Okul Öncesi Dönem Çocuk Hikâye Kitapları: Stereotipler ve Kimlikler

Year 2009, Issue: 1, 13 - 27, 31.12.2009

Ayşe Çatalcalı Soyer

Abstract

Medya marketlerindeki çok hızlı endüstrileşme bu alanın küreselleşmesine neden olmaktadır. Üretilen medya materyalleri merkez ülkelerden çevre ülkelere doğru aktarmakta ve dünyanın her yerinde çocuğa ilişkin popüler kültür alanını etkilemektedir. Söz konusu ulusal ve yerel kültür alanı dışındaki bu kültür oluşumları, çocuğun toplumsallaşması üzerinde etkili olmaktadır. Çünkü çocuğun dikkatini çekebilecek niteliklere sahip kitaplarla bu alan manipule edilmektedir. Uluslarararası endüstrilerde hazırlanan bu kitapların içeriklerinde, yetişkin dünyasına ait çeşitli kalıp yargılara yer verilerek çocuğun dünyası inşa edilmektedir. Dünyanın hangi kültüründe olursa olsun bu endüstriyel ürünler, çocukları ortak eylem ve düşünce metaforlarına değer ve norm dizgelerine yönlendirmekte, bu yolla çocukların davranışlarını biçimlendirmektedir.

 

Çocuk kitaplarında yer alan Pembe Panter, Peter Pan, vb. gibi karakterler görsel medya ile birlikte popüler kültür içinde yer alarak güncelleşmektedir. Bu karakterlerin özellikleri ilişki ve iletişim biçimleri diğer ulusal endüstrilerce üretilmiş çocuk kitaplarında da yer alarak, önceden oluşturulmuş bir anlam dünyası içinde kalıplaşmış yargılarla çocuk kimliğini, gelecekte yetişkin aday olmaya yönelik biçimlendirilmektedir. Böylece çocuk kitapları uluslar arası ticari alanda oluşturulmuş davranış kalıplarıyla, söz konusu stereotiplerle karakterler kimliklendirilmekte ve çocuğun anlam dünyası rasyonelleştirmektedir.

 

Keywords

Çocuk ?Çocuklar, Hikâye kitapları, Toplumsal Cinsiyet, Stereotip

References

• Erdoğan, İ. (1995). Dünyanın çarpık düzeni uluslararası iletişim. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji. (Çev: Hüseyin Özel ve Cemal Güzel). Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Gönen, M. (2000). Okulöncesi çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Harlak, H. (1998). Toplumumuzun değişik kesimlerinde çeşitli milletlere yönelik stereotiplerin incelenmesi. yayınlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Hinton Perry, R. (2000). Stereotypes and culture. USA: Psychology Press.
• Kızılçelik, S. (2003). Küreselleşme ve sosyal bilimler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Moscovici, S. (1984). The Phenomenon of social representations, Social represantations, R. M. Farr And Serge Moscovici , Cambridge: Cambridge University Press.
• Spears, R. (1997). The social psychology of stereotyping and group life. Uk: Blackwell Publishers.
• Spears, R., (2000). How do we communicate stereotypes? Linguistic bases and inferential Consequences. Journal Of Personality And Social Psychology, 78, 18-5.
• Storey, J. (2000). Popüler kültür çalışmaları, kuram ve metotlar, (Çev: Koray Karaşahin). İstanbul: Babil Yayınları.
• Sunshıne-Genova, A. (1994). The gender factor, Parents Magazine 69, 82-4.
• Şen, S. (2002). Okul öncesi çocuklarına yönelik öykülerde iletilerin yansıtılma biçimleri. Ana Dili Dil Ve Eğitim Dergisi 26, 17-28.
• Tekinalp, Ş. (1990). Elektronik kitle iletişim ve değişim teknolojik-kurumsal-kültürel evrim. İstanbul: Beta Basın Yayın.
• Timisi, N. (2001). Enformasyon toplumu miti, internet ve demokratik iletişim. 2. Ulusal İletişim Kongresi, 23- 25 Mayıs.
• Vannicopulou, A. (2004), Female characters in children’s picture books. (Çev: Dilek Çiftçi Yeşiltuna). Ege Eğitim Dergisi 5 (2): 65-73.
• Weber, M. (1988) Sosyoloji yazıları. İstanbul: Hürriyet Doğan Yayınları
• Yavuzer, H. (1990). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. Ekler
• “Cezasını Çeken Kimi”, Şükran Oğuzkan, Eğitsel öyküler Dizisi(7), İstanbul: Ya-Pa Yay.(Yayınevi tarafından tarih belirtilmemiş).
• “Evdeki Oyuncaklar” (1990) Tako3, Serpil Ural, 3-7 yaş çocukları için Eğitsel öyküler Dizisi, İstanbul: Ya-Pa Yay.
• “Gece Gelenler” (1990) Tako2, Serpil Ural, 3-7 yaş çocukları için Eğitsel öyküler Dizisi, İstanbul: Ya-Pa Yay.
• “Kahraman Kimi”, Şükran Oğuzkan, Eğitsel öyküler Dizisi(8), İstanbul: Ya-Pa Yay. (Yayınevi tarafından tarih belirtilmemiş).
• “Kimi ile Mimi”, Şükran Oğuzkan, Eğitsel öyküler Dizisi(4), İstanbul: Ya-Pa Yay. (Yayınevi tarafından tarih belirtilmemiş).
• “Kimi Okul Yolunda”, Şükran Oğuzkan, Eğitsel öyküler Dizisi(6), İstanbul: Ya-Pa Yay. (Yayınevi tarafından tarih belirtilmemiş).
• “Meraklı Kimi”, Şükran Oğuzkan, Eğitsel öyküler Dizisi(3), İstanbul: Ya-Pa Yay. (Yayınevi tarafından tarih belirtilmemiş).
• “Tako Yeryüzünde” (1990) Tako1, Serpil Ural, 3-7 yaş çocukları için Eğitsel öyküler Dizisi, İstanbul: Ya-Pa Yay.
• “Yavru Kazlar ve Bobi”, Karton Kitap Dizisi 4, Eğitsel öyküler Dizisi, İstanbul: Ya-Pa Yay. (Yayınevi tarafından tarih belirtilmemiş).
• “Yıkanmayı Sevmeyen Kimi”, Şükran Oğuzkan, Eğitsel öyküler Dizisi(2), İstanbul: Ya-Pa Yay. (Yayınevi tarafından tarih belirtilmemiş).