Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı Garantileri ile Küresel Sermayenin Türkiye’ye Nüfuzu

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 201 - 213, 28.03.2025

Fatma Müge Algan

https://doi.org/10.33712/mana.1604996

Abstract

Bu çalışma, yönetişim modeli ile kamu yönetimi dönüşümü sağlanan Türkiye’de Çok Taraflı Yatırım Garanti Ajansı (MIGA) tarafından verilen garantiler ile küresel sermayenin hareket alanını nasıl genişlettiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. MIGA’yı ve Türkiye garantilerini farklı sektörlerde faaliyet gösteren Gaziantep Şehir Hastanesi, Uluğ Enerji ve Türk Eximbank örnekleri üzerinden inceleyen çalışma, bu kapsamda ilk olma gayreti içerisinde olduğu için önemlidir. Çalışmanın birinci bölümünde kurumsal yapısı ile MIGA tanıtılmakta, çalışmanın ikinci bölümünde ise sağlık sektöründe Gaziantep Şehir Hastanesi, enerji sektöründe Uluğ Enerji ve ticaret finansmanında Türk Eximbank örneği olmak üzere üç farklı MIGA garanti projesi incelenerek Kamu Özel İş Birliği Projeleri (KÖİ), kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi ve projecilik yöntemleri gibi neoliberal politikalar ile küresel sermayenin Türkiye’ye nüfuzu incelenmektedir. Çalışma, MIGA garantilerinin Türkiye’de küresel sermayenin hareket alanını artırdığını ortaya koymaktadır. Neoliberalizm devletin rolünün yeniden tanımlanmasını talep eden yapısıyla ülkelerin ekonomik politikalarının yanı sıra kamu yönetiminde de dönüşümün önemli bir mihenk taşı olmuştur. Devletin neoliberal politikaları destekleyen yeniden yapılanması Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve Uluslararası Para Fonu (IMF) gibi küresel aktörler tarafından inşa edilen yönetişim modeli ile sağlanmıştır. Türkiye’de kamu yönetimi dönüşümünün önemli sunucuları da yine Dünya Bankası, DTÖ, IMF gibi küresel kuruluşlar olmuştur. Dünya Bankası, farklı alanlarda faaliyet gösteren kurumları ile küresel sermayenin ülkelere nüfuzunu sağlamaktadır. Bu grubun en genç üyesi olan MIGA, yabancı yatırımcılar için politik riskleri azaltmaya ve yatırımın güvenliğini sağlamaya çalışan uluslararası bir finans kuruluşudur.

Keywords

Yönetişim, Dünya Bankası, MIGA, Çokuluslu Şirketler, Küresel Sermaye

Ethical Statement

Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yazar, dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Mevcut çalışma için mevzuat gereği etik izni alınmaya ihtiyaç yoktur. Bu konuda yazar tarafından dergiye “Etik İznine Gerek Olmadığına Dair Beyan Formu” gönderilmiştir. Yazar, çalışmanın tüm bölümlerine ve aşamalarına tek başına katkıda bulunmuştur.

Supporting Institution

Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.

Expansion of the Global Capital into Türkiye via the Multilateral Investment Guarantee Agency Guarantees

Abstract

The Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA), the youngest member of the World Bank Group, is an international financial institution that operates to reduce political risks and to ensure the security of foreign investments. This study aims to reveal how global capital has expanded its area of action with the guarantees provided by MIGA in Türkiye. The study, which examines MIGA and Turkish guarantees through examples of Gaziantep City Hospital, Uluğ Energy and Türk Eximbank operating in different sectors, is important because it strives to be the first in this context. In the first part of the study, MIGA is introduced, and in the second part of the study, Gaziantep City Hospital in the health sector, Uluğ Energy in the energy sector and Türk Eximbank in trade finance, are examined and the influence of global capital on Türkiye with neoliberal policies such as Public Private Partnership Projects (PPPs), privatization and project management is introduced. The study reveals that MIGA guarantees boost the expansion of global capital in Türkiye. Neoliberalism, which redefines the role of the state, has been an important milestone in the transformation of public administration. The restructuring of the state has been achieved through the governance model established by global actors such as the World Bank, World Trade Organization (WTO), and International Monetary Fund (IMF). The important providers of the transformation in public administration in Türkiye are also these organizations. The World Bank aims to increase the influence of global capital in Türkiye with its loans and reforms.

Keywords

Governance, World Bank, MIGA, Multinational Corporations, Global Capital

Ethical Statement

This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by "at least two external referees" and "double blinding" method. The author sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. There is no need to obtain ethical permission for the current study as per the legislation. The "Declaration Form Regarding No Ethics Permission Required" was sent to the journal by the author on this subject. The author contributed to all sections and stages of the study alone.

Supporting Institution

No financial support was received for the conduct of the research.

