Annelerinin Görüşlerine Göre DEHB Tanılı Çocukların Okullarda Karşılaştıkları Sorunlar

Yıl 2019, Cilt: 50 Sayı: 50, 80 - 95, 15.06.2019

Elifcan Cesur , Aysel Köksal Akyol

https://doi.org/10.15285/maruaebd.586824

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada,
annelerinin görüşlerine göre DEHB tanılı çocukların okullarda karşılaştıkları sorunların
belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca araştırmanın
bir alt amacı da DEHB tanılı çocukları olan annelerin, çocukları ile evde
yaşadıkları zorluklara ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Nitel modelde
tasarlanan araştırmada durum deseni kullanılmıştır. Amaçlı örnekleme
yöntemlerinden kartopu örnekleme ile oluşturulan araştırmanın çalışma grubunu
bir devlet hastanesinin Çocuk ve Ergen Psikiyatri Polikliniği’nde takip edilen,
DEHB tanılı çocukların araştırmaya gönüllü katılan anneleri oluşturmaktadır. 11
katılımcı ile yürütülen çalışmada araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı
yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veriler yarı yapılandırılmış
görüşme tekniği kullanılarak toplanmış ve yüz yüze yapılan görüşmelerde yazılı olarak kayıt altına alınmıştır.
Kasım-Aralık 2017 tarihlerinde toplanan veriler içerik analizi yoluyla
değerlendirilmiş ve katılımcıların cevapları doğrultusunda kategoriler
oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda annelerin eğitim sürecinde çocuklarının
ihtiyaç duyduğu desteği tek başına sağlamak zorunda kaldıkları, okul
personelinden ve diğer aile bireylerinden yeterli desteği göremedikleri
belirlenmiştir. Genel anlamda ülkemiz eğitim sisteminin çocuklarının bireysel
özelliklerini gözardı ettiğinden dolayı, sorunların daha yoğun yaşandığını
belirtmişlerdir. En çok destek almaları gerektiğine inandıkları okul rehberlik
servislerince verilen desteğin yeterli ve tutarlı bir özellik göstermediğini
ifade etmişlerdir.  

