Türkiye’nin Nüfus Sorunu ve Toplumsal Algı: YouTube Kullanıcı Yorumları Üzerinden Bir İnceleme

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 680 - 698, 15.10.2025

Muhammed Enes Kan

https://doi.org/10.33712/mana.1745513

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de nüfus sorununa ilişkin kamuoyunda öne çıkan argümanları, endişe ve beklentileri YouTube kullanıcı yorumları üzerinden incelenmesidir. Çalışma nitel araştırma desenlerinden etnografik araştırmanın yeni türlerinden biri olan dijital etnografi yaklaşımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın veri seti amaçlı örnekleme yöntemiyle günümüzün en sık kullanılan sosyal medya platformlarından Youtube’de “Türkiye’de nüfus” konulu videolara yapılan kullanıcı yorumlarından oluşturulmuştur. Toplam 8805 kullanıcı yorumu nitel araştırmalarda sıklıkla kullanılan bir veri toplama ve analiz programı olan MAXQDA 24 programının da yardımıyla içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Kullanıcıların Türkiye’nin nüfus sorunlarına ilişkin yorumları altı kategoride sınıflandırılmıştır. Buna göre kullanıcılar yorumlarında ekonomik problemleri, kadının iş hayatına atılması ve kadına yönelik şiddeti, adalet ve yargıya ilişkin problemleri, eğitim problemlerini, siyasi iradenin çeşitli politikalarına ilişkin görüşleri ile beklentilerini ve sosyo-kültürel problemleri ön plana çıkardıkları görülmektedir.

Keywords

Türkiye’de Nüfus , Kamu Politikası , Nüfus Politikası , Nüfus Sorunları , Genç Nüfus

Ethical Statement

Bu makale Araştırma ve Yayın Etiğine uygundur. Beyan edilecek herhangi bir çıkar çatışması yoktur. Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır. Makale yazım ve intihal/benzerlik açısından kontrol edilmiştir. Makale, “en az iki dış hakem” ve “çift taraflı körleme” yöntemi ile değerlendirilmiştir. Yazar(lar), dergiye imzalı “Telif Devir Formu” belgesi göndermişlerdir. Mevcut çalışma için mevzuat gereği etik izni alınmaya ihtiyaç yoktur. Bu konuda yazar(lar) tarafından dergiye “Etik İznine Gerek Olmadığına Dair Beyan Formu” gönderilmiştir. Yazar, çalışmanın tüm bölümlerine ve aşamalarına tek başına katkıda bulunmuştur.

Supporting Institution

Araştırmanın ortaya konulmasında herhangi bir mali destek alınmamıştır.

Turkey's Population Problem and Social Perception: An Analysis Based on YouTube User Comments

Abstract

The purpose of this study is to examine prominent arguments, concerns, and expectations among the public regarding the population problem in Turkey through YouTube user comments. The study was conducted using a digital ethnography approach, a new form of ethnographic research among qualitative research designs. The dataset for the study was generated using purposive sampling from user comments on videos about “Population in Turkey” on YouTube, one of today’s most frequently used social media platforms. A total of 8,805 user comments were analyzed using content analysis using MAXQDA 24, a data collection and analysis program frequently used in qualitative research. User comments on Turkey’s population problems were classified into six categories. Accordingly, users’ comments highlighted economic problems, women entering the workforce and violence against women, problems related to justice and the judiciary, educational issues, their opinions and expectations regarding various policies of the political will, and socio-cultural issues.

Keywords

Population in Türkiye , Public Policy , Population Policy , Population Problems , Young Population

Ethical Statement

This paper complies with Research and Publication Ethics, has no conflict of interest to declare, and has received no financial support. The article has been checked for spelling and plagiarism/similarity. The article was evaluated by “at least two external referees” and “double blinding” method. The author(s) sent a signed “Copyright Transfer Form” to the journal. There is no need to obtain ethical permission for the current study as per the legislation. The “Declaration Form Regarding No Ethics Permission Required” was sent to the journal by the authors on this subject. The author contributed to all sections and stages of the study alone

Supporting Institution

No financial support was received for the conduct of the research.

