Türk Hukukunda Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Özel Anaokulu Çalışanlarına Yönelik Nitel Bir Değerlendirme

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 733 - 749, 15.10.2025

Namık Hüseyinli , Fatma Damla Bekar

https://doi.org/10.33712/mana.1716346

Abstract

Mobbing, sosyal bilimler alanında çeşitli örneklem grupları ve farklı değişkenler aracılığıyla dünya genelinde birçok araştırmacı tarafından incelenmektedir. Bu çalışma da çalışanların maruz kaldıkları mobbing durumlarını ele almayı ve bu davranışların nitel bir değerlendirmesini yapmayı amaçlamaktadır. Konuya ilişkin literatür incelendiğinde, çalışanların mobbing deneyimlerine dair çeşitli araştırmaların bulunduğu gözlemlenmektedir. Bu araştırmaların çoğunlukla çeşitli meslek gruplarına odaklandığı ve özellikle hastane ile otel işletmeleri gibi sektörlerde çok sayıda çalışmalar yapıldığı görülmektedir. Çalışmada ise yalnızca mobbing değişkeni ele alınarak bu bağlamda üç ayrı özel anaokulunda görev yapan çalışanlar üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında, üç yönetici ve üç çalışana yönelik nitel görüşmeler gerçekleştirilmiş ve katılımcılara mobbing hakkında sorular yöneltilmiştir. Elde edilen bulgular hem yöneticilerin hem de çalışanların mobbing konusunda yeterli bilgiye sahip olduklarını göstermektedir. Bu çalışma ile çalışan ve yöneticiler üzerinde gerçekleştirilecek nitel analizler aracılığıyla mobbingin çalışanlar üzerindeki etkisinin derinlemesine incelenmesi ve bu doğrultuda literatüre olumlu katkı sağlaması hedeflenmektedir.

Keywords

Mobbing , Psikolojik Baskı , Özel Anaokulları. Psikolojik Taciz

Ethical Statement

Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Makalede kullanılan ölçek için yazar(lar) tarafından ölçeğin orjinal sahibinden izin alındığı beyan edilmiştir. Yazar(lar), dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Bu araştırmanın yapılması ile ilgili olarak Alanya Alaaddin Keykubat Üniveritesi Etik Komisyonundan 08/01/2025 tarih ve 01/16 sayılı “Etik İzni Belgesi” alınmıştır.

Supporting Institution

Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.

Psychological Harassment (Mobbing) in Turkish Law and a Qualitative Assessment Targeting Private Kindergarten Employees

Abstract

In the social sciences, mobbing has been extensively studied across various sample groups and variables. This study aims to address the experiences of mobbing among employees and to provide a qualitative evaluation of these behaviors. A review of the literature shows that previous studies on mobbing have largely focused on specific occupational groups, particularly in sectors such as healthcare and hospitality. This study, in contrast, explores the concept of mobbing and its perceived impact on employees working in private kindergartens. The research involved qualitative interviews with three managers and three employees, focusing on their understanding and experiences of mobbing. The findings indicate that both managers and employees possess a clear understanding of what constitutes mobbing. This study aims to explore the effects of mobbing on employees in depth through qualitative analysis of employees and managers, thereby making a positive contribution to the literature in this field.

Keywords

Workplace Bullying , Psychological Pressure , Private Preschools , Psychological Harassment

Ethical Statement

This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by "at least two external referees" and "double blinding" method. For the scale used in the article, it is declared by the authors that permission was obtained from the original owner of the scale. The author(s) sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. Regarding the conduct of this research, an “Ethics Permission Certificate” dated 08/01/2025 and numbered 01/16 was obtained from the Ethics Committee of the Alanya Alaaddin Keykubat University.

Supporting Institution

No financial support was received for the conduct of the research.

