Sebep ve Sonuçlarıyla Türkiye’de Yoksulluk Gerçeği: TRB2 Bölgesi Üzerinde Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 567 - 577, 15.10.2025

Ferit İzci , Çağlar Çiçek

https://doi.org/10.33712/mana.1718998

Abstract

Yoksulluk, günümüzde küresel ölçekte en önemli sosyo-ekonomik sorunlardan biridir ve yalnızca gelir eksikliğiyle sınırlı olmayan çok boyutlu bir yapıya sahiptir. Bu çalışma, yoksulluğun ekonomik, sosyal ve psikolojik boyutlarını ele alarak, özellikle Türkiye’nin TRB2 Bölgesi’nde (Bitlis, Muş, Hakkâri, Van) yoksulluğun dinamiklerini incelemeyi amaçlamaktadır. TRB2 Bölgesi, İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) kapsamında Türkiye’nin en dezavantajlı bölgelerinden biridir ve düşük gelir düzeyi, yüksek işsizlik, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişimdeki yetersizliklerle öne çıkmaktadır. Bölgedeki yoksulluk, tarıma dayalı ekonominin zayıflığı, sınırlı istihdam olanakları gibi yapısal sorunlarla derinleşmektedir. Çalışmada, yoksulluğun mutlak ve göreli yaklaşımlarının sınırlılıklarına dikkat çekilerek, yoksulluğun yalnızca gelir eşitsizliğiyle değil, eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlere erişim gibi temel haklarla da ilişkili olduğu üzerinde de durulmaktadır. TRB2 Bölgesi özelinde, yoksulluğun çözümü için yalnızca ekonomik büyüme değil, eğitimde fırsat eşitliği, sosyal hizmetlerin iyileştirilmesi ve adil gelir dağılımı gibi yapısal reformların gerekliliği ortaya konmaktadır. Nitel araştırma yöntemleri ve istatistiksel veriler ışığında gerçekleştirilen analizler, bölgedeki yoksulluğun çok boyutlu yapısını anlamayı ve sürdürülebilir çözüm önerileri geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu kapsamda, yoksullukla mücadelede bütüncül bir yaklaşım benimsenmesi ve toplumsal eşitliğin sağlanması önerilmektedir. Çalışma, yoksulluğun karmaşık yapısını anlamak ve çözüm üretmek için disiplinler arası bir perspektif sunmayı amaçlamaktadır.

Keywords

Yoksulluk , TRB2 Bölgesi , Gelir Dağılımı , Sosyal Dışlanma

Ethical Statement

Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yazar(lar), dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Mevcut çalışma için mevzuat gereği etik izni alınmaya ihtiyaç yoktur. Bu konuda yazarlar tarafından dergiye “Etik İznine Gerek Olmadığına Dair Beyan Formu” gönderilmiştir.

Supporting Institution

Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.

Poverty in Türkiye, its Causes and Consequences: An Examination of the TRB2 Region

Abstract

Poverty is one of the most important socio-economic problems on a global scale today and has a multi-dimensional structure that is not limited to lack of income. This study aims to examine the dynamics of poverty in the TRB2 Region of Turkey (Bitlis, Muş, Hakkâri, Van) by addressing the economic, social and psychological dimensions of poverty. TRB2 Region is one of the most disadvantaged regions of Turkey within the scope of the Classification of Territorial Units for Statistics (NUTS) and is notable for its low income level, high unemployment, inadequate access to education and health services. Poverty in the region is deepened by structural problems such as the fragility of the agriculture based economy and limited employment opportunities. The study draws attention to the limitations of absolute and relative approaches to poverty and emphasises that poverty is related not only to income inequality but also to fundamental rights such as access to education, health and social services. In the specific case of TRB2 Region, for the solution of poverty, the necessity of not only economic growth but also structural reforms such as equal opportunities in education, improvement of social services and fair income distribution is put forward. Analyses carried out in the light of qualitative research methods and statistical data aim to understand the multi dimensional structure of poverty in the region and to develop sustainable solutions. In this context, adopting a holistic approach in the fight against poverty and ensuring social equality are recommended. The study aims to provide an interdisciplinary perspective to understand the complex structure of poverty and producing solutions.

Keywords

Poverty , TRB2 Region , Income Distribution , Social Exclusion

Ethical Statement

This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by "at least two external referees" and "double blinding" method. The author(s) sent a signed "Copyright Transfer Form" to the journal. There is no need to obtain ethical permission for the current study as per the legislation. The "Declaration Form Regarding No Ethics Permission Required" was sent to the journal by the authors on this subject.

Supporting Institution

No financial support was received for the conduct of the research.