References

• AASSVE, Arnstein, BILLARI, Francesco ve PESSIN, Lea (2016), “Trust and Fertility Dynamics”, Social Forces, S.95(2), ss.663-692.
• BAKKAL, Süreyya (2025), “Türkiye’de Yüksek Enflasyon Nedeniyle Doğum Oranlarının Azalması ve Sonuçları”, Yönetim Bilimleri Dergisi, S.23(56), ss.814-840.
• BAŞ, Halim (2017), “Türkiye’de Genç Nüfus: Sorunlar ve Politikalar”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.27, ss.255-288.
• BAŞKALE, Hatice (2016), “Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, S.9(1), ss.23-28.
• BBC NEWS TÜRKÇE (2024), “En Az Üç Çocuk Projesi Başarısız Mı Oldu”, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=LpWaF38XIv8&ab_channel=BBCNewsT%C3%BCrk%C3%A7e (Erişim Tarihi: 03.07.2025).
• BLOOM, David, CANNING, David ve SEVILLA, Jaypee (2003), The Demographic Dividend: A New Perspective on the Economic Consequences of Population Change, RAND Corporation, Paperback.
• CALDWELL, John Curtis (2006), Demographic Transition Theory, Springer Publishers, Ney York.
• CAN, Burhan (2023), “Cumhuriyet Döneminde Türkiye’nin Nüfus Politikaları: Yeni Bir Kronolojik Sınıflandırma”, TroyAcademy, S.8(1), ss.1-37.
• CNN TÜRK (2025), “Türkiye’de Nüfus Tehlikesi! Erhan Afyoncu Anlatıyor: Nüfus Artış Hızı Neden Düşüyor?”, YouTube Kurumsal Web Sayfası (Video Gösterimi), https://www.youtube.com/watch?v=nHN3MYanKEs&ab_channel=CNNT%C3%9CRK (Erişim Tarihi: 03.07.2025).
• ÇİFTÇİOĞLU, Hüseyin (2025), “Yerel Halkın Suriyeli Sığınmacı Nüfusa Yönelik Algı ve Tutumlarının Belirlenmesi: Kahramanmaraş Örneği”, Turkish Studies - Economy, S.20(2), ss.629-652.
• COŞKUN YILMAZ, Sevgi (2023), “Türkiye’de Nüfus Artışı ve Ekonomik Gelişme Arasındaki İlişki”, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, S.10(2), ss.313-329.
• DOĞANAY, Serkan ve ALIM, Mete (2011), “Türkiye’de Kırsal Nüfusun Şehir Algısı Üzerine Bir Araştırma: Yeşilyurt Köyü (Trabzon)”, Doğu Coğrafya Dergisi, S.15(23), ss.171-184.
• DEMİR, Enes Mert (2024), “A in the Framework of Population Policy During the Atatürk Period a Comparative Analysis of 1927 and 1935 Population Censuses”, Journal of Atatürk, S.13(2), ss.61-75.
• DPT – DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI (1985), Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, T.C. Başbakanlık Yayını, Ankara, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Besinci-Bes-Yillik-Kalkinma-Plani-1985-1989.pdf (Erişim Tarihi: 03.07.2025).
• DPT – DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI (1990), Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı, T.C. Başbakanlık Yayını, Ankara, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Altinci_Bes_Yillik_Kalkinma_Plani-1990-1994.pdf (Erişim Tarihi: 03.07.2025).
• DYSON, Tim (2010), Population and Development: The Demographic Transition, Zed Books, London.
• ESENDEMİR, Şerif (2021), “Türkiye’de Yaşlılık Algısı: Yaşlı Ayrıcalığı ve Ayrımcılığı Üzerine Bir İnceleme”, Maarif Mektepleri Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, S.4(2), ss.74-86.
• GÖÇ İDARESİ BAŞKANLIĞI (2024), “Geçici Korumamız Altındaki Suriyeliler”, Geçici Koruma, https://www.goc.gov.tr/gecici-korumamiz-altindaki-suriyeliler (Erişim Tarihi: 05.07.2025).
• GÜNEŞ, Fatime (2017), “Feminist Kuramda Ataerki Tartışmaları Üzerine Eleştirel Bir İnceleme”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.27(2), ss.245-256.
• GÜNEŞ, Sabahattin (2005), “Türkiye’de Nüfus Artışının Ekonomik Büyümeyle İlişkisi Üzerine Ekonomik Bir Analiz”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, S.60(03), ss.123-136.
• GÜRİZ, Adnan (1971), “Türkiye’de Siyasi Partilerin Nüfus Politikası Konusunda Görüşleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.28(1), ss.13-40.
• HARRIS, Marvin (1968), The Rise of Anthropological Theory: A History of Theories of Culture, Crowell Publisher, New York.
• HEISE, Lori (2013), What Works to Prevent Partner Violence?, ESRC Press, London.
• HOTZ, Joseph, KLERMAN, JAKOB Alex ve WILLIS, Robert (1997), “The Economics of Fertility in Developed Countries”, Handbook of Population and Family Economics (Ed. Mark R. Rosenzweig, Oded Stark), Elsevier Publisher, Amsterdam, ss.275-347.
