Mediterranean Security Dilemma. S.J. Blank (Ed.) Mediterranean Security into the Coming Millennium içinde (281-315), Strategic Studies Institute.
• Öncel, R. ve Yeşiltaş, M. (2020). Türkiye’nin Güvenlik ve Jeopolitik Ortamında 2020. Erişim adresi https://kriterdergi.com/dis-politika/turkiyenin-guvenlik-ve-jeopolitik-ortaminda-2020
• Öztekin, M. K. (2020). Doğu Akdeniz’de Değişen Enerji Jeopolitiği ve Türkiye. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(33), 1-51.
• Pratt, M. ve Schofield, C. (1996). The Imia/Kardak Rocks Dispute in the Aegean Sea. IBRU Boundary and Security Bulletin Spring, 62-69.
• Stockholm International Peace Research Institute. (2017). SIPRI Military Expenditure Database. Erişim adresi https://www.sipri.org/databases/milex
• Stratejik Düşünce Enstitüsü. (2019). Doğu Akdeniz’de Yükselen Gerilim: Siyasi, Askeri ve Ekonomik Açıdan Yapılması Gerekenler. Erişim adresi https://www.sde.org.tr/dergi/sd-rapor-dogu-akdenizde-yukselen-gerilim-siyasi-askeri-ve-ekonomik-acidan-yapilmasi-gerekenler-yayini-10417
• Sünnetçi, İ. (2019). Gas Conflict in the Eastern Mediterranean and the Role of Turkish Naval Forces in Protecting Turkey’s Sovereignty Rights. Erişim adresi https://www.defenceturkey.com/en/content/gas-conflict-in-the-eastern-mediterranean-and-the-role-of-turkish-naval-forces-in-protecting-turkey-s-sovereignty-rights-3636
• Şener, B. (2014). Unutulan Bir Krizin Anatomisi ve Perde Arkası: Kardak Kayalıkları Krizi. Erişim adresi https://21yyte.org/tr/merkezler/islevsel-arastirma-merkezleri/milli-guvenlik-ve-dis-politika-arastirmalari-merkezi/unutulan-bir-krizin-anatomisi-ve-perde-arkasi-kardak-kayaliklari-krizi
• Şıhmantepe, A. (2013). Kardak Krizi Sürecinin Kriz Yönetim Prensipleri Açısından İncelenmesi. Güvenlik Stratejileri, 9(17), 127-155.
• Şıhmantepe, A. (2015). 1996 Kardak Krizi. Erişim adresi https://tdpkrizleri.org/index.php/1996-kardak-crisis/item/228-ana-sayfa-1996-kardak-krizi
• Tang, S. (2010). A Theory of Security Strategy for Our Time: Defensive Realism. New York: Palgrave Macmillan.
• Tang, S. (2011). The Security Dilemma and Ethnic Conflict: Toward a Dynamic and Integrative Theory of Ethnic Conflict. Review of International Studies, (37), 511-536.
• Tsakonas, P. J. (1999). Greek-Turkish Relations Towards the 21st Century: A View from Athens. The Fellows Program: Harvard University.
• Van Evera, S. (1999). Causes of War: Power and the Roots of Conflict. Ithaca; London: Cornell University Press.
• Yaycı, C. (2012). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu ve Türkiye. Bilge Strateji, 4(6), 1-70.
• Yaycı, C. (2020a). Doğu Akdeniz’in Paylaşım Mücadelesi ve Türkiye. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Yaycı, C. (2020b). Türkiye-Libya Arasında İmzalanan Münhasır Ekonomik Bölge Andlaşmasının Sonuç ve Etkileri. Erişim adresi https://kriterdergi.com/dis-politika/turkiye-ve-libya-arasindaki-anlasmanin-sonuc-ve-etkileri
• Yeşiltaş, M. (2020). Yeni Eksen Doğu Akdeniz. Erişim adresi https://www.setav.org/yeni-eksen-dogu-akdeniz/
• Yıldız, A. M. (2015). Türkiye’nin Doğu Akdeniz’i Güvenlikleştirmesi. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 3(1), 1-25.
• Yılmaz, B. A. (2018). Soğuk Savaş Sonrası Yeni Güvenlik Algıları Çerçevesinde Zorlayıcı Diplomasi: S-300 Füzeleri Krizi. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 6(1):, 1-32.
• Yorulmaz, M. (2014). “Değişen” Uluslararası Güvenlik Algılamaları Bağlamında Türkiye-Yunanistan İlişkilerinde “Değişmeyenˮ Güvenlik Paradoksu. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 3(1), 103-135.