60-72 Aylık Çocuklar İçin Doğayla Bağlantı Kurmaya Eğilim Ölçeği’nin (DOBKEÖ) Geliştirilmesi ve Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 55 Sayı: 55, 106 - 130, 29.01.2022

Kübra Engin , Serap Demiriz

https://doi.org/10.15285/maruaebd.982253

Cited By: 2

Öz

Son yıllarda teknoloji ve sanayileşme insanların yaşam tarzını etkilemekte ve doğadan uzaklaşma yaşanmasına sebep olmaktadır. Buna karşılık yapılan çalışmalar doğada vakit geçirmenin insan sağlığı ve çevresel davranışlar üzerindeki olumlu etkilerini ortaya koymaktadır. Çocukların sağlık durumları ve çevresel davranışları üzerinde belirleyici bir rolü olan doğayla bağlantı kurmaya eğilim seviyelerinin ölçülmesi ve gerekli durumlarda bu eğilimi artırıcı müdahalelerde bulunulması önemlidir. Bu araştırmanın amacı, 60-72 aylık çocukların doğayla bağlantı kurmaya eğilimlerini ölçmek üzere bir ölçek geliştirmek ve bu eğilimi bazı değişkenler açısından incelemektir. Araştırma, tarama modelinde nicel bir çalışmadır. Çalışma grubunu Ankara’nın Altındağ, Çankaya ve Yenimahalle ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi anaokulları, anasınıfları ve 1. Sınıflarındaki 60-72 aylık 478 çocuk oluşturmaktadır. Analiz sonuçlarına göre ölçeğe ait madde toplam puan korelasyon değerleri 0,387-0,748 değerleri arasında, madde faktör yükleri 0,417-0,720 değerleri arasındadır. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda 2/sd (1,367) değerinin 5’in altında olduğu, CFI (0,925) ve TLI (0,918) değerlerinin 0,90’ın üzerinde ve RMSEA (0,036) değerinin 0,08’in altında olduğu görülmüştür. Heise ve Bohrnstedt’ın Ω güvenirlik katsayısı 0,904, McDonald ω güvenirlik katsayısı 0,989, test-tekrar test güvenirliği için hesaplanan Pearson korelasyon katsayısı 0,852 olarak bulunmuştur. Ölçeğin 23 madde ve tek faktörden oluşan geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca çocukların ölçekten aldıkları toplam puanlarının cinsiyet, ailenin aylık gelir durumu ve bitkilerle ilgilenme durumuna göre farklılaşmadığı görülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre tek çocukların 2 ve daha fazla kardeşi olan çocuklardan daha yüksek eğilim seviyesine sahip oldukları; evcil hayvan besleyen çocukların ise hayvanlarla vakit geçirmeyen çocuklardan daha yüksek eğilim seviyesine sahip oldukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

doğayla bağlantı kurmaya eğilim, doğaya bağlılık, erken çocukluk, okul öncesi, ölçek geliştirme

Developing and Investigating Certain Variables in Relation to the Disposition Toward Connecting with Nature Scale (DCNS) for 60-to-72-Month-Old Children

Öz

In recent years, technology and industrialization have affected people’s lifestyles and led them to feel alienated from nature. However, studies have revealed the positive effects spending time in nature has on human health and environmental behaviors. Measuring the level of children’s disposition toward connecting with nature, which has a decisive role on their health status and environmental behaviors, and to make interventions to increase this disposition when necessary are important. This study aims to develop a scale for measuring 60-to-72 month-old children’s disposition toward connecting with nature and to examine this disposition in terms of certain variables. The research uses a quantitative survey design. The study group consists of 478 children between 60-to-72 months old children enrolled in the preschools, kindergartens, or 1st grade in the Altındağ, Çankaya and Yenimahalle Districts of Ankara Province. The item factor loadings range from 0.417 to 0.720. 2 / df = 1.367, which is less than 5. CFI =0.925 and TLI = 0.918, which are greater than 0.90, and RMSEA is less than 0.08. Heise and Bohrnstedt’s reliability coefficient (Ω) was calculated as 0.904; McDonald’s reliability coefficient (ω) is 0.989, and the Pearson product-moment correlation value is 0.852. Thus, the DCNS has been found to be a valid and reliable scale consisting of one factor and 23 items. The analysis results show children’s mean total scores on the disposition scale to not differ in terms of gender, monthly household income, or taking care of plants. The analysis results also show single children to have higher dispositions than those with two or more siblings and children with a pet to have a higher disposition than those who spend no time with animals.