References

• ARSLAN, Ahmet ve ÇIKMAZ, Esra (2021), “Mobbingin Sosyo-Ekonomik Etkilerinin Kurumlar Açısından Değerlendirilmesi”, Journal of International Social Research, S.14(80), ss.174-191.
• ATEŞ, Sevgi Dursun (2019), İşverenin Yönetim Hakkı, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• ATMAN, Ümit (2012), “İşyerinde Psikolojik Terör: Mobbing”, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, S.3(1), ss.157-174.
• BALTAŞ, Acar (2003), “Adı Yeni Konmuş Bir Olgu: İşyerinde Yıldırma”, Acar Baltaş Kişisel Web Sitesi (E-Makale), https://www.acarbaltas.com/adi-yeni-konmus-bir-olgu-isyerinde-yildirma-mobbing/ (Erişim Tarihi: 12.06.2025).
• BAŞKALE, Hatice (2016), “Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, S.9(1), ss.23-28.
• BIERNACKI, Patrick ve WALDORF, Dan (1981), “Snowball Sampling: Problems and Techniques of Chain Referral Sampling”, Sociological Methods & Research, S.10(2), ss.141-163.
• BUTGEL TUNALI, Selen, GÖZÜ, Ömer ve ÖZEN, Göktuğ (2016), “Nitel ve Nicel Araştırma Yöntemlerinin Bir Arada Kullanılması: Karma Araştırma Yöntemi”, Kurgu, S.24(2), ss.106-112.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, KILIÇ ÇAKMAK, Ebru, AKGÜN, Özcan Erkan, KARADENİZ, Şirin ve DEMİREL, Funda (2008), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Yayınları, Ankara, 17. Baskı.
• CEMALOĞLU, Nuri (2007), “Örgütlerin Kaçınılmaz Sorunu: Yıldırma”, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, S.42, ss.111-126.
• CENGİZ, Selçuk (2025), “İşyerinde Gerçekleşen Psikolojik Taciz Nedeniyle İşçilerin Başvuracakları Hukuki Çareler”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.15(1), ss.701-770.
• CEYLAN ÇAPAR, Meral ve CEYLAN, Müyesser (2022), “Durum Çalışması ve Olgubilim Desenlerinin Karşılaştırılması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.22(Özel Sayı 2), ss.295-312.
• CHIRILĂ, Teodora ve CONSTANTIN, Ticu (2013), “Understanding Workplace Bullying Phenomenon Through its Concepts: A Literature Review”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, S.84, ss.1175-1179.
• CİN, Mehmet Onursal ve GÜNBEY, Tuba (2021), “Mobbing Davranışlarının Eziyet Suçu Bakımından Değerlendirilmesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.4(1), ss.147-169.
• CUSACK, Sean (2000), “Workplace Bullying: Icebergs in Sight, Soundings Needed”, The Lancet, S.356(9248), ss.2118-2120.
• ÇALIŞ DUMAN, Meral ve AKDEMİR, Bünyamin (2016), “Mobbing ve Çalışan Performansı Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, S.7(2), ss.29-52.
• ÇETİN, Cemile ve BAĞCI KURT, Nurgül (2016), “Mobbing ve Sonuçlarından Biri: Psikosomatik Belirtiler”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.18(2), ss.29-49.
• ÇİMEN, Hürriyet ve SAÇ, Firuzan (2017), “Örgüt Başarısızlığının Nedenlerinden Biri: Mobbing”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, S.33, ss.183-191.
• DAVENPORT, Noa Zanolli, SCHWARTZ, Ruth Distler ve ELLIOTT, Gail Pursell (1999), Mobbing Emotional Abuse in the American Workplace, Civil Society Publishing, USA, PDF Edition.
• DEMİR, Fevzi (2018), En Son Yargıtay Kararları Işığında İş Hukuku ve Uygulaması, (yazarın kendi yayını), İzmir, 11. Baskı.
• EFEOĞLU, Melek Sermin ve KARAMAN, Abdullah (2023), “Çalışma Yaşamında Mobbing: Kavramsal Bir Bakış”, Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, S.10(1), ss.365-380.
