Administrative Processes and Principles of the Public in Siyasatnamas

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 51 - 73, 28.03.2025

Saliha Gizem Önder

https://doi.org/10.33712/mana.1534938

Abstract

Siyasatnamas are works that offer advice on administration to rulers and state officials. These types of texts thoroughly address the qualities that administrators should possess, the relationship between the ruler and the ruled, the concepts, fundamental elements, and processes of administration. Siyasatnamas explain the principles of public administration and at the same time provide guidance on how an ideal administrator should behave. This study, which examines the siyasatnamas written during the existence of various states such as the Samanids, Ghaznavids, Karakhanids, Abbasids, Seljuks, Ayyubids, Mamluks, Ilkhanids, and Timurids, which ruled in a wide geographical area ranging from Andalusia to Transoxiana between the 10th and 14th centuries, aims to explain the common principles these works present regarding administrative processes. Four basic processes can be identified in the siyasatnamas: decision-making, assignment, supervision, and punishment. In this study, the decision-making process is addressed in accordance with the principles determined within the framework of the concepts of legality, consultation, and equality; the assignment process is examined within the framework of the concepts of entrustment, merit, and interest; the supervision process is discussed within the framework of the concepts of officialdom, subordination, and enmity; and the punishment process is addressed within the framework of the concepts of legality, deterrence, and proportionality.

Keywords

Siyasatnamas, Decision-Making, Assignment, Supervision, Punishment.

Ethical Statement

This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by "at least two external referees" and "double blinding" method. The author sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. There is no need to obtain ethical permission for the current study as per the legislation. The "Declaration Form Regarding No Ethics Permission Required" was sent to the journal by the authors on this subject. The author contributed to all sections and stages of the study alone.

Supporting Institution

No financial support was received for the conduct of the research.

Siyasetnamelerde Kamunun Yönetim Süreçleri ve İlkeleri

Abstract

Siyasetnameler, hükümdarlara ve devlet görevlilerine yönetim hakkında tavsiyeler sunan eserlerdir. Bu tür metinler, yöneticilerin sahip olması gereken nitelikleri, yöneten ile yönetilen arasındaki ilişkiyi, yönetimin kavramlarını, temel unsurlarını ve süreçlerini detaylı bir şekilde ele almaktadır. Siyasetnameler, kamunun yönetiminin esaslarını açıklarken, aynı zamanda ideal bir yöneticinin nasıl davranması gerektiği konusunda rehberlik etmektedir. 10-14. yüzyıllar arasında, Endülüs'ten Maveraünnehir'e kadar uzanan geniş coğrafyada hüküm süren Samaniler, Gazneliler, Karahanlılar, Abbasiler, Selçuklular, Eyyübiler, Memlükler, İlhanlılar ve Timurlular gibi çeşitli devletlerin varlığında kaleme alınmış siyasetnameleri inceleyecek olan bu çalışma, eserlerin yönetim süreçlerine dair ortaya koyduğu ortak ilkeleri ele almayı amaçlamaktadır. Siyasetnamelerde karar verme, görevlendirme, denetleme ve cezalandırma olmak üzere dört temel süreçten söz etmek mümkündür. Bu çalışma, karar verme sürecini kanuniyet (yasallık), meşveret (danışma) ve müsavat (eşitlik); görevlendirme sürecini emanet (sorumluluk), liyakat (yeterlilik) ve menfaat (yararlılık); denetleme sürecini memuriyet (devlet görevlisi), raiyet (halk) ve adavet (düşman); cezalandırma sürecini ise kanuniyet (yasallık), tedbirat (caydırıcılık) ve muvazenet (eşdeğerlilik) kavramları çerçevesinde belirlenen ilkeler doğrultusunda değerlendirmektedir.

Keywords

Siyasetname, Karar Verme, Görevlendirme, Denetleme, Cezalandırma

Ethical Statement

Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yazar, dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Mevcut çalışma için mevzuat gereği etik izni alınmaya ihtiyaç yoktur. Bu konuda yazarlar tarafından dergiye “Etik İznine Gerek Olmadığına Dair Beyan Formu” gönderilmiştir. Yazar, çalışmanın tüm bölümlerine ve aşamalarına tek başına katkıda bulunmuştur.

Supporting Institution

Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.