References

• ALKIRE, Sabina ve FOSTER, James (2011), “Counting and Multidimensional Poverty Measurement”, Journal of Public Economics, S.95(7–8), ss.476-487.
• BÖLÜKBAŞ, Mehmet (2019), “Türkiye’de Genç İşsizlik ve Yoksulluk İlişkisi: Bölgeler Düzeyinde Bir İnceleme”, Gençlik Araştırmaları Dergisi, S.7(18), ss.213-233.
• BUFFONI, Lorenzo (2020), “Küreselleşmiş Koşullarda Yoksulluğu Yeniden Düşünmek”, Sosyoloji: Başlangıç Okumaları (Ed. Anyhony Giddens, Çev. Günseli Altaylar), Say Yayınları, İstanbul, 8. Baskı, ss.317-333.
• BUĞRA, Ayşe (2016), Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye'de Sosyal Politika, İletişim Yayınları, Ankara.
• CAN, Yücel (2017), “Yoksulluk, Yerel ve Küresel Eşitsizlikler”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S.16(63), ss.1111-1126.
• DOĞU ANADOLU KALKINMA AJANSI (t.y.), “TRB2 Bölgesi Mevcut Durum Analizi”, DAKA Kurumsal Web Sayfası (Rapor), https://www.daka.org.tr/icerikler/mda (Erişim Tarihi: 27.03.2025).
• GÜRSES, Didem (2007), “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele Politikaları”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.10(17), ss.59-74.
• HARRINGTON, Michael (1962), The Other America: Poverty in the United States, MacMillan Publisher, London.
• IMF (2024), “Executive Board Calendar”, Board Discussions on Republic of Türkiye, https://www.imf.org/en/Countries/TUR (Erişim Tarihi: 19.03.2025).
• İZCİ, Ferit, GÖKSOY SEVİNÇLİ, Berfin ve DEMİRCİ, Kıvanç (2022), Sosyo-Ekonomik Boyutlarıyla Yoksulluk Gerçeği, Ekin Yayınları, Bursa.
• KALKINMA AJANSLARI (t.y.), “Kalkınma Planlamasında İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması”, Yöntem Bilgi Notu, https://ka.gov.tr/sayfalar/kalkinma-planlamasinda-istatistiki-bolge-birimleri-siniflandirmasi--24 (Erişim Tarihi: 25.03.2025).
• MOLLAT, Michel (1986), The Poor in the Middle Ages: An Essay in Social History, Yale University Press, London.
• ROWNTRE, Benjamin Seebohn (1902), Poverty: A Study of Town Life, MacMillan Publisher, New Haven - Connectitut.
• SAVCI KÖROĞLU, İrem (2022), “Yeni Yoksulluk Türleri ve Sosyal Dışlanma”, 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, S.3(2), ss.100-116.
• SEN, Amartya (1999), Development as Freedom, Oxford University Press, Oxford.
• SEZGİN, Şennur, GÜNDÜZ, Necmi ve SEZGİN, Selami (2008), “Güneydoğu Terör Olaylarının Ekonomik Sonuçları”, Akademik İncelemeler Dergisi, S.3(1), ss.1-17.
• SHAW, Timothy ve HEARD, Kenneth (1979), The Politics of Africa: Dependence and Development, Dalhousie University Press, Halifax.
• T.C. SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI (2017), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, https://www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/b94224510b7b/sege/il-sege-raporlari (Erişim Tarihi: 27.03.2025).
• TAŞ, Yunus ve ÖZCAN, Selami (2012), “Türkiye’de ve Dünyada Yoksulluk Üzerine Bir Araştırma”, International Conference on Eurasian Economies, 18-20 Ekim 2012 – Almatı (Kazakistan), Beykent Üniversitesi Yayını, Ankara, ss.423-430.
• TDK – TÜRK DİL KURUMU (t.y.), “Sözlük”, Büyük Türkçe Sözlük, TDK Yayını, Ankara, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 21.08.2025).
• TÜİK – TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2024a), “Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri”, TÜİK Kurumsal Web Sayfası (Bülten), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yoksulluk-ve-Yasam-Kosullari-Istatistikleri-2024-53714 (Erişim Tarihi: 24.03.2025).
• TÜİK – TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (2024b), “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları”, TÜİK Kurumsal Web Sayfası (Bülten), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2024-53783 (Erişim Tarihi: 25.03.2025).
• UNDP (2023), “Human Development Report 2023: Uncertain Times, Unsettled Lives”, UNDP Kurumsal Web Sayfası (Rapor), https://hdr.undp.org (Erişim Tarihi 09.03.2025).
• WORLD BANK (t.y.), “Country Profile”, World Bank Kurumsal Web Sayfası (Explore Data), https://pip.worldbank.org/country-profiles/TUR (Erişim Tarihi: 19.03.2025).
• WORLD BANK (2023), “Poverty and Shared Prosperity 2023: Crisis and Resilience”, World Bank Kurumsal Web Sayfası (Correcting Course), https://www.worldbank.org/en/publication/poverty-and-shared-prosperity (Erişim Tarihi: 09.03.2025).
• WORLD BANK (2024), Poverty, Prosperity, and Planet Report Pathways Out of the Polycrisis, Word Bank Group Publisher, Washington DC.
• YILDIRIM, Arzu (2019), “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele”, İktisadi ve İdari Yaklaşımlar Dergisi, S.1(1), ss.15-33.
• YILMAZ, Vedat ve ÇİÇEK, Çağlar (2023), “Üniversitelerde Çalışan Akademisyenlerin Terör Kaygısının Ölçülmesi: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi ve Bitlis Eren Üniversitesi Örneği”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, S.6(3), ss.671-685.