• EKİNCİ, Bilge Timuçin (2019), “Mobbing'in Neden ve Sonuçları: Havacılık Sektöründe Vaka İncelemesi”, Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, S.1(2), ss.39-62.
• ERDEM, Mustafa Ruhan ve PARLAK, Benay (2010), “Ceza Hukuku Boyutuyla Mobbing”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.88, ss.268-289.
• ERDOĞAN, Gülnur (2009), “Mobbing (İş Yerinde Psikolojik Taciz)”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.83, ss.318-352.
• ERGÜN ÖZLER, Derya, GİDERLER ATALAY, Ceren ve DİL ŞAHİN, Meltem (2008), “Mobbing'in Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.22, ss.37-60.
• GÖKTÜRK, Gamze Yeşim ve BULUT, Sefa (2012), “Mobbing: İşyerinde Psikolojik Taciz”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.12(1), ss.53-70.
• GÖYMEN, Yusuf (2020), “İş Hayatında Mobbing ve Mobbingle Başa Çıkma Yolları”, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, S.7(13), ss.31-60.
• GÜRDOĞAN, Arzu (2014), “Mobbing Kavramının Birey ve Örgüt Açısından Önemi”, Yeni Fikir Dergisi, S.1(12), ss.60-70.
• HÜSEYİNLİ, Namık ve ASLAN ATABAY, Hatice (2017), “Psikolojik Tacizin İçtihatlar Işığında Uygulamadaki Yeri”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.8(2), ss.603-636.
• HÜSEYİNLİ, Tahire (2024), Uluslararası Sözleşmeler Işığında Kadın İstihdamı, Eğitim Yayınevi, Ankara.
• İLHAN, Ümit (2010), “İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Tarihsel Arka Planı ve Türk Hukuk Sisteminde Yeri”, Ege Akademik Bakış, S.10(4), ss.1175-1186.
• KAN, Celal Hakan (2025), “Türk Ceza Kanunu’nda Mobbing Olgusunun Bağımsız Bir Suç Tipi Olarak Düzenlenmesi: Hukuki Değerlendirme ve Öneriler”, Ankara Barosu Dergisi, S.83(1), ss.231-301.
• KANTARCI, Nihan Gizem (2016), Türk İş Hukukunda Mobbing, Adalet Yayınevi, Ankara.
• KARA SÖKER, Merve ve TUZCU, Mehmet Arcan (2023), ”Yatay Yıldırma (Mobbing) ile Beş Faktör Kişilik Modeli ve Demografik Faktörler Arasındaki İlişki”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.14(1), ss.103-120.
• KEHRİBAR, Ahmed, KARABELA, Şemsi Nur, KART YAŞAR, Kadriye, OKUR, Ayşegül, DERYA, Melis, ÖZGÜR, Ceyda ve ÇANKAYA, Fulya (2017), “Çalışma Hayatında Mobbing: Nedenleri, Bileşenleri ve Ülkemizdeki Hukuki Durumu”, Bakırköy Tıp Dergisi, S.13(1), ss.1-9.
• KESEBİR, Murat (2018), “Mobbing’in Çalışanların Performansı Üzerine Etkisi: İstanbul’da Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.11(2), ss.154-169.
• KILIÇ, Selim (2013), “Örnekleme Yöntemleri”, Journal of Mood Disorders, S.3(1), ss.44-46.
• KÖSE, Sevinç ve UYSAL, Şener (2010), “Kamu Personelinin Yıldırma (Mobbing) ve Boyutları Hakkındaki Düşünceleri Üzerine Bir Çalışma: Manisa Tarım İl Müdürlüğü Örneği”, Sosyal Bilimler Dergisi, S.8(1), ss.265-286.
• LİMONCUOĞLU, S. Alp (2013), “İş Hukuku Kapsamında Psikolojik Tacizin Değerlendirilmesi ve Mağdurların Kullanabilecekleri Haklar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.105, ss.51-88.
• LOKMANOĞLU, Salim Yunus (2017), “İşyerinde Psikolojik Taciz”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S.30, ss.377-422.
• MACİT, Gamze (2018), “İş Yerinde Psikolojik Yıldırma (Mobbing) Üzerine Nitel Bir Araştırma”, Journal of Social and Humanities Sciences Research, S.5(29), ss.3718-3727.
