Siyasi Partilerin Toplumsal Cinsiyet Perspektiflerinin Kadınların Siyasal Alanda Temsili Üzerindeki Rolü: Nevşehir Örneği

Year 2025, Volume: 13 Issue: 2, 286 - 320, 01.10.2025

Leyla Kahraman-yuce

https://doi.org/10.14782/marmarasbd.1606344

Abstract

Yüzlerce yıldır nüfusun yarısını oluşturan kadınlar karar alma süreçlerine aktif olarak katılamamakta yerlerine erkekler seçilmekte, yönetmekte, karar vermekte ve politika oluşturmaktadır. Kadınların siyasal karar alma mekanizmalarına eşit katılımı olmaksızın demokrasiden bahsetmek mümkün görünmemektedir. Kadınlar modern siyasal hayatın vazgeçilmez kurumları olan siyasi partilerde çok yönlü eşitsizliğe ve ayrımcılığa uğramakta, siyasal olarak yükselememekte, aday olamamakta, seçilememekte ya da siyasal temsili çok sınırlı düzeyde kalmaktadır. Diğer yandan siyasi parti yöneticilerinin toplumsal cinsiyet perspektifleri kadınların siyasal alandaki temsil düzeyini doğrudan etkilemektedir. Mevcut literatürde kadınların siyasal temsilinde siyasi parti yöneticilerinin etkilerini ortaya koyan çalışmalara pek rastlanmamıştır. Bu çalışmanın amacı siyasi partilerin toplumsal cinsiyet perspektiflerinin kadınların siyasal alandaki temsili üzerindeki rolünü ortaya koymaktır. Bu kapsamda çalışmada kadınların siyasal alandaki temsil düzeyinde siyasi partilerin toplumsal cinsiyet perspektiflerinin rolü Nevşehir taşra örgütlenmesi; Adalet ve Kalınma Partisi (AKP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) örnekleminden hareketle analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular örneklem çerçevesinde taşra örgütlenmesi yöneticilerinin algıları ekseninde siyasi partilere toplumsal cinsiyet eşitsizlikçi perspektifin ana hatlarıyla hakim olduğu ve bu nitelikleriyle kadınların siyasal alanda temsilinde engelleyici bir rol üstlendiklerini saptamıştır. Eril yapılar olarak siyasal partiler kadınların siyasal alandaki konumunu toplumsal cinsiyete dayalı kodlar ekseninde belirlemekte ve ikincilleştirmektedir. Kadınların siyasal alanda eşit biçimde var olabilmelerinin siyasi partilerin ataerkil kodlarından arınarak parti örgütlerini -iç dinamikler, mekanizmalar, süreçler ve mevzuatlarını- eşitlikçi biçimde yeniden inşa etmelerine bağlı olduğu araştırma sonuçları ile ortaya konulmuştur.

Keywords

Toplumsal Cinsiyet , Siyasi Parti , Ataerkil İdeoloji , Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) , Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) , Milliyetçi Hareket Partisi (MHP)

Ethical Statement

Araştırmacı, çalışmanın özgün, bilimsel ve etik kurallara uygun olduğunu ve araştırma için etik onayı alındığını beyan eder

Supporting Institution

-

Project Number

2300063223

Thanks

Anketlerin yapılması aşamasında katkı sağlayan Kamu Yönetimi Bölümü 2023-2024 yılı mezunu öğrencilerime teşekkür ediyorum.

