Kur’an Meallerinde Şaz Yorumların Varlığı ve Öznellik Problemi -Mustafa Öztürk’ün Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri’si Örneği-

Year 2019, Volume: 19 Issue: 2, 441 - 472, 31.12.2019

Mesut Kaya

https://doi.org/10.33420/marife.600162

Cited By: 1

Abstract

Kur’an’ın Türkçe dahil, farklı dillere çevirisi, öncelikle meşruiyet, daha sonra da dil, üslup ve nitelik tartışmalarına konu olmuştur. Bunların yanı sıra son dönemlerde, meallerdeki teviller, anlam takdirleri ve öznel yorumlar da tartışılması gereken bir konu olarak gündeme gelmiştir. Mustafa Öztürk’ün Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri’si, dil, üslup ve ayetlerin Türkçeye başarılı bir şekilde çevirisi ve bağlama göre anlamların tespit edilmeye çalışılması gibi özellikleri ile ön plana çıkmıştır. Ancak meal, gerek klasik tefsirlerden tedarik edilen şaz yorumların, gerekse modern döneme ait tevillerin ve öznel yorumların kendilerine yer bulduğu bir özelliğe de sahiptir. Bu yorumların çoğu zaman Kur’an’ın sahih bir anlamı olarak sunulmaya çalışılması, Kur’an’ın üzerinde icma edilen bir kısım anlamlarının gölgelenmesine neden olmuştur. Bu çalışma Mustafa Öztürk’ün söz konusu mealindeki, klasik kaynaklarda var olmakla birlikte yeterli delile dayanmayan kimi tevil ve tercihleri, dönemsel koşulların ortaya çıkardığı kimi öznel yorumları tartışmak amacıyla kaleme alınmıştır.

Keywords

Mustafa Öztürk, Meal, Tefsirde İcma, Şaz Yorumlar, Öznellik

Existence of Marginal Interpretations in Qur’an Translations and Subjectivity Problem -The Case of Mustafa Öztürk’s Meaning- and Interpretation-Centered Translation

Abstract

The translation of the Qur’an into different languages and Turkish has been subject to debates on first legitimacy and secondly language, style and quality. In addition to these, in recent times, the interpretations, preference of meanings and subjective interpretations in translations have come out as a topic to be discussed. Mustafa Öztürk’s Meaning- and Interpretation-Centered Translation stands out for its advantages such as language, style and successful translation of verses into Turkish and its endeavor to determine the meaning according to the context. However, the translation has another aspect that it features both the marginal interpretations gleaned from the classical exegesis and the interpretations and subjective comments of the modern times. The attempt to acknowledge these interpretations as the true meaning of the Qur’an often overshadows some of the meanings of the Qur’an, which have been agreed upon by scholars. This study discusses the interpretations and preferences in Mustafa Öztürk’s translation, present in the classical sources though hardly justified and the subjective comments, which result from the current conditions.

Keywords

Qur’an Translation (maāl), Mustafa Öztürk, Scholarly Agreement (ijmāʿ) in Tafsīr, Marginal Interpretations, Subjectivity