Anahtar Kelimeler

disposition toward connecting with nature, commitment to nature, early childhood, scale development

Kaynakça

• Ada, S., Baysal, Z. N. ve Şahenk Erkan, S. S. (2017). Çeşitli boyutları ile çevre eğitimi. Ankara: Nobel.
• Ahi, B. (2017). Okul öncesi dönemde çevre eğitimi. H. Ş. Ayvacı ve S. Ünal (Ed.), Kuramdan uygulamaya okul öncesinde fen eğitimi içinde (s. 345-373). Ankara: Pegem Akademi.
• Ahmetoğlu, E. (2017). The contributions of familial and environmental factors to children’s connection with nature and outdoor activities. Early Child Development and Care, 233-243, doi:10.1080/03004430.2017.1314273.
• Başal, H. A. (2015). Okul öncesi ve ilkokul çocukları için uygulamalı çevre eğitimi. Ankara: Nobel.
• Brügger, A., Kaiser, F. G. ve Roczen, N. (2011). One for all? Connectedness to nature, inclusion of nature, environmental identity, and implicit association with nature. European Psychologist, 16(4), 324-333.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Carle, E. (2017). Minik tohum. İstanbul: Kural Dışı Çocuk.
• Chawla, L. (2006). Learning to love the natural world enough to protect it. http://www.naturalplaygrounds.info/PDF/Chawla_LearningtoLove.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Cheng, J.C.H. ve Monroe, M. C. (2012). Connection to nature: Children’s affective attitude toward nature. Environment and Behavior, 44(1), 31–49, doi:10.1177/0013916510385082.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2020). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz. (A. Aypay, Çev. Ed.). Ankara: Anı.
• Clayton, S. (2003). Environmental identity: A conceptual and an operational definition. In S.Clayton and S. Opotow (Eds.), Identity and the natural environment (pp. 45 -65). Cambridge, Massachusetts: MIT.
• Çakır, B., Karaarslan, G., Şahin, E. ve Ertepınar, H. (2015). Doğayla ilişki ölçeğinin Türkçe’ye adaptasyonu. İlköğretim Online, 14(4), 1370-1383, doi:10.17051/io.2015.95299
• Davis, J. L., Green, J. D. ve Reed A. (2009). Interdependence with the environment: Commitment, interconnectedness, and environmental behavior. Journal of Environmental Psychology, 29, 173–180, doi:10.1016/j.jenvp.2008.11.001
• Davis, J. L., Le, B. ve Coy, A. E. (2011). Building a model of commitment to the natural environment to predict ecological behavior and willingness to sacrifice. Journal of Environmental Psychology, 31, 257-265, doi:10.1016/j.jenvp.2011.01.004
• Dikmen, F. (2017). Fil Ozof’un doğa günlüğü. İstanbul: Taze Kitap.
• Dutcher, D. D., Finley, J. C., Luloff, A. E. ve Johnson, J.B. (2007). Connectivity with nature as a measure of environmental values. Environment and Behavior, 39(4), 474-493, doi:10.1177/0013916506298794
• Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikoloji Derneği.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1: Temel kavramlar ve işlemler. Ankara: Pegem Akademi.
• Faber Taylor, A. F., Kuo, F. E. ve Sullivan, W. C. (2001). Coping with add: The Surprising Connection to Green Play Settings. Environment And Behavior, 33(1), 54-77, doi: 10.1177/00139160121972864
• Faber Taylor, A. F., Kuo, F. E. ve Sullivan, W. C. (2002). Views of nature and self-discipline: Evidence from inner city children. Journal of Environmental Psychology, 22, 49-63, doi: 10.1006/jevp.2001.0241
• Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS. London: Sage Publications.
• Garrido, L. E., Abad, F. J. ve Ponsoda, V. (2013). A new look at Horn’s parallel analysis with ordinal variables. Psychological Methods, 18(4), 454–74, doi: 10.1037/a0030005
• Gosling, E. ve Williams, K. J. H. (2010). Connectedness to nature, place attachment and conservation behaviour: Testing connectedness theory among farmers. Journal of Environmental Psychology, 30, 298–304, doi:10.1016/j.jenvp.2010.01.005
• Gülay, H. ve Önder, A. (2011). Sürdürülebilir gelişim için okul öncesi dönemde çevre eğitimi. Ankara: Nobel.
• Hattie, J. (1985). Methodology review: Assessing unidimensionality of tests and items. Applied Psychological Measurement, 9, 139–164, doi:10.1177/014662168500900204
• Heise, D. R., ve Bohrnstedt, G. W. (1970). Validity, invalidity and reliability. In E. F. Borgatta and G. W. Bohrnstedt (Eds.), Sociological Methodology (pp. 104−129). San Francisco: Jossey-Bass.
• Holgado–Tello, F. P., Chacón–Moscoso, S., Barbero–García, I. ve Vila–Abad, E. (2008). Polychoric versus Pearson correlations in exploratory and confirmatory factor analysis of ordinal variables. Quality & Quantity, 44(1), 153–166, doi:10.1007/s11135-008-9190-y
• Hu, L., ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55, doi:10.1080/10705519909540118
• Hughes, E. (2018). Özgür (Z. Sevde, Çev.). İstanbul: Taze Kitap.
• Huttenmoser, M. (1995). Children and their living surroundings: empirical ınvestigations into the significance of living surroundings for the everyday life and development of children. Children's Environments, 12(4), 403-413.
• İşler, F. (2018). Noktacık. İstanbul: Timaş Kitabevi.