The Role of Political Parties' Gender Perspectives on Women's Political Representation: The Case of Nevsehir

Abstract

Women, who make up half of the population, have been excluded active involvement in decision-making processes for hundreds of years, while men are elected, govern, make decisions, and develop policies. Discussing democracy requires consideration of women's equal participation in political decision-making mechanisms. Women encounter multifaceted inequality and discrimination within political parties, essential components of modern political life; they face barriers to political advancement, candidacy, electoral success, and their representation remains particularly limited. The gender attitudes of political party leaders significantly affect the level of women's representation in politics. The existing literature contains limited research that clarifies the influence of political party executives on women's political representation. This study seeks to clarify the impact of gender perspectives within political parties on the representation of women in politics. This study analyzes the impact of gender perspectives within political parties on women's representation in the political sphere, with a specific focus on the provincial organization of Nevşehir: the Justice and Development Party (AKP), the Republican People's Party (CHP), and the Nationalist Movement Party (MHP). The findings suggest that political parties are affected by a gender inequality perspective within provincial organization executives, which obstructs women's participation in the political sphere. Political parties, as patriarchal structures, impose and limit women's roles in the political sphere through gender-specific regulations. The research findings suggest that achieving women's equal representation in politics necessitates the restructuring of political parties. This involves modifying internal dynamics, methods, processes, and legislation to eliminate patriarchal rules and promote equity.

Keywords

Gender , Political party , patriarchal ideology , The Justice and Development Party (AKP) , The Republican People’s Party (CHP) , Nationalist Movement Party (MHP)

