The Post–World War II French Right: From Anti-Communism to Incoherent “Extremism”

Year 2025, Volume: 13 Issue: Özel Sayı, 164 - 186, 19.07.2025

Selman Saç

https://doi.org/10.14782/marmarasbd.1678734

Abstract

The continued rise of the far right on a global scale indicates that this trend cannot be attributed solely to temporary or conjunctural factors. Rather, it suggests the persistence of underlying social conditions that enable the resurgence of extreme right-wing movements. Notably, in countries such as France, despite the historical legacy of fascism prompting center-right parties to maintain a long-standing distance from such movements, recent developments demonstrate a growing tendency among these parties to gravitate toward extremism—largely influenced by prevailing societal dynamics. As the birthplace of the left–right political divide and long considered a fertile ground for the left due to its republican tradition, France has in recent years seen its institutional politics increasingly dominated by the right. It appears likely that this influence will not only continue in the near future but potentially intensify. Therefore, discussing the trajectory of the French right in the post–World War II era is crucial to understanding the recent radicalization of the right-wing political family. Broadly speaking, the French right—shaped by the extraordinary context that gave rise to the Fifth Republic—has historically relied on a form of pragmatism that allowed it to adapt to changing circumstances. This pragmatism led to a gradual embrace of the Republic, a cautious distance from the far right, and a generally pro-European, neoliberal orientation. However, this dominant strand of the right experienced a major rupture following Emmanuel Macron’s election in 2017, which triggered a systemic upheaval, compounded by the growing strength of the far right in the country. At this point, the article rests on the observation that all branches of the right in France—including the center-right, the Macronist radical center, and the far-right—have, albeit inconsistently, capitulated to the very form of extremism that the Fifth Republic had long excluded from the political system. Building on this premise, the aim of this study is to examine the transformation of right-wing institutional politics in post-World War II France through the lens of key political actors.

Keywords

Extremism , Right , Center , France , Charles de Gaulle , Emmanuel Macron

İkinci Dünya Savaşı Sonrası Fransız Sağı: Anti Komünizmden Tutarsız “Aşırı”lığa

Abstract

Küresel düzeyde aşırı sağın ivme kazanmaya devam etmesi konjonktürel olgularla karşı karşıya olunmadığını göstermektedir. Bu durum, aynı zamanda sağın aşırı, uç versiyonlarının yükselmesini sağlayan toplumsal koşulların devam ettiğinin de işareti sayılabilir. Üstelik başta Fransa olmak üzere birçok ülkede, faşizm geçmişinden dolayı merkez sağ partilerin, uzun süre bu hareketlerle mesafeli bir tutum sergilemelerine rağmen, toplumsal koşullara da bağlı olarak son dönemde bizzat aşırılığa meylettikleri görülmektedir. Sağ-sol saflaşmasının doğumunun da referans noktasını oluşturan Fransa, özellikle cumhuriyetçilikle ilişkisinden dolayı sol için uzun süre verimli bir çerçeve sunsa da yakın dönem kurumsal siyaseti sağın damgasını taşımaktadır. Yakın gelecekte bu etkinin devam etmesi, hatta artması olasıdır. Bu yüzden Fransa’da İkinci Dünya Savaşı sonrası sağın görünümünü tartışmak ve yakın dönemde aşırılığa meyletmiş sağ aileyi sorunsallaştırmak oldukça önemli görünmektedir. En genel düzeyde Beşinci Cumhuriyet’i var eden olağanüstü konjonktürde Fransız sağı kimi sürekliliklerle birlikte çok uzun süre koşullara göre pozisyonunu belirleyen bir pragmatizme yaslanmış, bu doğrultuda adım adım cumhuriyeti daha fazla benimsemiş, aşırı sağla mesafeli bir tutum takınmış ve AB yanlısı, neoliberal tavrını büyük oranda korumuştur. Ancak özellikle merkez sağın bu çizgisi, 2017’de Emmanuel Macron’un seçilmesinin yarattığı sistemik sarsılma ve aşırı sağın ülkede kazandığı güçlü pozisyon nedeniyle önemli bir kırılma yaşamıştır. Makale gelinen noktada Fransa’daki sağın, bütün kollarıyla (merkez sağ, Macroncu aşırı merkez, aşırı sağ) bizatihi Beşinci Cumhuriyet’in uzun süre sistemin dışına ittiği aşırılığa tutarsız şekilde olsa da boyun eğdiği tespitine yaslanmaktadır. Bu zeminden hareketle, bu çalışmanın amacı, Fransa’da İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde sağ kurumsal siyasetin dönüşümünü temel politik aktörler üzerinden tartışmaktır.

