TÜRKİYE’DEKİ GERİ BİLDİRİM ÇALIŞMALARINA YÖNELİK BETİMSEL İÇERİK ANALİZİ KLUGER VE DENİSİ’NİN GERİ BİLDİRİM MÜDAHALESİ MODELİ İLE YORUMLAMA

Year 2025, Issue: 42, 16 - 34, 30.11.2025

Canan Gamze Bal , Mine Elagöz

https://doi.org/10.20875/makusobed.1701021

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de geri bildirim üzerine yapılan akademik araştırmaların, Kluger ve DeNisi’nin (1996) "Geri Bildirim Müdahalesi Teorisi" (Feedback Intervention Theory – FIT) çerçevesinde değerlendirilmesidir. Geri bildirim, bireylerin öğrenme süreçlerini, performanslarını ve örgütsel bağlılıklarını doğrudan etkileyen önemli bir faktördür. Ancak Türkiye’de yapılan çalışmaların çoğunun, geri bildirimi sistematik bir çerçevede ele almadığı ve teorik modellerle yeterince ilişkilendirmediği görülmektedir. Bu doğrultuda, TR Dizin'de yayımlanan akademik çalışmalar betimsel içerik analizi yöntemiyle incelenmiş ve elde edilen veriler geri bildirim süreçleri açısından değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulguları, Türkiye’deki akademik araştırmaların geri bildirime nasıl yaklaştığına dair önemli sonuçlar ortaya koymakta ve bu alandaki teorik çerçevenin geliştirilmesine katkı sağlamaktadır.

Keywords

Geribildirim , Geribildirim türleri , Geribildirim müdahalesi teorisi

A Descriptive Content Analysis of Feedback Practices in Turkey: An Interpretation Through Kluger and DeNisi’s Feedback Intervention Theory

Abstract

This study aims to examine how academic studies on feedback in Turkey are addressed within the framework of Kluger and DeNisi’s (1996) "Feedback Intervention Theory" (FIT). Feedback is a crucial factor that directly influences individuals' learning processes, performance, and organizational commitment. However, it has been observed that many studies conducted in Turkey do not systematically evaluate feedback and fail to sufficiently associate it with theoretical models. In this context, academic studies published in TR Dizin were analyzed using the descriptive content analysis method, and the obtained data were evaluated in terms of feedback processes. The findings of this study provide significant insights into how academic research in Turkey approaches feedback and contribute to the development of the theoretical framework in this field.