Anahtar Kelimeler

DEHB, ebeveynler, eğitim süreci, zorluklar

Kaynakça

• Alizadeh, H., Applequist, K. F., & Coolidge, F. L. (2007). Parental self-confidence, parenting styles, and corporal punishment in families of ADHD children in Iran. Child Abuse & Neglect, 31(5), 567-572.
• Almacıoğlu, D. (2007). Yönetsel bir sorun olarak dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan öğrencilerin sınıf ve psikolojik danışma ve rehberlik öğretmenleri tarafından tanınma yeterliliklerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep, Turkey). http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi Sayfasından erişilmiştir. (Tez Numarası: 226719)
• Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) (2013). Ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal kitabı: Beşinci baskı tanı ölçütleri kitabı (DSM-5) (Çev. Ed. E. Köroğlu). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Anderson, D. L., Watt, S. E., Noble, W., & Shanley, D. C. (2012). Knowledge of attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) and attitudes toward teaching children with ADHD: The role of teaching experience. Psychology in the Schools, 49(6), 511-525.
• Bagwell, C. L., Molina, B. S., Pelham, W. E., & Hoza, B. (2001). Attention-deficit hyperactivity disorder and problems in peer relations: Predictions from childhood to adolescence. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 40(11), 1285-1292.
• Bahçivan Saydam, R., Ayvaşık, H. B., & Alyanak, B. (2015). Executive functioning in subtypes of attention deficit hyperactivity disorder. Archives of Neuropsychiatry, 52(4), 386-392.
• Barkley, R. A., Fischer, M., Smallish, L., & Fletcher, K. (2006). Young adult outcome of hyperactive children: adaptive functioning in major life activities. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 45(2), 192-202.
• Biederman, J., Petty, C. R., Clarke, A., Lomedico, A., & Faraone, S. V. (2011). Predictors of persistent ADHD: an 11-year follow-up study. Journal of Psychiatric Research, 45(2), 150-155.
• Charach, A., Yeung, E., Climans, T., & Lillie, E. (2011). Childhood attention-deficit/hyperactivity disorder and future substance use disorders: comparative meta-analyses. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 50(1), 9-21.
• Crundwell, R.M.A. (2001). The relations of regulation and emotionality in children with attention deficit hyperactivity disorder: An initial investigation of barkley's theoretical model of ADHD. Doktora Tezi, Wayne State Üniversitesi. https://search.proquest.com/docview/304726470 Sayfasından erişilmitir. (Tez Numarası: AAI3037065)
• Çakaloz, B., Akay, A. P., & Günay, T. (2007). Karşı olma karşı gelme bozukluğunun eşlik ettiği ve etmediği dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanılı çocukların davranışsal sorunlar, ders başarısı ve akran ilişkileri açısından değerlendirilmesi. New/Yeni Symposium Journal, 45(2), 84-92.
• Dalbudak, E. (2016). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, davranışsal bağımlılıklar ve erişkin yaşama yansımaları. Psikiyatride Güncel, 6(4), 324-334.
• Deault, L. C. (2010). A systematic review of parenting in relation to the development of comorbidities and functional impairments in children with attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD). Child Psychiatry & Human Development, 41(2), 168-192.
• Deruelle, C., Da Fonseca, D., Poinso, F., Santos, A. & Seguier, V. (2008). Emotion understanding in ADHD children. Child Psychiatry and Human Development, 40(1), 111-21.
• Doğan, S. (2016). Erişkin dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğunda tanı koyma. Psikiyatride Güncel, 6(4), 276- 284.
• Ercan, E.S. & Aydın, C. (2011). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu. Ben hasta değilim: Çocuk sağlığı ve hastalıklarının psikososyal yönü içinde (s.165-181), Ed: A Ekşi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Faraone, S. V., Biederman, J., & Mick, E. (2006). The age-dependent decline of attention deficit hyperactivity disorder: a meta-analysis of follow-up studies. Psychological Medicine, 36(2), 159-165.
• Ghanizadeh, A., & Shams, F. (2007). Children's perceived parent-child relationships and family functioning in attention-deficit/hyperactivity disorder. Child & Family Behavior Therapy, 29(3), 1-11.
• Gonzalez, L. O., & Sellers, E. W. (2002). The effects of a stress-management program on self-concept, locus of control, and the acquisition of coping skills in school-age children diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 15(1), 5-15.
• Gökçen, C., Özatalay, E., & Fettahoğlu, E. Ç. (2011). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların anne babalarında psikolojik belirtiler ve aile işlevselliği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18, 95-104.
• Hodgkins, P., Arnold, L. E., Shaw, M., Caci, H., Kahle, J., Woods, A. G., & Young, S. (2012). A systematic review of global publication trends regarding long-term outcomes of ADHD. Frontiers in Psychiatry, 2(84), 1-18.
• Johnson, J. H., & Reader, S. K. (2002). Assessing stress in families of children with ADHD: Preliminary development of the Disruptive Behavior Stress Inventory (DBSI). Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 9(1), 51-62.