• OKAN İBİLOĞLU, Aslıhan (2020), “Farklı Yönleriyle Mobbing (Psikolojk Şiddet)”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, S.12(3), ss.330-341.
• ÖZDEN, Banu (2018), “Türk İş Hukuku Kapsamında Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, S.5(8), ss.22-49.
• ÖZEN, Yener ve GÜL, Abdulkadir (2007), “Sosyal ve Eğitim Bilimleri Araştirmalarinda Evren-Örneklem Sorunu”, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, S.15, ss.394-422.
• ÖZKUŞCU, Emre ve İHTİYAROĞLU, Nesrin (2021), “Okul Müdürlerinin ve Öğretmenlerin Mobbing Davranışlarına Yönelik Algılarının İncelenmesi”, Erciyes Journal of Education, S.5(1), ss.23-50.
• ÖZTÜRK DURMUŞ, Emriye ve BERBER ÇELİK, Çiğdem (2024), “Mobbing ve Örgütsel Adaletin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, S.62, ss.3034-3048.
• ÖZTÜRK, Umut Can ve CEVHER, Ezgi (2015), “İşyerinde Tacizin Pembe Hali: Kadınların Kadınlara Uyguladığı Mobbing”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.34(1), ss.151-174.
• SAVAŞ, Fatma Burcu (2007), İşyerinde Manevi Taciz, Beta Yayınevi, İstanbul.
• SÜMER, Haluk Hadi (2025), İş Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 28. Baskı.
• SÜZEK, Sarper (2015), İş Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 11. Baskı.
• ŞAKAR, Ceren, (2024), “Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’na 6701 Sayılı Kanun’un 17. Maddesi Çerçevesinde Ayrımcılık Yasağı İhlâllerine Karşı Yapılan Başvuruların İdari Yargılama Usulü Açısından İncelenmesi”, İnsan Hakları Yıllığı, S.42(1-Cumhuriyetin 100. Yılında Ulusal İnsan Hakları Mekanizmaları Sempozyumu Özel Sayısı), ss.89-124.
• ŞAKAR, Müjdat (2018), İş Hukuku Uygulaması, Beta Yayınevi, İstanbul.
• TAŞKIN, Ahmet (2015), “İşyerinde Mobbingin Ceza Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum, S.44(1), ss.221-258.
• TERZİ ÇOBAN, Duygu, TUTAR, Hasan, ORHA, Ramazan ve ŞAHİN, Nevzat (2020), “Çalışanların Mobbing Şikayetleri Üzerine Nitel Bir Araştırma”, Adıyaman Mobbing Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.34, ss.239-257.
• TETİK, Semra (2010), “Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S.12(18), ss.81-89.
• TINAZ, Pınar (2006), “Mobbing: İş Yerinde Psikolojik Taciz”, Çalışma ve Toplum, S.4(11), ss.11-22.
• UYSAL, Burhanettin, EKİCİ, Mustafa Ayhan, ÖNAL, Ali Can ve KULAKOĞLU, Emel (2019), “Psikolojik Yıldırma (Mobbing) ve Çalışan Motivasyonu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Business & Management Studies: An International Journal, S.7(1), ss.280-307.
• YALÇIN, İbrahim ve TEKİN, Derya (2016), “Çalışma Yaşamında Mobbingin (Psikolojik Şiddet) Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Niğde İlinde Bir Araştırma”, Aksaray Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimle Fakültesi Dergisi, S.8(1), ss.1-9.
• YARDIMCIOĞLU, Didem (2018), “Türk İş Hukukunda İşyerinde Şiddet ve Uygulanacak Hukuki Yaptırımlar”, International Journal of Social and Humanities Sciences, S.2(2), ss.144-160.
• YILDIZ, Selver ve KILKIŞ, İlknur (2010), “Psikolojik Taciz Olgusuna 4857 Sayılı İş Kanunu Açısından Bir Bakış”, Çalışma İlişkileri Dergisi, S.1(1), ss.71-93.
• YILMAZ, Hasan ve KAYMAZ, Abubekir (2016), “Kurumsal Bir Risk Unsuru: Mobbing (İş Yerinde Psikolojik Taciz)”, Denetişim, S.14, ss.73-80.