Keywords

Aşırılık , Sağ , Merkez , Fransa , Charles de Gaulle , Emmanuel Macron

References

• Atılgan, G. (2013) İdeoloji. G. Atılgan & E. Aytekin (der.), Siyaset Bilimi, Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler (285-299). İstanbul: Yordam Kitap.
• Badiou, A. (2018) Yüzyıl. Çev. I. Ergüden. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Bell, D. (2013) İdeolojinin Sonu: Ellilerdeki Siyasi Fikirlerin Tükenişine Dair. Çev. V. Hacıoğlu. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Berstein, S. (2004) Le modele Ve Republique Depuis 1962. S. Berstein & M. Winock (der.), La République Recommencée, De 1914 Nos Jours (321-543). Paris: Seuil.
• Bobbio, N. (1999) Sağ ve Sol, Bir Politik Ayrımın Anlamı. Çev. Z. Yılmaz. Ankara: Dost Kitabevi.
• Conseil Constitutionnel. (n.d.) Constitution de 1946, IVe République. Le Conseil constitutionnel. https://www.conseil-constitutionnel.fr/les-constitutions-dans-l-histoire/constitution-de-1946-ive-republique (Erişim Tarihi: 28.03.2025).
• De Gaulle, C. (1946) Discours prononcé par le Général de Gaulle à Bayeux (Calvados). Elysee, 16 Haziran. https://www.elysee.fr/la-presidence/le-discours-de-bayeux-194 (Erişim Tarihi: 02.04.2025).
• De Gaulle, C. (1965) Conférence de presse du 4 février 1965. Institut national de l'audiovisuel, 4 Şubat. https://fresques.ina.fr/de-gaulle/fiche-media/Gaulle00105/conference-de-presse-du-4-fevrier-1965.html (Erişim Tarihi: 15.03.2025).
• De Gaulle, C. (1968) Allocution radiodiffusée du général de Gaulle. Fondation Charles de Gaulle, 30 Mayıs. https://www.charles-de-gaulle.org/lhomme/dossiers-thematiques/mai-1968/documents/allocution-radiodiffusee-du-general-de-gaulle-30-mai-1968-palais-de-lelysee/ (Erişim Tarihi: 07.03.2025).
• Duverger, M. (1959). Les institutions de la Ve République. Revue française de science politique, 101-134.
• Duverger, M. (1964) L'éternel marais. Essai sur le centrisme français. Revue française de science politique (1), 33-51.
• Duverger, M. (1974) Seçimle Gelen Krallar. İstanbul: Konuk Yayınları.
• Eagleton, T. (1996) İdeoloji. Çev. M. Özcan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Evans, J. & Ivaldi, G. (2018) French Politics, Society and Culture-The 2017 French Presidential Elections: A Political Reformation?. London: Palgrave Macmillan.
• Ferrand, A. (2025) L’« extrême centre », un extrémisme qui peut mener à l’autoritarisme. Le Monde, 15 Ocak. https://www.lemonde.fr/idees/article/2025/01/15/l-extreme-centre-un-extremisme-qui-peut-mener-a-l-autoritarisme_6498630_3232.html (Erişim Tarihi: 26.02.2025).
• Fillon, F. (2017) Mon Projet pour la France. Actu-Environnement. https://www.actu-environnement.com/media/pdf/news-29172-programme-lr-udi-presidentielles.pdf. (Erişim Tarihi: 21.02.2025).
• Foucault, M. (2018) Les transformations de la sociologie du vote. Cahiers français (Mai-Juin), 42-52.
• Fourquet, J. (2019) L'archipel français: Naissance d'une nation multiple et divisée. Paris: Editions du Seuil.
• Fourquet, J. & Gariazzo, M. (2013) FN et UMP: électorats en fusion? Paris: Jean Jaures Fondation.
• Furet, F., Julliard, J. & Rosanvallon, P. (1988) La République du centre: La fin de l'exception française. Paris: Pluriel.
• Giddens, A. (1994) Beyond Left and Right: The Future of Radical Politics. Cambridge: Polity Press.
• Godin, R. (2016) Emmanuel Macron ou le populisme d'extrême-centre. La Tribune, 16 Kasım. https://www.latribune.fr/economie/presidentielle-2017/emmanuel-macron-ou-le-populisme-d-extreme-centre-617015.html (Erişim Tarihi: 09.04.2025).
• Goldstein, C. (2000) République et Républicains en France de 1848 a nos Jours. Paris: Ellipses.
• Hastings, M. (2018) Le clivage gauche-droite: disparition ou renouvellement? Cahiers français (Mai-Juin), 34-42.
