Okullarda Şeffaflık İle Örgütsel Sinizm Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 55 Sayı: 55, 292 - 317, 29.01.2022

Volkan Gökçe , A. Faruk Levent

https://doi.org/10.15285/maruaebd.1029927

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmen görüşlerine göre okullarda şeffaflık ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinde yapılan bu çalışmanın örneklemini, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında İstanbul ilinin Avcılar ilçesindeki devlet okullarında görev yapmakta olan 2465 öğretmen arasından basit tesadüfî örnekleme yöntemi ile seçilen 336 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veriler; Öğretmene Yönelik Örgütsel Sinizm Ölçeği, Okul Şeffaflık Ölçeği ve demografik özellikleri belirlemek amacıyla hazırlanan Kişisel Bilgi Formu aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistik teknikleri, bağımsız örneklem t-testi, Mann Whitney-U Testi, tek yönlü varyans (One-Way ANOVA) analizi, PostHoc-Tukey testi ve korelasyon analizi uygulanmıştır. Elde edilen bulgulara göre okul şeffaflık düzeyleri yüksek, öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri düşük seviyede olduğu tespit edilmiştir. Örgütsel sinizm düzeylerinin cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, medeni durum ve branş değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Okul şeffaflık düzeylerinde de cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, medeni durum ve branş değişkenleri açısından anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmış olup, sadece mesleki kıdem değişkeninde değerlendirme şeffaflığı alt boyutu puanları arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Bununla birlikte öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri ile okul şeffaflık düzeyleri arasında negatif yönde orta seviyede anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Buna göre okul şeffaflık düzeyi arttıkça öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyi azalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

okul, şeffaflık, okullarda şeffaflık, örgütsel sinizm

The Relationship between Transparency and Organizational Cynicism Levels in Schools

Öz

The purpose of this research is to examine the relationship between transparency in schools and organizational cynicism levels according to teachers' opinions. The sample of this study, which was conducted in the relational screening model, which is one of the quantitative research methods, consists of 336 teachers selected by simple random sampling method among 2465 teachers working in public schools in the Avcılar district of Istanbul in the 2018-2019 academic year. Data in the research; It was collected through the Organizational Cynicism Scale for Teachers, the School Transparency Scale and the Personal Information Form prepared to determine demographic characteristics. Descriptive statistics techniques, independent sample t-test, Mann Whitney-U test, one-way analysis of variance (One-Way ANOVA), PostHoc-Tukey test and correlation analysis were used in the analysis of the data. According to the findings, it was determined that school transparency levels were high and teachers' organizational cynicism levels were low. It was determined that organizational cynicism levels did not show a significant difference in terms of gender, age, professional seniority, marital status and branch variables. It was determined that there was no significant difference in school transparency levels in terms of gender, age, professional seniority, marital status and branch variables, and only a significant difference was found between the scores of the evaluation transparency sub-dimension in the professional seniority variable. However, it has been determined that there is a moderately significant negative correlation between teachers' organizational cynicism levels and school transparency levels. Accordingly, as the level of school transparency increases, the organizational cynicism level of teachers decreases.