Project Number

2300063223

References

• Agacinski, S. (1998) Cinsiyetler Siyaseti. (Çev. İsmail Yerguz). Ankara: Dost Yayınları.
• AKP. (2024) Ak Kadro. https://www.akparti.org.tr/ak-kadro/genel-baskan (Erişim Tarihi: 16.01.2024).
• Aldrich, A. S. (2020) Party Organization and Gender in European Elections. Party Politics 26(5), 675–688. https://doi.org/10.1177/135.406.8818806630.,
• Arendt, H. (1994) İnsanlık Durumu. (Çev. B. Sina Şener). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arriola, L. R. & Johnson, M. C. (2014) Ethnic Politics and Women’s Empowerment in Africa: Ministerial Appointments to Executive Cabinets. American Journal of Political Science 58(2), 495–510. https:// doi.org/10.1111/ajps.12075.
• Arslan, A. (2004) Türk Siyasi Elitleri Arasında Kadının Temsili. Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE Dergisi 1, 103–120.
• Arslan, E. (2019) Siyasi Partilerde Cinsiyetin İzini Sürmek; AKP, CHP, MHP ve HDP Örnekleri. Fe Dergi 11(1), 59–76.
• Bacchi, C. (2009) Analysing Policy. London: Pearson Higher Education AU.Leyla KAHRAMAN YÜCE 314
• Barnes, T. D. & Burchard, S. M. (2013) “Engendering” Politics: The Impact of Descriptive Representation on Women’s Political Engagement in Sub-Saharan Africa. Comparative Political Studies 46(7), 767–790. https://doi.org/10.1177/001.041.4012463884.y
• Berktay, F. (2004) Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları, 7(1). https://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/01/berktay_std_7.pdf (Erişim Tarihi: 12.01.2024).
• Bille, L. (2001) Democratizing a Democratic Procedure: Myth or Reality? Candidate Selection in Western European Parties, 1960–1990. Party Politics 7(3), 363–380. https://doi.org/10.1177/135.406.880100 7003006.
• Butler, D. M. & Preece, J. R. (2016) Recruitment and Perceptions of Gender Bias in Party Leader Support. Political Research Quarterly 69(4), 842–851. https://doi.org/10.1177/106.591.2916668412. Büyüköztürk, Ş. vd. (2008) Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: PegemA.
• Cansun, Ş. (2012) Siyasette Cinsiyet Kotası: AKP ve CHP Örnekleri. İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi 1(1), 78– 96.
• Carroll, S. J. & Sanbonmatsu, K. (2013) More Women Can Run: Gender and Pathways to the State Legislatures. New York: Oxford University Press.
• Catón, M. (2007) Effective Party Assistance: Stronger Parties For Better Democracy. Srockholm: International IDEA.
• Caul, M. (1999) Women’s Representation in Parliament: The Role of Political Parties. Party Politics 5(1), 79– 98. https://doi.org/10.1177/135.406.8899005001005.
• Celis, K. & Childs, S. (2012) The Substantive Representation of Women: What to do with Conservative Claims? Political Studies 60(1), 213–225. https://doi.org/10.1111/j.1467-9248.2011.00904.x.
• Celis, K. & Lovenduski, J. (2018) Power Struggles: Gender Equality in Political Representation.European Journal of Politics and Gender 1(1–2), 149–166. https://doi.org/10.1332/251510818X152.725.20831085.
• Chappell, L. (2006) Comparing Political Institutions: Revealing the Gendered “Logic of Appropriateness.” Politics & Gender 2(2), 223–235. https://doi.org/10.1017/S1743923X06211048.
• Childs, S. & Webb, P. (2011) Sex, Gender and the Conservative Party: From Iron Lady to Kitten Heels. Cham: Springer.
• CHP. (2024a) Parti Yönetimi. https://chp.org.tr/parti-yonetimi/myk-uyeleri (Erişim Tarihi: 16.01.2024).
• Cumhuriyet Halk Partisi. (2024b). CHP Parti Tüzüğü. https://chp.org.tr/yayin/chp-parti-tuzugu/Open (Erişim tarihi 15.03. 2025).
• Coşar, S. & Yeğenoğlu, M. (2011) New Grounds for Patriarchy in Turkey? Gender Policy in the Age of AKP. South European Society and Politics 16(4), 555–573. https://doi.org/10.1080/13608.746.2011.571919.
• Crowder-Meyer, M. (2013) Gendered Recruitment without Trying: How Local Party Recruiters Affect Women’s Representation. Politics & Gender 9(4), 390–413. https://doi.org/10.1017/ S1743923X13000391.