References

• AL-FARABI (2012), Es-Siyasetü’l-Medeniyye (Trans. Mehmet S. Aydın, Abdülkadir Şener, M. Rami Ayas), Büyüyenay Yayınları, İstanbul.
• AL-FARABI (2017), El-Medinetü’l-Fazıla (İdeal Devlet) (Trans. Ahmet Arslan), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• AL-GHAZALI (2016), Nasihatü’l-Mülûk (Trans. Osman Şekerci), Büyüyenay Yayınları, İstanbul.
• AL-KHARAWI, Abu Bakr (2016), Tezkiretü'l-Hereviyye fî Hiyeli'l-Harbiyye (Siyaset ve Savaş Sanatı) (Trans. Mehmed Ârif Hilmî Efendi - Prepared by. Sadık Yazar), Büyüyenay Yayınları, İstanbul.
• AMIR TIMUR (2010), Timur’un Günlüğü: Tüzükat-ı Timur (Trans. Kutlukhan Şakirov, Adnan Aslan), İnsan Yayınları, İstanbul.
• DAYE, Najmeddin (2017), Mirsâdü’l-İbâd (Trans. Şefaettin Severcan), Büyüyenay Yayınları, İstanbul.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (1986), Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
• GENGHİS KHAN (1947), Türk Tarihi ve Hukuk: Çengizin Yasası (Trans. Sadri Maksudi Arsal), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• HODGSON, Marshall G. S. (1995), İslam'ın Serüveni (Trans. Alp Aker), Yeni Şafak İz Yayıncılık, İstanbul.
• IBN RUSHD (2013), Telhisu’s-Siyase (Trans. Muharrem Hilmi Özev), Bordo Siyah Yayınları, İstanbul.
• IBN TAYMIYYA (1999), Es-Siyasetü’ş-Şeriyye (Trans. Vecdi Akyüz), Dergâh Yayınları, İstanbul.
• IBN TIQTAQA (2016), El-Fahrî: Devlet İdaresi, Halifeler, Vezirleri Tarihi, 632-1258 (Trans. Ramazan Şeşen), Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul.
• JAMAA, Badraddin Ibn (2010), Tahrîrü'l-Ahkâm fî Tedbîri Ehli'l-İslâm (Ehl-i İslamın Yönetimi İçin Hükümler) (Trans. Özgür Kavak), Klasik Yayınları, İstanbul.
• KEIKAVUS (1970), Kâbusname (Trans. İlyasoğlu Mercimek Ahmet), Tercüman Gazetesi Yayını, İstanbul.
• MAVERDI (2017), El-Ahkâmü’s Sultaniye (Trans. Ali Şafak), Bedir Yayınevi, İstanbul.
• NIZAM AL-MULK (2016), Siyerü'l-Mülûk (Siyasetname) (Trans. Nurettin Bayburtlugil), Dergâh Yayınları, İstanbul.
• RADI, Sharif (2016), Nehcü'l Belağa (Trans. Adnan Demircan), Beyan Yayınları, İstanbul.
• SEALİBİ, Ebû Mansûr (1997), Âdabu'l-Mulûk (Hükümdarlık Sanatı) (Trans. Said Aykut), İnsan Yayınları, İstanbul.
• SEBUKTEGIN (1975), “Sebüktegin’in Pendnamesi” (Trans. Erdoğan Merçil), İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, S.6(12), ss.203-233.
• SHIRAZI, Sadi (2016), Hükümdarlara Öğütler (Nasihatü'l Mülûk) (Trans. Turgay Şafak), Büyüyenay Yayınları, İstanbul.
• SUHRAWARDİ, Abu Najib (2013), Yönetenlerin Yönetimi (Nehcu’s-Sülûk fî Siyâseti’lMülûk) (Trans. Nahifi Mehmed Efendi), İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• TURTUSHI, Muhammed bin (2011), Sirâcü'l-Mülûk (Siyaset Ahlakı ve İlkelerine Dair) (Prepared by. Said Aykut), İnsan Yayınları, İstanbul.
• TUSI, Nasir al-Din (2013), Ahlâk-ı Nâsırî (Trans. Anar Gafarov, Zaur Şükürov), Litera Yayıncılık, İstanbul.
• YUSUF KHASS HAJIB (2010), Kutadgu Bilig (Trans. Ayşegül Çakan), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.