• Heywood, A. (2013) Siyasi İdeolojiler. Çev. A. Bayram vd. Ankara: Adres Yayınları.
• Heywood, A. (2018) Siyaset. Çev. F. Bakırcı. Ankara: BB101.
• Hobsbawm, E. (2011) Kısa 20. Yüzyıl, 1914-1991 Aşırılıklar Çağı. Çev. Y. Alogan. İstanbul: Everest Yayınları.
• Jenkins, C. (2021) Kısa Fransa Tarihi. Çev. Y. Alogan. İstanbul: Say Yayınları.
• Kerkour, T. (2025) Sondage Présidentielle 2027: Le RN loin devant, Les Macronistes au 2nd tour, Glucksmann favorisé dans une Gauche Dispersée. BFMTV, 5 Nisan. https://www.bfmtv.com/politique/elections/presidentielle/sondage-presidentielle-2027-le-rn-loin-devant-les-macronistes-au-2nd-tour-glucksmann-favorise-dans-une-gauche-dispersee_AN-202504050312.html (Erişim Tarihi: 02.02.2025).
• La Senat. (n.d.) Constitution du 4 octobre 1958 - Texte originel. https://www.senat.fr/evenement/revision/texte_originel.html (Erişim Tarihi: 22.03.2025).
• Le Grand Continent. (2024) Éric Ciotti et le Rassemblement national: La fin du front républicain ou un scénario Meloni à la française? Le Grand Continent, 11 Haziran. https://legrandcontinent.eu/fr/2024/06/11/eric-ciotti-et-le-rassemblement-national-la-fin-du-front-republicain-ou-le-emcentrodestra-em-a-la-francaise/. (Erişim Tarihi: 06.02.2025).
• Le programme d’Emmanuel Macron. (2017) Retrouver notre esprit de conquête pour bâtir une France nouvelle. AEF Info. https://www.aefinfo.fr/assets/img/modules/comparateur/docs/6/Programme-Emmanuel-Macron.pdf. (Erişim Tarihi: 18.01.2025).
• Le programme d'Emmanuel Macron. (2022) Le programme d'Emmanuel Macron. Les Republicains (n.d.) Membres du gouvernement. Les Republicains: https://republicains.fr/qui-sommes-nous/membres-du-gouvernement/ (Erişim Tarihi: 09.04.2025).
• Les Republicains. (2019). Charte des Principes Fondamentaux des Republicains. https://republicains.fr/wp-content/uploads/2019/11/2019-10-02-lR-charte-principes-fondamentaux.pdf. (Erişim Tarihi: 12.04.2025).
• Macron, E. (2017) Révolution. Paris: XO Editions.
• Onur İnce, H. (2010) "İdeolojisizleşmenin İdeolojisi" ya da Günümüzde İdeolojik Olan Üzerine Düşünceler. H. Onur İnce (ed.), Günümüzde Yeni Siyasal Yaklaşımlar, Eleştiriler-Farklılıklar-Çözüm Arayışları (15-49). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Price, R. (2012) Fransa'nın Kısa Tarihi. Çev. Ö. Akpınar. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. Rassemblement National. (2024a) Bardella, Premier Ministre. https://rassemblementnational.fr/documents/202406-programme.pdf (Erişim Tarihi: 13.02.2025).
• Rassemblement National. (2024b) La France Revient, L'europe Revit!. https://rassemblementnational.fr/documents/202411-programme-europeennes.pdf (Erişim Tarihi: 22.02.2025).
• Raynaud, P. (2018) Le "Macronisme" ou les Métamrphoses du Centre. Cahiers Français 404(Mai-Juin), 26-34.
• Richard, G. (2017) Histoire des droites en France, de 1815 à nos jours. Paris: Perrin.
• Saç, S. (2017) Front National: Radikal (Popülist) Sağdan (Ilımlı) Neo-Popülist Sağa. Mülkiye Dergisi 41(1), 259-290.
• Saç, S. (2021) Kuruluştan Uyuşmazlığa Fransa'nın Cumhuriyetçi Soykütüğü: Aktörler, Değerler, Mücadeleler. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Saç, S. (2024) Neoliberalizmin Üzerindeki Demokrat Örtüyü Kaldıran Bir Deneyim Olarak Emmanuel Macron ve Macronculuk. Praksis (64), 59-80.
• Vardar, D. (2004) Aşırı Sağdan “Popülist Radikal Sağ"a Fransa Örneği. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Vassallo, A. (2021) De Gaulle et l'URSS. Institut national de l'audiovisuel. https://fresques.ina.fr/de-gaulle/parcours/0008/de-gaulle-et-l-urss.html (Erişim Tarihi: 06.03.2025).
• Winock, M. (2018) L'opposition gauche-droite dans la vie politique française. Cahiers français 404(Mai-Juin), 16-26.