• Çadır, M. (2011) Kadının Siyasal Yaşama Katılımında Siyasi Parti Kadın Kollarının Rolü (TBMM’de Grubu Bulunan Siyasi Partiler Bağlamında Ankara İli Örneği). Ankara: TC Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Çakır, S. (2019) Erkek Kulübünde Siyaset. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Çitak, Z. & Tür, Ö. (2008) Women Between Tradition and Change: The Justice and Development Party Experience in Turkey. Middle Eastern Studies 44(3), 455–469. https://doi.org/10.1080/002.632.008 02021616.Siyasi Partilerin Toplumsal Cinsiyet Perspektifleri: Nevşehir Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme 315
• Dahlerup, D. (1988) From a Small to a Large Minority: Women in Scandinavian Politics. Scandinavian Political Studies 11(4), 275–298. https://doi.org/10.1111/j.1467-9477.1988.tb00372.x.
• Dahlerup, D. (2013) Women, Quotas and Politics. London: Routledge.
• Davis, R. H. (1997) Women and Power in Parliamentary Democracies: Cabinet Appointments in Western Europe, 1968–1992 (Vol. 2). Nebraska: University of Nebraska Press.
• Drechselova, L. (2022) Türkiye’de Yerel Siyasette Kadınlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Esteve-Volart, B. & Bagues, M. (2012) Are Women Pawns in the Political Game? Evidence from Elections to the Spanish Senate. Journal of Public Economics 96(3–4), 387–399. https://doi.org/10.1016/j. jpubeco.2011.11.005.
• Folke, O. & Rickne, J. (2016) The Glass Ceiling in Politics: Formalization and Empirical Tests. Comparative Political Studies 49(5), 567–599. https://doi.org/10.1177/001.041.4015621073.
• Free Network. (2021) Why Are Women Underrepresented in Politics: Exploring Causes and Solutions. https://freepolicybriefs.org/2021/03/08/women-in-politics/ (Erişim Tarihi: 15.09.2024).
• Gagliarducci, S. & Paserman, M. D. (2012) Gender Interactions within Hierarchies: Evidence From the Political Arena. The Review of Economic Studies 79(3), 1021–1052. https://doi.org/10.1093/restud/ rdr046.
• Gallagher, M. & Marsh, M. (1988) Candidate Selection in Comparative Perspective: The Secret Garden of Politics. London: Sage.
• Hessami, Z. & Da Fonseca, M. L. (2020) Female Political Representation and Substantive Effects on Policies: A Literature Review. European Journal of Political Economy 63(101896), 1–9. https://doi. org/10.1016/j.ejpoleco.2020.101896ö
• Htun, M. & Weldon, S. L. (2018) The Logics of Gender Justice: State Action on Women’s Rights around the World. New York: Cambridge University Press.
• Inglehart, R. & Norris, P. (2003) Rising Tide: Gender Equality and Cultural Change around the World. New York: Cambridge University Press.ç
• Ka-Der. (2024) 31 Mart 2024 Yerel Seçimlerinin Analizi. https://ka-der.org.tr/wp-content/uploads/2024/07/ Kader_Rapor_Gulgun-Erdogan-Tosun-1.pdf (Erişim Tarihi: 15.10.2024).
• Kadın Dostu Kentler. (2014) Kadın Dostu Kentler Birleşmiş Milletler Ortak Programı. http://www. kadindostukentler.com/proje.php (Erişim Tarihi: 21.10.2017).
• Kahraman, L. et al. (2014) Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Algı Araştırması. Turkish Studies 9 (2), 811-831. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.6244.
• Kandawasvika-Nhundu, R. (2021) The Role of Political Parties on Women’s Participation and Representation. Srockholm: International IDEA.
• Kandiyoti, D. (1988) Bargaining with Patriarchy. Gender & Society 2(3), 274–290. https://doi.org/10.1177/ 089.124.388002003004.
• Kandiyoti, D. (1997) Cariyeler Bacılar Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayınları. Kenny, M. & Verge, T. (2016) Opening Up the Black Box: Gender and Candidate Selection in a New Era. Government and Opposition 51(3), 351–369. https://doi.org/10.1017/gov.2016.5.
• Keser, A., Çelik, M. & Ercan, E. (2021) Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsili ve Toplumsal Cinsiyet. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 76(1), 191–229. https://doi.org/10.33630/ausbf.822019.
• Kittilson, M. C. (2006) Challenging Parties, Changing Parliaments: Women and Elected Office in Contemporary Western Europe. Ohio: Ohio State University Press.