• İĞDELİ, Arif (2019), “Ekonomik Belirsizlik ve Doğurganlık Hızı Arasındaki İlişki: Türkiye için ARDL Analizi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, S.8(1), ss.359-381.
• KARACAN, Esin (2017), “Sosyal Politika Kapsamında Türkiye’de Yaşlı Nüfus: Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Journal of International Social Research, S.10(49), ss.637-644.
• KAYACAN, Emir (2022), “Türkiye’nin Nüfus Politikalarındaki Değişimin Kalkınma Planları Üzerinden Değerlendirilmesi”, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, S.22(54), ss.107-139.
• LESTHAEGHE, Ron ve SURKYN, Johan (2004), When History Moves on: The Foundations and Diffusion of a Second Demographic Transition, Interface Demography Press, Brussels.
• LUTZ, Wolfgang ve SKIRBEKK, Vegard (2006), “Policies Addressing the Tempo Effect in Low-Fertility Countries”, Population and Development Review, S.31(4), ss.699-720.
• McDONALD, Peter (2006), “Low Fertility and the State”, Population and Development Review, S.32(3), ss.485-510.
• MISHRA, Vinod ve SMYTH, Russell (2010), “Female Labor Force Participation and Total Fertility Rates in the OECD: New Evidence From Panel Cointegration and Granger Causality Testing”, Journal of Economics and Business, S.62(1), ss.48-64.
• OKTAY, Elif Yüksel (2014), “Türkiye’de Cumhuriyet’in İlanından Günümüze Uygulanan Nüfus Politikaları”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, S.4(7), ss.31-54.
• ÖZBAŞ ANBARLI, Züleyha (2020), “Dijital Etnografi: Dijital Uzamı Anlamak İçin Bir Yöntem”, Global Media Journal: Turkish Edition, S.10(20), ss.87-113.
• PATTON, Michael Quinn (2002), Qualitative Research and Evaluation Methods, Sage Publications, Thousand Oaks, 3. Baskı.
• POLAT, Mehmet Ali (2018), “Türkiye’de Ekonomik Büyümenin ve Nüfus Artışının Ekonometrik Modellemesi: Ampirik Bir Çalışma Örneği”, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.4(1), ss.205-228.
• ROWLAND, Don (2019), Demographic Methods and Concepts, Oxford University Press, Oxford, 2. Baskı.
• SADECE ENES (2025), “Türkiye Nüfusu Eriyor”, YouTube Kurumsal Web Sayfası, https://www.youtube.com/watch?v=RPdfUCELOuU&ab_channel=SadeceENES (Erişim Tarihi: 03.07.2025).
• SELİM, Sibel ve ÜÇDORUK, Şenay (2005), “Türkiye’de Doğurganlık: Kalite - Miktar Yaklaşımı”, Nüfusbilim Dergisi, S.27(1), ss.49-66.
• TÜİK (2022), “Nüfus ve Konut Sayımı”, TUİK Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Population-and-Housing-Census-2021-45866 (Erişim Tarihi: 04.07.2025).
• TÜİK (2024a), “Doğum İstatistikleri”, TUİK Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Birth-Statistics-2023-53708 (Erişim Tarihi: 04.07.2025).
• TÜİK (2024b), “Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları”, TUİK Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684 (Erişim Tarihi: 04.07.2025).
• TÜİK (2024c), “İşgücü İstatistikleri”, TUİK Kurumsal Web Sayfası (E-Haber), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-2023-53521 (Erişim Tarihi: 04.07.2025).
• TUTAR, Hasan (2023), “Nitel Araştırma Deseni Belirleme Ölçütleri ve Gerekçelendirilmesi”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.25(1), ss.334-355.
• UNFPA - UNITED NATIONS POPULATION FUND (2021), State of World Population 2021: My Body is my Own - Claiming the Right to Bodily Autonomy, United Nations Population Fund, New York.
• UNODC - UNITED NATIONS OFFICE ON DRUGS AND CRIME (2023), Global Study on Homicide, United Nations Office on Drugs and Crime Publisher, Vienna, https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/gsh/2023/Global_study_on_homicide_2023_web.pdf (Erişim Tarihi: 04.07.2025).
• ÜÇLER, Gülbahar ve KIZILKAYA, Oktay (2014), “Kadın İstihdamının Boşanma ve Doğurganlık Üzerine Etkileri: Türkiye Üzerine Bölgesel Panel Veri Analizi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.2(2), ss.28-43.
• VAN DE KAA, Dick Jan (1987), “Europe’s Second Demographic Transition”, Population Bulletin, S.42(1), ss.1-59.
• WEEKS, John (2022), Population: An Introduction to Concepts and Issues, Cengage Learning Publisher, Boston, 14. Baskı.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• 557 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun (10.04.1965 tarih ve 11976 sayılı Resmi Gazete).
• 2827 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun (27.05.1983 tarih ve 18059 sayılı Resmi Gazete).