References

• Abdurrahman b. Sâlih. el-Akvâlü’ş-şâzze fi’t-tefsîr. Manchester: Mecelletü’l-hikme, 1425/2004.
• Akdemir, Salih. Cumhuriyet Dönemi Kur’ân Tercümeleri. Ankara: Akid Yayıncılık, 1989.
• Akpınar, Ali. “Ömer Rıza Doğrul (1893-1952) ve Tefsîre Katkısı”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (2002): 17-36.
• Âlûsî. Rûhu’l-meânî. Thk. Ali Abdulbâri Atıyye, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415.
• Bikâî. Namü’d-dürer, Kahire: Dârü’l-kitâbi’l-İslâmî, ts.
• Cevâd Ali. el-Mufassal fî târîhi’l-Arab kable’l-İslâm. Bağdat: Câmiatü Bağdâd, 1993.
• Cündioğlu, Dücane. Bir Kur’an Şâiri. İstanbul: Birun, 2000.
• Cündioğlu, Dücane. Kur’an Çevirilerinin Dünyası. İstanbul: Kitabevi, 1999.
• Çalışkan, İsmail. M. Esed’in Kur’an Mesajı’nın Tahlil ve Tenkidi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2009.
• Durant, William James. Kıssatü’l-hadâra. trc. Zeki Necip Mahmud v.dğr., Beyrut: Dâru’l-cîl, 1408/1988.
• Durmuş, Zülfikar. “Mustafa Öztürk’ün Kur’an-ı Kerim Meâli İsimli Eserinin Analizi”. İnönü Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2010): 79-100.
• Ferrâ. Meâni’l-Kur’an. Thk. Ahmed Yûsuf en-Necâtî v.dğr., Mısır: Dâru’l-Mısriyye, ts.
• Goldziher. Mezâhibü’t-tefsîri’l-İslâmî. trc. Abdülhalim Neccâr, Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1374/1995.
• Zeyveli, Hikmet. “Muhammed Esed’e İki Haksızlık Örneği: Esed’in Kur’an Mesajı ile İlgili ‘İntihal’ ve ‘Çarpıtma’ İddialarının Tutarsızlığı”. Marife 12/1 (2012): 25-46. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344334.
• Işıcık, Yusuf. “Kur’an Tercemesinde Dikkat Edilmesi Gereken Bazı Hususlar ve Muhammed Esed Meâli’ne Genel Bir Bakış”. Kur’an Mealleri Sempozyumu I -Eleştiriler ve Öneriler- (24-26 Nisan 2003, İzmir), Ankara: DİB Yayınları, 2007, 98-111.
• Işıcık, Yusuf. Kur’an Meâli. Konya: Konya İlâhiyat Derneği Yayınları, 2008.
• Işıcık, Yusuf. Kur’an’ı Anlamada Temel İlkeler. Ankara: Esra Yayınları, 1997.
• İbn Âşûr. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnûsiyye li’n-neşr, 1984.
• İbn Atıyye. el-Muharrarü’l-vecîz. Thk. Abdusselam Abduşşâfî Muhammed, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1422.
• İbn Hıbbân. el-Mecrûhîn mine’l-muhaddisîn. Thk. Mahmud İbrâhim Zaid, Halep: Dârü’l-va‘y, 1396.
• İbn Kesîr. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. Thk. Sami b. Muhammed es-Selâme, Riyâd: Dâru Taybe, 1420/1999.
• İbn Kayyim. Zâdü’l-meâd fî hedyi hayri’l-ibâd. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1415/1994.
• İbn Teymiyye. İktidâü’s-sırâti’l-müstekîm. Thk. Nâsır Abdülkerim el-Akl, Beyrut: Dâru âlemi’l-kütüb, 1419/1999.
• İbn Teymiyye. Mukaddime fi usûli’t-tefsir. nşr. Adnan Zerzûr, Kuveyt-Beyrut: Daru’l-Kur’âni’l-Kerîm-Müessesetü’r-risâle, 1392/1972.
• Kurtubî. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. Ahmed el-Berdûnî-İbrâhim Ettefayyiş, Kahire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
• Yazır, M. Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Azim Dağıtım, ts.
• Derveze, M. İzzet. et-Tefsîru’l-hadîs. Kahire: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1383.
• Reşîd Rızâ, Muhammed. Tefsîru’l-Menâr. Kahire: Dâru’l-Menâr, 1366/1947.
• Mâtürîdî, Te’vîlâtü ehli’s-sünne. Thk. Mecdi Basellûm, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1426/2005.
• Maulana, Muhammad Ali. The Holy Qur’ân. Lahor: Ahmadıyyah Anjuman Isha‘at Islam, 1963.