• Johnston, C., & Mash, E. J. (2001). Families of children with attention-deficit/hyperactivity disorder: review and recommendations for future research. Clinical Child And Family Psychology Review, 4(3), 183-207.
• Karaman, D., Durukan, İ., & Kara, K. (2012). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocukların aile işlevleri ile annelerinin depresyon ve anksiyete belirti düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(6), 741-748.
• Kepley, H. O., & Ostrander, R. (2007). Family characteristics of anxious ADHD children: Preliminary results. Journal of Attention Disorders, 10(3), 317-323.
• Kessler, R. C., Adler, L., Barkley, R., Biederman, J., Conners, C. K., Demler, O., ... & Spencer, T. (2006). The prevalence and correlates of adult ADHD in the United States: Results from the National Comorbidity Survey Replication. American Journal of psychiatry, 163(4), 716-723.
• Klein, R. G., Mannuzza, S., Olazagasti, M. A. R., Roizen, E., Hutchison, J. A., Lashua, E. C., & Castellanos, F. X. (2012). Clinical and functional outcome of childhood attention-deficit/hyperactivity disorder 33 years later. Archives of General Psychiatry, 69(12), 1295-1303.
• Martel, M. M., & Nigg, J. T. (2006). Child ADHD and personality/temperament traits of reactive and effortful control, resiliency, and emotionality. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47(11), 1175-1183.
• MEB (2016). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi: Dehb ve kaynaştırma. Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB (2017). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi: Dehb ve eğitim planı. Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Merikangas, K. R., He, J. P., Burstein, M., Swendsen, J., Avenevoli, S., Case, B.,… & Olfson, M. (2011). Service utilization for lifetime mental disorders in US adolescents: results of the National Comorbidity Survey–Adolescent Supplement (NCS-A). Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 50(1), 32-45.
• Merriam, S.B. (2015). Nitel araştırma (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel.
• Miles, M.B. &Huberman, A.M. (2015). Nitel veri analizi (Çev. Ed. S. Akbaba Altun, A. Ersoy). Ankara: Pegem.
• Murphy, K. R., Barkley, R. A., & Bush, T. (2002). Young adults with attention deficit hyperactivity disorder: subtype differences in comorbidity, educational, and clinical history. The Journal of Nervous and Mental Disease, 190(3), 147-157.
• National Institute of Mental Health (NIMH), (2018). Attention deficit hyperactivity disorder. https://www.nimh.nih.gov/health/topics/attention-deficit-hyperactivity-disorder-adhd/index.shtml Sayfasından erişilmiştir.
• Neihart, M. (2003). Gifted children with attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). ERIC Digest. Retrieved From https://eric.ed.gov/?q=Gifted+Children+with+Attention+Deficit+Hyperactivity+Disorder.&id=ED482344
• Özmen, S. K. (2010). Okulda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 1-10.
• Reimherr, F.W., Marchant, B.K., Strong, R.E., Hedges, D.W., Adler, L., Spencer, T.J., West, S.A., & Soni, P. (2005). Emotional dysregulation in adult ADHD and response to atomoxetine. Biol Psychiatry, 58 (2), 125-131.
• Schachar, R., & Tannock, R. (2002). Syndromes of hyperactivity and attention deficit. In Child and adolescent psychiatry (s. 399-418.), Eds: Rutter M., Taylor E. Oxford: Blackwell Science.
• Shur Fen Gau, S. (2007). Parental and family factors for attention-deficit hyperactivity disorder in Taiwanese children. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 41(8), 688-696.
• Soroa, M., Gorostiaga, A., & Balluerka, N. (2016). Teachers´ knowledge of ADHD: Relevance of training and individual perceptions. Revista de Psicodidáctica, 21(2), 205-226.
• Soykan Aysev, A., & Erdoğan Bakar, E. (2010). Ergende dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu. Kognitif nörobilimler içinde (s.403-416), Ed: Karakaş S. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Sucuoğlu, B, & Akalın, S. (2010). Kaynaştırma sınıflarına alternatif bir bakış: Çevresel davranışsal değerlendirme ile öğretimsel özelliklerin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11 (1), 19 – 37.
• Temel, A. B. (2013). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin çocuklarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunu tanıma yeterlilikleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(4), 207-213.
• Toros, F. (2003). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu hakkında öğretmenlerin bilgileri ve tutumları. New/Yeni Symposium Journal, 41(4), 165-168.
• Turgay, A. (2004). Aggression and disruptive behavior disorders in children and adolescents. Expert Review of Neurotherapeutics, 4(4), 623-632.
• Voeller, K. (2004). Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). Journal of Child Neurology, 19 (10), 798-814.
• Wasserstein, J. (2005). Diagnostic issues for adolescents and adults with ADHD. Journal of Clinical Psychology, 61(5), 535-547.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.