References

• ADAM, Abdulhamid ve KALAY, Faruk (2019), Liderlik Teorileri: Bilim Dünyasında Multidisipliner Çalışmalar, Berikan Yayınevi, Ankara.
• ALGAN, Fatma Müge (2024a), “Avrupa Yatırım Bankaları Kredileri ile Küresel Sermayenin Neoliberal İnşası”, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanında Akademik Çalışmalar III (Ed. Ayşen Sina), Artikel Akademi Yayını, Ankara, ss.153-172.
• ALGAN, Fatma Müge (2024b), “Yapısal ve Sektörel Uyarlama Kredilerinden Proje Kredilerine Dünya Bankasının Türk Kamu Yönetimine Nüfuzu”, 24. Uluslararası Kamu Yönetimi Forumu, 16-18 Mayıs 2024 – Tunceli, Nobel Yayınları, Ankara, ss.311-314.
• BNP PARIBAS (2024), Second Quarter 2024 Results, Investor Service, Press Release, BNP Paribas Publication, Paris.
• CLEMENS, Micheal A. ve KREMER, Micheal (2016), The New Role of the World Bank, The World Bank Press, Washington DC.
• CUMHURİYET GAZETESİ (2021), “Limak, Uludağ Elektrik'teki Hisselerini İngiliz Şirkete Sattı”, Cumhuriyet Gazetesi Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), 1 Ekim 2021, https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/limak-uludag-elektrikteki-hisselerini-satti-1873305 (Erişim Tarihi: 20.09.2024).
• CUMHURİYET GAZETESİ (2022), “Beş Kuruş Çıkmayacak Denilen Kamu Özel İşbirliği Projeleri 500 Milyar TL Yuttu”, Cumhuriyet Gazetesi Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), 26 Ekim 2022, https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/bes-kurus-cikmayacak-denilen-kamu-ozel-isbirligi-projeleri-500-milyar-tl-yuttu-1996276 (Erişim Tarihi: 01.10.2024).
• EBRD – EUROPEAN BANK (2016), “Gaziantep Hospital”, EBRD Kurumsal Web Sayfası (E-Doküman), https://www.ebrd.com/work-with-us/projects/psd/gaziantep-hospital-ppp.html (Erişim Tarihi: 23.09.2024).
• EBRD – EUROPEAN BANK (2022), “Ronesans Healthcare Investment 2”, EBRD Kurumsal Web Sayfası (E-Doküman), https://www.ebrd.com/work-with-us/projects/psd/53268.html (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
• FORTUNE (2024), “Samsung C&T”, Fortune Kurumsal Web Sayfası, 15 Temmuz 2024, https://fortune.com/company/samsung-ct/ (Erişim Tarihi: 23.09.2024).
• GÜLER, Birgül Ayman (2003), “Yönetişim: Tüm İktidar Sermayeye”, Praksis, S.9, ss.93-116.
• GÜLER, Birgül Ayman (2004), “Kamu Yönetimi Temel Kanunu Üzerine”, Hukuk ve Adalet: Eleştirel Hukuk Dergisi, S.1(2), ss.26-61.
• GÜZELSARI, Selime (2003), “Neo-Liberal Politikalar ve Yönetişim Modeli”, Amme İdaresi Dergisi, S.36(2), ss.17-34.
• HABERTÜRK GAZETESİ (2021), “Uludağ Elektrik İngiliz Fona Satıldı”, HaberTürk Gazetesi (E-Haber), 1 Ekim 2021, https://www.haberturk.com/son-dakika-haberi-uludag-elektrik-ingiliz-fona-satildi-3207892-ekonomi?page=4 (Erişim Tarihi: 20.09.2024).
• HSBC BANK (2023), Annual Report and Accounts 2023, HSBC Bank Publication, Dubai.
• ING GROUP (2023), Annual Report 2023, ING Group Publication, Amsterdam.
• KAYA, Safiye (2003), Dünya Bankası ve Dünya Bankası Kredilerinin Denetimi, T.C. Sayıştay Yayını, Ankara.
• KIRLI, Deniz Defne (2004), “Çok Taraflı Yatırım Garanti Kuruluşu (MIGA) ve Yabancı Yatırımların Politik Risklere Karşı Korunması”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• MERIDIAM EURASIA SAS (2024), Impact Report, Meridiam Eurasia SAS Publication, Paris.
• MIGA - THE MULTILATERAL INVESTMENT GUARANTEE AGENCY (2024a), “MIGA - Financial Results”, MIGA Kurumsal Web Sayfası, https://financesone.worldbank.org/summaryinfo/miga (Erişim Tarihi: 23.09.2024).
• MIGA - THE MULTILATERAL INVESTMENT GUARANTEE AGENCY (2024b), “MIGA - Gaziantep PPP”, MIGA Kurumsal Web Sayfası (E-Doküman), https://www.miga.org/project/gaziantep-hospital-ppp-project-1 (Erişim Tarihi: 21.09.2024).
• MIGA - THE MULTILATERAL INVESTMENT GUARANTEE AGENCY (2024c), “MIGA – History”, MIGA Kurumsal Web Sayfası (E-Doküman), https://www.miga.org/history (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
• MIGA - THE MULTILATERAL INVESTMENT GUARANTEE AGENCY (2024d), “MIGA – Process”, MIGA Kurumsal Web Sayfası (E-Doküman), https://www.miga.org/our-process (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