• Mâverdî. en-Nüketü ve’l-uyûn. Thk. Seyyid b. Abdulmaksûd, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• Mevdûdî. Tefhîmu’l-Kur’ân. trc. Muhammed Han Kayani v.dğr. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Muhammed b. Abdülaziz el-Hudayrî. el-İcmâ‘ fî’t-tefsîr. Riyad: Dâru’l-vatan, 1416/1995.
• Muhammed Esed. Kur’an Mesajı. trc. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yayınları, 1999/1420.
• Mustafa Sabri. Kur’an Tercümesi Meselesi. trc. Süleyman Çelik, İstanbul: Bedir Yayınevi, 1993.
• Müsâid b. Süleyman et-Tayyâr. Füsûl fî usûli’t-tefsîr. Riyad: Dâru İbni’l-Cevzî, 1433.
• Müsâid b. Süleyman et-Tayyâr. Makâlât fî ulûmi’l-Kur’ân ve usûli’t-tefsîr. Riyad: Dâru’l-muhaddis, 1425.
• Nasr Hâmid Ebû Zeyd. İlahi Hitabın Tabiatı. trc. M. Emin Maşalı, Ankara: Otto Yayınları, 2013.
• Öğüt, Salim. “‘Kur’an’ın Tarihsel Bir Hitap Oluş Keyfiyeti’ Başlıklı Yazı Üzerine”. İslâmî İlimler Dergisi 2/1 (2007): 221-244.
• Özel, Recep Orhan. “Kur’ân’daki Hissî Mucizelere Modern Yaklaşımlar Bağlamında Bir İnceleme: Mustafa Öztürk Örneği I”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (2017), 75-123.
• Özel, Recep Orhan. “Kur’ân’daki Hissî Mucizelere Modern Yaklaşımlar Bağlamında Bir İnceleme: Mustafa Öztürk Örneği II”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9 (2017), 37-72.
• Özgel, İshak. “Yorum ve Anlam Farklılığı Ayrımında Tarihsel Anlamın Kur’ân Çevirilerindeki Yeri”. Kur’an Meâlleri Sempozyumu I -Eleştiriler ve Öneriler- (24-26 Nisan 2003, İzmir). Ankara: DİB Yayınları 2007, 131-146.
• Öztürk, Mustafa. “Muhammed Esed’in “Meâl-Tefsir”inde Bâtınî Te’vil Olgusu”. İslâmî Araştırmalar 16: 1 (2003): 113-126.
• Öztürk, Mustafa. “Kur’an’ın Tarihsel Bir Hitap Oluş Keyfiyeti”. İslâmî İlimler Dergisi 1/2 (2006): 59-77.
• Öztürk, Mustafa. “Muhammed Esed’in Meal Tefsirindeki İntihaller Üzerine”. İslâmiyât 10/3 (2007): 117-140.
• Öztürk, Mustafa. “Muhammed Esed’in Tefsir Notlarındaki Yanlış Atıf ve Çarpıtmalar Üzerine”. Marife 8/1 (2008): 45-62. https://doi.org/10.5281/zenodo.3343948.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an Dili ve Retoriği. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an-ı Kerim Meali: Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2013.
• Râzî. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420.
• Subhî es-Sâlih. Kur’an İlimleri. trc. M. Sait Şimşek, İstanbul: Esra Yayınları, 1994.
• Süyûtî. el-İklîl fî istinbâti’t-tenzîl. Thk. Seyfeddin Abdulkadir, Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1401/1981.
• Şâtıbî. el-Muvâfakât. trc. Mehmet Erdoğan, İstanbul: İz Yayınları, 2003.
• Şimşek, M. Sait. Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
• Taberî. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kurân. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1420/2000.
• Tefsîru Ebî Alî el-Cübbâî. Thk. Hızır Muhammed Nebhâ, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2007.
• Ünver, Mustafa. “Siyakın Hegemonik Duruşuna Taberî Düzeltmesi”. Bir Müfessir Olarak Muhammed b. Cerîr et-Taberî Sempozyumu (11-13 Haziran 2010). Konya: Sebat Ofset, 2010, 57-80.
• Vâkıdî. Megâzî. Thk. Marsden Jones, Beyrut: Dâru’l-a‘lemî, 1989/1409.
• Zeccâc. Meâni’l-Kur’ân ve i‘râbuh. Thk. Abdülcelîl Abduh Çelebi, Beyrut: Âlemü’l-kütüb, 1408/1988.
• Zemahşerî. el-Keşşâf. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1407.
• Zertürk, Hidayet. Modern ve Tarihselci Aklın Kur’ân Okumaları (Mustafa Öztürk Örneği). İstanbul: Ravza Yayınları, 2016.