Keywords

Feedback , Feedback invention theory , Types of feedback

References

• Akalın, S. (2014). Performans geribildirimi ile öğretmenlerin mesleki gelişimini destekleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(1), 57-70. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000192
• Akaltan, K. F. (2019). Diş hekimliğinde preklinik ve klinik eğitim çeşitliliği. Selçuk Dental Journal, 6(5), 37 51. https://doi.org/10.15311/selcukdentj.563351
• Akdenizli, B. (2012). Gazete haberciliğinde içerik çözümleme yöntem ve tekniği: Sunum ve temsil üzerine bir uygulama ve değerlendirme Ö. Güllüoğlu (Eds.) içinde, İletişim bilimlerinde araştırma yöntemleri: Yazılı metin çözümleme., (ss. 133-162). Ütopya Yayınevi.
• Akşirin, Ç. N. (2008). Yetkinlik temelli performans değerlendirme: Sağlık sektöründen bir uygulama. Verimlilik Dergisi, 2, 35-52.
• Anseel, F., Beatty, A. S., Shen, W., Lievens, F., ve Sackett, P. R. (2015). How are we doing after 30 years? A meta- analytic review of the antecedents and outcomes of feedback-seekingbehavior. JournalofManagement, 41(1), 318–348. https://doi.org/10.1177/0149206313484521
• Ashford, S. J., ve Cummings, L. L. (1983). Feedback as an individual resource: Personal strategies of creating information. Organizational Behavior and Human Performance, 32(3), 370-398. https://doi.org/10.1016/0030- 5073(83)90156-3
• Bakan, İ., ve Kelleroğlu, Ö. G. H. (2003). Performans değerlendirme: Çalışanların performans değerlendirme uygulamalarından beklentileri konusunda bir alan çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-22.
• Baker, W., ve Bricker, R. H. (2010). The effects of direct and indirect speech acts on native English and ESL speakers’ perception of teacher written feedback. System, 38(1), 75-84. https://doi.org/10.1016/j.system.2009.12.003
• Balat, Ş., Kayalı, B., Karaman, S., ve Kurşun, E. (2020). Çevrimiçi ortamlarda motivasyonel geribildirimin öğrenenlerin öz-düzenleme, öz-yeterlilik, kaygı ve başarı puanlarına etkisi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(4), 19-36.
• Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of self-regulation. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 248-287. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90022-L
• Bayzat, Ç., ve Kılıkçıer, Ş. S. (2021). Hemşirelik ve tıp öğrencilerinin klinik öğretiminde 360° değerlendirme: Kapsam odaklı inceleme. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 8(2),134-143. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.966317
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi. Siyasal Kitabevi.
• Bircan, B., Bektaş, G., ve Aytaç, B. (2020). 360 derece performans değerlendirme sistemi ve özel bir sağlık kuruluşu uygulama örneği. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 567 573.
• Butler, R. (1987). Task-involving and ego-involving properties of evaluation: Effects of different feedback conditions on motivational perceptions, interest, and performance. Journal of Educational Psychology, 79(4), 474-482. https://doi.org/10.1037/0022-0663.79.4.474
• Cagatay, A. (2023). Covid-19 pandemi sürecinde sağlık çalışanlarının performans değerleme sistemine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(1), 109-123. https://doi.org/10.15295/bmij.v15i1.221
• Camgöz, S. M., ve Alperten, İ. N. (2006). 360 derece performans değerlendirme ve geri bildirim: Bir üniversite mediko-sosyal merkezi birim amirlerinin yönetsel yetkinliklerinin değerlendirilmesi üzerine pilot uygulama örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2), 191 212.
• Carver, C. S., ve Scheier, M. F. (1981). The self-attention-induced feedback loop and social facilitation. Journal of Experimental Social Psychology, 17(6), 545-568. https://doi.org/10.1016/0022 1031(81)90039-X
• Chase, J. A., ve Houmanfar, R. (2009). The differential effects of elaborate feedback and basic feedback on student performance in a modified, personalized system of instruction course. Journal of Behavioral Education, 18, 245-265. https://doi.org/10.1007/s10864-009-9089-7
• Coşkun, E., ve Tamer, M. (2015). Yazma eğitiminde geri bildirim türleri ve kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 337-372.
• Creswell, C., Nauta, M. H., Hudson, J. L., March, S., Reardon, T., Arendt, K., ... ve Kendall, P. C. (2021). Research review: Recommendations for reporting on treatment trials for child and adolescent anxiety disorders–An international consensus statement. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 62(3), 255-269. https://doi.org/10.1111/jcpp.13294
• Creswell, J. W. (2013). Steps in conducting a scholarly mixed methods study.
• Çağatay, A., ve Kızılkaya, S. (2022). Sağlık çalışanlarına uygulanan performans değerleme sisteminin çalışanların motivasyonuna etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(3), 741-762.https://doi.org/10.17153/oguiibf.1096788
• Çankır, B. (2016). Geri bildirimin araştırma görevlilerinin öz-yeterlilikleri üzerindeki etkisi. İş ve İnsan Dergisi, 3(1), 21-30. https://doi.org/10.18394/iid.98446
• Çepik, H., ve Çepik, E. (2019). Aday İngilizce öğretmenlerin bakış açısından Türkiye’de öğretmen eğitimi. International Journal of Language Academy, 3(4), 33-42. https://doi.org/10.18033/ijla.324