• MIGA - THE MULTILATERAL INVESTMENT GUARANTEE AGENCY (2024e), “MIGA – Products”, MIGA Kurumsal Web Sayfası (E-Doküman), https://www.miga.org/products (Erişim Tarihi: 26.09.2024).
• MIGA - THE MULTILATERAL INVESTMENT GUARANTEE AGENCY (2024f), “MIGA - Türk Eximbank”, MIGA Kurumsal Web Sayfası (E-Doküman), https://www.miga.org/project/turk-eximbank-miga-trade-finance-guarantee-0 (Erişim Tarihi: 23.09.2024).
• MIGA - THE MULTILATERAL INVESTMENT GUARANTEE AGENCY (2024g), “MIGA - Uluğ Enerji”, MIGA Kurumsal Web Sayfası (E-Doküman), https://www.miga.org/project/ulug-enerji-1 (Erişim Tarihi: 20.09.2024).
• MOODY’S (2024), Credit Europe Bank N.V., Moody’s Investor Service - Moody’s Publication, New York.
• ÖZEL, Sibel (2003), “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Üzerine Bir Değerlendirme”, MHB Milletlerarası Hukuk Bülteni, S.23, ss.599-617.
• RÖNESANS HOLDİNG (2024), “Gaziantep Şehir Hastanesi”, Rönesans Holding Kurumsal Web Sayfası, https://ronesans.com/projeler/yatirim/gaziantep-sehir-hastanesi (Erişim Tarihi: 21.09.2024).
• SHIHATA, Ibrahim F. I. (1986), “The Settlement of Disputes Regarding Foreign Investments: The Role of the World Bank, with Particular Reference to ICSID and MIGA”, Arab Law Quarterly, S.1(3), ss.265-279.
• STANDARD CHARTERED (2023), Annual Report 2023, Standard Chartered Publication, London.
• T. C. TİCARET BAKANLIĞI (2024), 2024 Yılı Temmuz Ayı Dış Ticaret Verileri, Ticaret Bakanlığı Yayını, Ankara.
• TAN, Celine (2017), “Risky Business: Political Risk Insurance and the Law and Governance of Natural Resources”, Natural Resources and Sustainable Development: International Economic Law Perspectives (Eds. Tan Celine, Faundez Julio), Edward Elgar Publishing, Massachusetts, ss.28-49.
• TELE 1 (2023), “Şehir Hastanelerine Bütçe Dayanmadı: Günlük Gider 229 Milyon Liraya Çıkacak”, Tele 1 Haber Sitesi (E-Haber), 19 Aralık 2023, https://tele1.com.tr/sehir-hastanelerine-butce-dayanmadi-gunluk-gider-229-milyon-liraya-cikacak-973875/ (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
• TİRYAKİOĞLU, Bilgin (2003), Doğrudan Yatırımların Uluslararası Hukukta Korunması, Dayınlarlı Hukuk Yayınları, Ankara.
• TULUKCU, İsmail (2019), “Kamu - Özel Ortaklıkları: Farklı Kurumsal İşleyiş ve Hedefler Varlığında Yönetişim Becerileri”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S.19(38), ss.242-263.
• TUNA, Pınar Coşkun ve AKSOY, Abdulkadir (2023), “Yeni Kamu Yönetimi Perspektifinden Kamu Özel İşbirliği: Dünya ve Türkiye Uygulamaları”, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, S.8(21), ss.460-475.
• TÜRK EXİMBANK (2023), Faaliyet Raporu, Türk Eximbank Yayını, Ankara.
• TÜRK EXİMBANK (2024), “Türk Eximbank, MIGA Garantisi Altında 300 Milyon Euro Kredi Sağladı”, Türk Eximbank Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), (t.y.), https://eximbank.gov.tr/tr/duyurular/2024-yili-duyurulari/turk-eximbank-miga-garantisi-altinda-300-milyon-euro-kredi-sagladi (Erişim Tarihi: 30.09.2024).
• UEDAŞ – ULUDAĞ ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. (2024), “Hakkımızda”, UEDAŞ Kurumsal Web Sayfası, https://www.uedas.com.tr/tr/kurumsal/hakkimizda/ (Erişim Tarihi: 20.09.2024).
• WORLD BANK (2012), Public - Private Partnerships Referance Guide: Version 1.0, International Bank for Reconstruction and Development - World Bank Group Publication, Washington DC.
• WORLD BANK (2023), Annual Report 2023, World Bank Group Publication, Washington DC.
• WORLD BANK (2024), Country Partnership Framework FY 24-28, World Bank Group Publication, Washington DC.
• YILMAZ, Alper Çağrı (2018), “MIGA Konvansiyonunun Uygulama Alanı ve Konvansiyon Kapsamındaki Uyuşmazlıklara İlişkin Çözüm Yöntemleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, S.24(1), ss.374-399.
• ZOOMINFO (2024), “Actis”, ZoomInfo Kurumsal Web Sayfası, (t.y.), https://www.zoominfo.com/c/actis-llp/369356857 (Erişim Tarihi: 23.09.2024).