• Kitschelt, H. & Wilkinson, S. I. (eds.) (2007) Patrons, Clients and Policies: Patterns of Democratic Accountability and Political Competition. New York: Cambridge University Press.Leyla KAHRAMAN YÜCE 316
• Konda. (2018) 24 Haziran Seçimleri Sandık Analizi. https://konda.com.tr/uploads/1807-konda- 24haziransecimlerisandikanalizi-2a4b669605e3506d78ca90e73f73d212022e32c97bee3ae4d0200fc3 f7fa2b8a.pdf (Erişim Tarihi: 31.12.2024).
• Konda. (2019) 31 Mart Yerel Seçimlerinin Sayısal Analizi. https://konda.com.tr/uploads/1904nisanbarometre-97-kamuoyu-0cdc49dcdd116180d35959d3235f662abb767b5997a9463796f054.844.903 81b3.pdf (Erişim Tarihi: 31.12.2024).
• Kroeber, C. (2022) How Parties Led by a Woman Redefine Their Positions: Empirical Evidence for Women’s Green, Alternative and Libertarian Agenda. European Journal of Political Research 61(1), 175–193. https://doi.org/10.1111/1475-6765.12449.
• Krook, M. L. (2010) Quotas for Women in Politics: Gender and Candidate Selection Reform Worldwide. New York: Oxford University Press.
• Krook, M. L. & Norris, P. (2014) Beyond Quotas: Strategies to Promote Gender Equality in Elected Office. Political Studies 62(1), 2–20. https://doi.org/10.1111/1467-9248.12116.
• Kunovich, S. & Paxton, P. (2005) Pathways to Power: The Role of Political Parties in Women’s National Political Representation. American Journal of Sociology 111(2), 505–552. https://doi.org/10.1086/444445.
• Lawless, J. L. & Fox, R. L. (2010) It Still Takes a Candidate: Why Women Don’t Run for Office. New York: Cambridge University Press.
• Leftwich, A. (2015) What is Politics? The Activity and its Study. Chichester: John Wiley & Sons.
• Loukil, N. & Yousfi, O. (2016) Does Gender Diversity on Corporate Boards Increase Risk‐Taking? Canadian Journal of Administrative Sciences 33(1), 66–81. https://doi.org/10.1002/cjas.1326.
• Lovenduski, J. (2005) Feminizing Politics. Oxford: Polity Press.ç
• Mlambo, C. & Kapingura, F. (2019) Factors Influencing Women Political Participation: The Case of the SADC Region. Cogent Social Sciences 5(1), 1–13. https://doi.org/10.1080/23311.886.2019.1681048.
• MHP. (2024) Kadrolar. https://www.mhp.org.tr/htmldocs/kadrolar/mhp_kadrolari/mhp/Milliyetci_ Hareket_Partisi.html (Erişim Tarihi: 16.01.2024).
• Millett, K. (1987) Cinsel Politika. İstanbul: Payel Yayınları.
• Minibaş, T. (1996) Siyasal Partiler Yelpazesinde Kadının Konumu. N. Arat (der.), Kadın Gerçeklikleri (173– 189). İstanbul: Say Yayınları.
• Mitchel, A. (1995) Feminizm. (Çev. Ş. Tekeli). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Niven, D. (1998) Party Elites and Women Candidates: The Shape of Bias. Women & Politics 19(2), 57–80. https://doi.org/10.1300/J014v19n02_03.
• Norris, P. (1993) Conclusions: Comparing Legislative Recruitment. J. Lovenduski & P. Norris (eds.), Gender and Party Politics (309–330). London: Sage Publications.
• O’Brien, D. Z. & Rickne, J. (2016) Gender Quotas and Women’s Political Leadership. American Political Science Review 110(1), 112–126. https://doi.org/10.1017/S000.305.5415000611.
• Oshewolo, S., & Adedire, S. (2019) Gender Representation in Nigeria’s National Assembly under the Fourth Republic. J. Y. Fashagba, O.-R. M. Ajayi, & C. Nwankwor (eds.), The Nigerian National Assembly (189–198). Cham: Springer.
• Paxton, P. & Kunovich, S. (2003) Women’s Political Representation: The Importance of Ideology. Social Forces 82(1), 87–113. https://doi.org/10.1353/sof.2003.0105.
• Pemstein, D., Meserve, S. A. & Bernhard, W. T. (2015) Brussels Bound: Policy Experience and Candidate Selection in European Elections. Comparative Political Studies 48(11), 1421–1453. https://doi. org/10.1177/001.041.4015581682.
• Phillips, A. (1995) Demokrasinin Cinsiyeti. (Çev. A. Türker). İstanbul: Metis Yayınları.Siyasi Partilerin Toplumsal Cinsiyet Perspektifleri: Nevşehir Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme
• Pınarcıoğlu, N. Ş. (2017) Eril Siyasette Kadın Temsili (Mi?). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi 7(1/1), 12–24.