• Çetinkaya, G., Bayat, N., ve Alaca, S. (2016). Yabancı dil olarak Türkçe öğretim sürecinde yazılı düzeltme geribildirimleri ve öğrencilerin edimsel çıkarımları. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 6(1),85-98. https://doi.org/10.13114/MJH.2016119291
• Çimer, S. O., Bütüner, S. Ö., ve Yiğit, N. (2010). Öğretmenlerin öğrencilerine verdikleri dönütlerin tiplerinin ve niteliklerinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 505,516.
• Dalgacı, S., ve Büyükikiz, K. K. (2021). Geri bildirim olarak çoklu değerlendirme yaklaşımının Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin yazma becerisine etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 25(1), 207-224.
• Demir, F., ve Özkan, Y. (2022). İngilizceyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin kelime öğrenme stratejileri ve öğrenen özerkliği seviyeleri arasındaki ilişki. Hakkâri Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1),81-99.
• Denzin, N. K. (1978). The research act: A theoretical introduction to sociological methods (2nd ed.). McGraw Hill.
• Devebakan, N., Sarıçam, H., Sarı, N., ve Bağcı, H. (2024). Bir üniversite hastanesinde sağlıkta kalite standartları kapsamında hasta deneyimlerinin değerlendirilmesi. SDÜ Sağlık Yönetimi Dergisi, 6(2),110-123.
• Dost, A. (2016). Hemşirelik hizmetleri yönetiminde performans değerlemenin önemi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 228-238.
• Dökmen, Ü. (1982). Farklı tür geribildirimlerin (feedback) öğrenmeye etkisi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 15(2), 71-79. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000893
• Erdemli, Ç., Sümer, H. C., ve Bilgiç, R. (2007). Performans yönetiminde yazılı geribildirim ve yazılı artı sözlü geribildirim yöntemlerinin karşılaştırması. Türk Psikoloji Dergisi, 22(60), 71-85.
• Geray, H. (2006). Toplumsal araştırmalarda nicel ve nitel yöntemlere giriş: İletişim alanından örneklerle.Siyasal Kitabevi.
• Gökçe, O. (2006). İçerik analizi: Kuramsal ve pratik bilgiler. Siyasal Kitabevi.
• Göktaş, B., ve Gönül, A. A. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğreticilerinin yazma becerisinde geri bildirim alışkanlıkları. Uluslararası Türkçe Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 124- 147.https://doi.org/10.47834/utoad.46
• Guest, G., Namey, E. E., ve Mitchell, M. L. (2013). Collecting qualitative data: A field manual fo applied research. Sage.
• Hansen, A., Cottle, S., Negrine, R., ve Newbold, C. (1998). Mass communication research methods. New YorkUniversity Press.
• Hasırcı, S. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma kaygıları üzerindeki etkisi açısından akran veöğretmen geribildirimi. Turkish Studies, 13(4), 685-706. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.13478
• Hattie, J. (2009). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. Routledge.
• Hattie, J., ve Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research, 77(1), 81 112. https://doi.org/10.3102/003465430298487
• Ilgen, D. R., Fisher, C. D., ve Taylor, M. S. (1979). Consequences of individual feedback on behaviorin organizations. Journal of Applied Psychology, 64(4), 349-371.https://doi.org/10.1037/00219010.64.4.349
• İncesu, O., ve Bayındır, G. Ş. (2024). Hemşirelik bölümü klinik eğitimcisi tarafından verilen sözel geri bildirimin öğrencilerin algılanan stres, akademik ve klinik öz yeterlilik düzeylerine etkisi. Bandırma On Yedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 294303. https://doi.org/10.46413/boneyusbad.1434659
• Jenkins, D. H. (1948). Feedback and group self-evaluation. Journal of Social Issues, 4(2), 47-53. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1948.tb01717.x
• Karaca, E. (2014). Öğretimde geribildirimin önemi, gerekliliği ve niteliğine ilişkin öğrenci algıları. Education Sciences, 6(2), 1951-1960.
• Karaman, M., Kuşcu Karatepe, H., ve Kuşcu, F. (2019). Sağlık işletmelerinde performans değerlendirme ve ölçme yöntemleri hakkında bir derleme çalışması. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami vePolitik Bilimler Dergisi, 4(1), 153-171. https://doi.org/10.24013/jomelips.472337
• Karaman, S., ve Bakırcı, F. (2010). Türkiye’de lisansüstü eğitim: Sorunlar ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 94-114.
• Kluger, A. N., ve DeNisi, A. (1996). The effects of feedback interventions on performance: A historical review, a meta-analysis, and a preliminary feedback intervention theory. Psychological Bulletin, 119(2), 254- 284.https://doi.org/10.1037/0033-2909.119.2.254
• Koçak, A., ve Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21 28.
• Krippendorff, K. (2004). Reliability in content analysis: Some common misconceptions and recommendations. Human Communication Research, 30(3), 411-433. https://doi.org/10.1111/j.1468- 2958.2004.tb00738.x
• Krippendorff, K. (2018). Content analysis: An introduction to its methodology. Sage Publications.
• Kulhavy, R. W., ve Stock, W. A. (1989). Feedback in written instruction: The place of response certitude. Educational Psychology Review, 1(4), 279–308. https://doi.org/10.1007/BF01320096
• Levy, P. E., ve Williams, J. R. (2004). The social context of performance appraisal: A review and framework for the future. Journal of Management, 30(6), 881-905. https://doi.org/10.1016/j.jm.2004.06.005