Anahtar Kelimeler

School, transparency, transparency in schools, organizational cynicism

Kaynakça

• Açıkalın, A. & Turan, S. (2015). Okullarda etkili iletişim. Ankara: Pegem Akademi.
• Akın, U. (2015). Okullarda örgütsel sinizm ve güven ilişkisinin incelenmesi: Öğretmenler üzerinde bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 40(181), 175-189.
• Andersson, L. M. & Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18(5), 449-469.
• Andersson, L. M. (1996). Employee cynicism: An examination using a contract violation framework. Human Relations, 49(11), 1395-1418.
• Apaydın, F. (2008). Kurumsallaşmanın küçük ve orta ölçekli işletmelerin performansına etkileri. Zonguldak Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 121-145.
• Argon, T., Uylas, S. D. & Yerlikaya, S. (2015). Türk milli eğitim sisteminde hesap verebilirlik uygulamaları ve örgütsel sinizme yönelik öğretmen görüşleri. International Online Journal of Educational Sciences, 7(2), 204-219.
• Atiyas, İ. & Sayın, R. (2001). Kamu maliyesinde saydamlık. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı Yayınevi.
• Balay, R., Kaya, A. & Cülha, A. (2013). Örgüt kültürü ve örgütsel sinizm ilişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 123-144.
• Balcı, A. (2008). Türkiye’de eğitim yönetiminin bilimleşme düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 181-209.
• Bateman, T. S., Sakano, T. & Fujita, M. (1992). Roger, me, and my attitude: Film propaganda and cynicism toward corporate leadership. Journal of Applied Psychology, 77(5), 768-771.
• Bedeian, A. G. (2007). Even if the tower is “ivory,” it isn't “white”. understanding the consequences of faculty cynicism. Academy of Management Learning & Education, 6(1), 9-32.
• Bozbayındır, F. (2016). Developing of a school transparency scale: A study on validity and reliability. International Online Journal of Educational Sciences, 8(4), 46-58.
• Brandes, P. (1997). “Organizational cynicism: Its nature, antecedents, and consequences”. (Unpublished doctoral dissertation), Division of Research and Advanced Studies of the University of Cincinnati, USA.
• Brewster, C. & Railsback, J. (2003). Building trusting relationships for school improvement: implications for principals and teachers. Oregon, USA: Northwest Regional Educational Laboratory.
• Bryk, A. S. & Schneider, B. (2002). Trust in schools: A core resource for improvement. New York: Russell Sage Foundation.
• Buijze, A. (2013). The six faces of transparency. Utrecht Law Review, 9(3), 3-25.
• Bülbül, M. (2011). “Türk milli eğitim sisteminde hesap verebilirlik” (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş. & Çakmak, E. K. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Dean Jr, J. W., Brandes, P. & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Demirtaş, H. & Güneş, H. (2002). Eğitim yönetimi ve denetimi sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Doğan, D. (2015). “Türkiye'deki yükseköğretim kurumlarında hesap verebilirlik ve akademik özgürlük” (Yayınlanmamış doktora tezi), Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Doğan, S. & Uğurlu, C. (2015). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 489-516.
• Güçlü, N., Kalkan, F. & Dağlı, E. (2017). Mesleki ve teknik ortaöğretim okulu öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 177-192.
• Hatch, T. (2013). Beneath the surface of accountability: Answerability, responsibility and capacity-building in recent education reforms in Norway. Journal of Educational Change, 14, 113-138.
• Helvacı, M. A. & Çetin, A. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin belirlenmesi (Uşak ili örneği). Turkish Studies, 7(3), 1475-1497.
• Hosmer, L. T. (1995). Trust: The connecting link between organizational theory and philosophical ethics. Academy of Management Review, 20(2), 379-403.
• Hoy, W. & Miskel, C. G. (2008). Educational administration: Theory, research, and practice. New York: McGraw-Hill.
• Kahveci, G. & Demirtaş, Z. (2013). İlkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerinin örgütsel sinizm algılarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 69-85.
• Kalağan, G. & Güzeller, C. O. (2010). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 83-97.
• Kalağan, G. (2009). “Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki” (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Kalkan, A. & Alparslan, A. M. (2009). Şeffaflık, iletişim ve hesap verebilirliğin yerel yönetim başarılarına etkileri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1, 25-40.
• Kalman, M. & Gedikoğlu, T. (2014). Okul yöneticilerinin hesap verebilirliği ile örgütsel adalet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 115-128.
• Karaevli, Ö. & Levent, A. F. (2014). Okul yönetiminde şeffaflığın farklı kariyer evrelerinde bulunan öğretmenler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 40(40), 89-108.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri: Kavramlar, teknikler ve ilkeler. Nobel Yayınevi.
• Levent, F. & Keser, S. (2016). Examining the organizational cynicism among teachers at schools: A mixed methods study. Educational Research and Reviews, 11(21), 2009-2020.
• Memduhoğlu, H. B. & Zengin, M. (2011). İlköğretim okullarında örgütsel güvene ilişkin öğretmen görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 211-217.
• Michener, G. & Bersch, K. (2013). Identifying transparency. Information Polity, 18(3), 233-242.
• Mirvis, P. H. & Kanter, D. L. (1989). Cynicism: The New America Malaise. Business and Society Rewiew, 4, 13-19.
• Mirvis, P. H. & Kanter, D. L. (1991). Beyond demography: A psychographic profile of the workforce. Human Resource Management, 30(1), 45-68.
• Ökmen, M. & Parlak, B. (2010). Kuramdan uygulamaya yerel yönetimler: İlkeler yaklaşımlar ve mevzuat. İstanbul: Alfa Aktüel.
• Özcan, E. & Polat, S. (2014). Öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumlarının düzeyleri. International EJER Kongre Bildiri Özetleri Kitabı içinde (pp. 618-620), Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özer, N., Demirtaş, H., Üstüner, M. & Cömert, M. (2006). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel güven algıları. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 103-124.
• Özgan, H., Külekçi, E. & Özkan, M. (2012). Analyzing of the relationships between organizational cynicism and organizational commitment of teaching staff. International Online Journal of Educational Sciences, 4(1), 196-205.
• Özler, D. E., Atalay, C. G., & Şahin, M. D. (2010). Örgütlerde sinizm güvensizlikle mi bulaşır? Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 47-57.
• Pamukçu, F. (2011). Finansal raporlama ile kamuyu aydınlatma ve şeffaflıkta kurumsal yönetimin önemi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 50, 133-148.
• Polat, E. Ç. (2014). “Kurum içi etkin iletişim ortamı ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki: Öğretmenlerin görüşleri açısından incelenmesi” (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Reichers, A. E., Wanous, J. P. & Austin, J. T. (1997). Understanding and managing cynicism about organizational change. Academy of Management Perspectives, 11(1), 48-59.
• Sağır, T. & Oğuz, E. (2012) Öğretmenlere yönelik Örgütsel Sinizm Ölçeği’nin geliştirilmesi. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1094-1106.
• Stanley, D. J., Meyer, J. P. & Topolnytsky, L. (2005). Employee cynicism and resistance to organizational change. Journal of Business and Psychology, 19(4), 429-459
• Tayfun, A. & Çatır, O. (2014). Hemşirelerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(1), 347-365.
• Taymaz, H. (2003). İlköğretim ve ortaöğretim okul müdürleri için okul yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Tokgöz, N. & Yılmaz, H. (2008). Örgütsel sinizm: Eskişehir ve Alanya’daki otel işletmelerinde bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 283-303.
• Tschannen-Moran, M. & Hoy, W. K. (1998). Trust in schools: A conceptual and empirical analysis. Journal of Educational Administration, 36(4), 334-352.
• Uyar, B. & Zafer-Güneş, D. (2019). Ortaokullarda örgütsel sinizmin yordayıcısı olarak örgütsel güven. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 121-128.
• Wanous, J. P., Reichers, A. E. & Austin, J. T. (2000). Cynicism about organizational change: Measurement, antecedents, and correlates. Group Organization Management, 25(2), 132-153.
• Yavuz, A. & Bedük, A. (2016). Örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Bir kamu bankasının Konya şubelerinde örnek uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 301-313.
• Yılmaz, E. (2006). “Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi” (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.