• Rahat, G. & Hazan, R. Y. (2010) Candidate Selection Methods: An Analytical Framework. Party Politics 7(3), 297–322. https://doi.org/10.1177/135.406.8801007003003.
• Sanbonmatsu, K. (2002) Political Parties and the Recruitment of Women to State Legislatures. The Journal of Politics 64(3), 791–809. https://doi.org/10.1111/0022-3816.00146.
• Sanbonmatsu, K. (2006) Do Parties Know That “Women Win”? Party Leader Beliefs about Women’s Electoral Chances. Politics & Gender 2(4), 431–450. https://doi.org/10.1017/S1743923X06060132.
• Sancar, S. (2018) Siyasal Kararlara Katılımda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması Geniş Özet. İstanbul: Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği.
• Sancar, S. (2023) Kadın Hakları Siyaseti: Siyasetin Eril Karakterini Değiştirmek. Mülkiye Dergisi, 47(1), 447–466.
• Shvedova, N. (2005). Obstacles to Women’s Participation in Parliament. J. Ballington & A. Karam (eds.), Women in Parliament: Beyond Numbers (33–45). Stockholm: International IDEA.
• Squires, J. (2007) The New Politics of Gender Equality. London: Palgrave Macmillan.
• Tansi, M. D. (2004) Kadınların Siyasal Temsili ve Katılımı. Kadın Çalışmalarında Disiplinlerarası Buluşma 1–4 Mart
• 2004 Sempozyum Bildiri Metinleri, Cilt 3 (111–117). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi.
• Taş, G. (2016) Feminizm Üzerine Genel Bir Değerlendirme: Kavramsal Analizi, Tarihsel Süreçleri ve Dönüşümleri. Akademik Hassasiyetler 3(5), 163–175.
• Taşkın, Y. (2016) Siyaset: Kavramlar, Kurumlar, Süreçler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• TBMM. (2024) Cinsiyete Göre Dağılım. https://www.tbmm.gov.tr/sandalyedagilimi (Erişim Tarihi: 05.10.2024).
• Tekeli, Ş. (1982) Kadınlar ve Siyasal-Toplumsal Hayat. İstanbul: Birikim Yayınları.
• TÜİK. (2024) Nüfus Ve Konut Sayımı 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Nufus-ve-KonutSayimi-2021-45866 (Erişim Tarihi: 16.10.2023).
• UN Women. (2021) Facts And Figures: Women’s Leadership and Political Participation. https://www. unwomen.org/en/articles/facts-and-figures/facts-and-figures-womens-leadership-and-politicalparticipation (Erişim Tarihi: 27.08.2021).
• UNDP Community of Democracy. (2017) Advancing Women’s Political Participation. https://communitydemocracies.org/app/uploads/2018/06/WPP-MENA-Consultation-1-1.pdf (Erişim Tarihi: 09.10.2024).
• Uwa, O. G., John, A. E., Dauda, B. O. & Oyindamola, O. (2018) Political Participation and Gender Inequality in Nigerian Fourth Republic. Global Journal of Political Science and Administration 6(5), 22–38.
• Walters, R. (2022) “Varieties Of Gender Wash: Towards a Framework for Critiquing Corporate Social Responsibility in Feminist IPE.” Review of International Political Economy 29(5), 1577–1600. https:// doi.org/10.1080/09692.290.2021.1935295.
• WEF. (2024) Global Gender Gap Report 2024. https://www.weforum.org/publications/global-gender-gapreport-2024/ (Erişim Tarihi: 10.08.2024).
• YSK. (2002) 3 Kasım 2002 Milletvekili Genel Seçimi Sonuçları. https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/ docs/2002MilletvekiliSecimi/2002_secim%20_sonuclari.pdf (Erişim Tarihi: 20.10.2023).
• YSK. (2023a) 2023/643 Sayılı YSK Kararı, 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimine Katılacak Kesin Aday Listeleri. https://www.ysk.gov.tr/doc/karar/dosya/1542793/2023-643.pdf (Erişim Tarihi: 16.06.2023).
• YSK. (2023b) 28. Dönem Genel Milletvekili Seçim Sonuçları. https://sonuc.ysk.gov.tr/sorgu (Erişim Tarihi: 10.06.2023).Leyla KAHRAMAN YÜCE
• YSK. (2024) 31 Mart 2024 İlçe Belediye Başkanı Adayları. https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/ docs/2024MahalliIdareler/2024KesinAdayListeleri/ilce%20belediye%20ba%C5%9Fkan%C4%B1. pdf (Erişim Tarihi: 31.01.2025).
• Yuval-Davis, N. (2016) Cinsiyet ve Millet. (Çev. Ayşin Bektaş). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yüksel, M. (2022) Türkiye’de Kadınların Parlamentoda Temsilinde Siyasal Partilerin Rolü. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 14(3), 1303–1323.