• Li, C. W., Liang, J., ve Farh, J. L. (2019). Speaking up when water is murky: An uncertainty-based model linking perceived organizational politics to employee voice. Journal of Management, 46(3), 443- 469.https://doi.org/10.1177/0149206319864155
• Locke, E. A., ve Latham, G. P. (1990). A theory of goal setting & task performance. Prentice Hall.
• London, M. (2003). Job feedback: Giving, seeking, and using feedback for performance improvement. Psychology Press.
• Mason, B., ve Bruning, R. (2001). Providing feedback in computer-based instruction: What the research tells us. Center for Instructional Innovation, 15, 1-15.
• Mert, İ. S. (2020). Performans geri bildirimi üzerine keşfedici bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38), 133-148. https://doi.org/10.30794/pausbed.530344
• Meydan, B., Akkaya, M. S., Pehlivan, Y., ve Sağkal, A. S. (2022). Etkili süpervizör geri bildirimi: Derleme bir çalışma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(4), 1938-1955. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1170084
• Mikulincer, M. (1994). The empirical and theoretical basis of human learned helplessness. In Human learned helplessness: A coping perspective (pp. 1-32).
• Mulder, R., ve Ellinger, A. (2013). Perceptions of quality of feedback in organizations: Characteristics, determinants, outcomes of feedback, and possibilities for improvement: Introduction to a special issue. European Journal of Training and Development, 37(1), 4-23. https://doi.org/10.1108/03090591311293266
• Neuendorf, K. A. (2017). The content analysis guidebook. Sage.
• Öztürk, Z., ve Doğuç, E. (2020). Hastanelerde performans değerleme sisteminin çalışan motivasyonuna etkileri hakkında çalışan görüşleri (Çankaya İlçesi örneği). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 519-536.https://doi.org/10.32709/akusosbil.541500
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. Sage.
• Patton, M. Q. (2014). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. Sage Publications. 33
• Pelit, E., ve Çetin, A. (2019). Turizm işletmelerinde insan kaynakları yönetimi işlevi olarak performansdeğerlendirme ve sorunlar: Kavramsal bir değerlendirme. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi,11(2), 165-203.
• Poulos, A., ve Mahony, M. J. (2008). Effectiveness of feedback: The students’ perspective. Assessment & Evaluation in Higher Education, 33(2), 143-154. https://doi.org/10.1080/02602930601127869
• Ramaprasad, A. (1983). On the definition of feedback. Behavioral Science, 28(1), 4–13. https://doi.org/10.1002/bs.3830280103
• Roseborough, M. E. (1953). Experimental studies of small groups. Psychological Bulletin, 50(4), 275 295. https://doi.org/10.1037/h0058692
• Rummler, G. A., ve Brache, A. P. (2012). Improving performance: How to manage the white space on the organization chart. John Wiley & Sons.
• Sadler, D. R. (1989). Formative assessment and the design of instructional systems. Instructional Science, 18(2), 119–144.https://doi.org/10.1007/BF00117714
• Sailer, M., Hense, J. U., Mayr, S. K., ve Mandl, H. (2017). How gamification motivates: An experimental study of the effects of specific game design elements on psychological need satisfaction. Computers in Human Behavior, 69, 371-380. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.12.033
• Saldaña, J. (2021). Coding techniques for quantitative and mixed data. In The Routledge reviewer’s guide to mixed methods analysis 151-160
• Steelman, L. A., Levy, P. E., ve Snell, A. F. (2018). The feedback environment scale: Construct definition, measurement, and validation. Educational and Psychological Measurement, 64(1), 165 184.https://doi.org/10.1177/0013164403258440
• Şenel, B., ve Şenel, M. (2017). Sağlık sektöründe 360 derece performans değerlendirme yöntemi uygulamaları. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 62, 273-287.
• Temür, Y., ve Bakırci, F. (2008). Türkiye’de sağlık kurumlarının performans analizi: Bir VZA uygulaması.Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 262-278.
• Thorndike, E. L. (1984). Reinforcement and the law of effect.
• Ulukuş, K. S. (2016). Güvenlik yönetiminde personelin performansını artıran eğitim ve etkili geribildirimmetotları. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6, 367-377.
• Van De Ridder, J. M., Stokking, K. M., McGaghie, W. C., ve Ten Cate, O. T. J. (2008). What is feedback in clinical education? Medical Education, 42(2), 189-197. https://doi.org/10.1111/j.13652923.2007.02973.x
• Wilson, R. C., High, W. S., Beem, H. P., ve Comrey, A. L. (1954). A factor-analytic study of supervisory and group behavior. Journal of Applied Psychology, 38(2), 89-95. https://doi.org/10.1037/h0058898.
• Winne, P. H. ve Butler, D. L. (1994). Feedback and self-regulated learning: A theoretical synthesis. Review of Educational Research, 65(3), 245-281. https://doi.org/10.3102/00346543065003245
• Yalçın, A., ve Kılıç, T. (2002). Farklı performans değerlendirme sistemlerine ilişkin işgören tercihlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(9), 1-22.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Ö., Kartal, S., Kutlu, Ö., Çiçekdemir, İ., Akduman, D., Ergün, A., ... ve Karcılı, I. (2024). Geribildirim ve öz- değerlendirmenin öğrencilerin okuduğunu anlama başarısına etkisi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(1), 143-170. https://doi.org/10.33400/kuje.1342894