• Johnston, J. (2008). Methods, tools and ınstruments for use with children. Young Lives Technical Note, No. 11. Young Lives: An International Study of Childhood Poverty.
• Kahn, P. H. (2002). Children’s affiliations with nature: Structure, development, and the problem of environmental generational amnesia. In P. H. Kahn and S. R. Kellert (Eds.), Children and nature: Psychological, sociocultural, and evolutionary investigations (pp. 93-116). London: The MIT Press Cambridge.
• Kals, E., Schumacher, D. ve Montada, L. (1999). Emotional affinity toward nature as a motivational basis to protect nature. Environment and Behavior, 31(2), 178-202, doi:10.1177/00139169921972056
• Kalvaitis, D. ve Monhardt, R. (2012). The architecture of children’s relationships with nature: A phenomenographic investigation seen through drawings and written narratives of elementary students. Environmental Education Research, 18(2), 209-227, doi:10.1080/13504622.2011.598227
• Kalvaitis, D. ve Monhardt, R. (2015). Children voice biophilia; the phenomenology of being in love with nature. Journal of Sustainability Education, 9. http://www.susted.com/wordpress/content/children-voice-biophilia-the-phenomenology-of-being-in-love-with-nature_2015_03/ adresinden erişildi.
• Kansu, N. (2013). Çocuğumla doğadayız. Ankara: Elma Yayınevi.
• Kaplan, R., Kaplan, S. ve Ryan, R. L. (1998). With People in Mind: Design and Management of Everyday Nature. Washington: Island Press.
• Karaibrahimoğlu, H. (2017). Doğa ve çocuk. İstanbul: Doğan Egmont.
• Kaşot, N. (2017). Çevre eğitimi. Ankara: Eğiten Kitap.
• Kellett, M. (2011). Researching with and for children and young people. Centre for Children and Young People Background Briefing Series, No.5. Lismore: Centre for Children and Young People, Southern Cross University.
• Kessler, C. (2018). Arka bahçe etkinlikleri. İstanbul: Yeni İnsan Yayınları.
• Kleine, D., Pearson, G., Poveda, S. (2016). Participatory methods: Engaging children’s voices and experiences in research. London: Global Kids Online.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. New York: Routledge.
• Korpela, K. M., Hartig, T., Kaiser, F. G. ve Fuhrer, U. (2001). Restorative Experience and Self-Regulation in Favorite Places. Environment and Behavior, 572-589, doi: 10.1177/00139160121973133
• Kuo, F. E. ve Faber Taylor, A. F. (2004). A potential natural treatment for attention-deficit/hyperactivity disorder: Evidence from a national study. American Journal of Public Health, 94(9), 1580-1586, doi:10.2105/ajph.94.9.1580
• Larson, L. R., Green, G. T. ve Castleberry, S. B. (2011). Construction and validation of an ınstrument to measure environmental orientations in a diverse group of children. Environment and Behavior, 43(1), 72–89, doi:10.1177/0013916509345212
• Lord, F. M. (1980). Applications of item response theory to practical testing problems. Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, NJ.
• Louv, R. (2010). Doğadaki son çocuk (C. Temürcü, Çev.). Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Lucas, A. J., ve Dyment, J. E. (2010). Where do children choose to play on the school ground? The influence of green design. Education 3–13, 38(2), 177-189, doi:10.1080/03004270903130812
• MacCallum, R. C., Widaman, K. F. ve Zhang, S. ve Hong, S. (1999). Sample Size in Factor Analysis. Psychological Methods, 4(1), 84-99, doi:10.1037/1082-989X.4.1.84
• Mayer, F.S. ve Frantz, C.M. (2004). The connectedness to nature scale: A measure of individuals’ feeling in community with nature. Journal of Environmental Psychology, 24, 503–515, doi:10.1016/j.jenvp.2004.10.001
• McDonald, R. (1985). Factor analysis and related methods. Hillsdale, N J:Erlbaum.
• Min, B. ve Lee, J. (2006). Children’s neighborhood place as a psychological and behavioral domain. Journal of Environmental Psychology, 26, 51–71, doi: 10.1016/j.jenvp.2006.04.003
• Molina, F., Molina, G., Tanner T. ve Seballos, F. (2009). Child-friendly participatory research tools. H., Reid, M., Alam, R., Berger, T., Cannon, S., Huq ve A., Milligan (Eds.), Participatory learning and action 60 (pp. 160-166). Russell Press: Nottingham.
• Moore, R. C. ve Marcus, C. C. (2008). Healthy planet, healthy children: Designing nature into the daily spaces of childhood. In S. Kellert, J. Heerwagen and M. Mador (Eds.), Biophilic design: The theory, science, and practice of bringing buildings to life (pp. 153- 203). Hoboken, NJ: Wiley.
• Muntner, P., He, J., Cutler, J. A., Wildman, R. P. ve Whelton, P. K. (2004). Trends in blood pressure among children and adolescents. The Journal of the American Medical Association, 291 (17), 2107-2113, doi:10.1001/jama.291.17.2107
• Müller, M. M., Kals, E. ve Panpa, R. (2006). Adolescents’ emotional affinity toward nature: A cross-societal study. The Journal of Developmental Processes, 4(1), 59-69.
• NAEYC. (2011). Code of Ethical Conduct and Statement of Commitment. https://www.naeyc.org/sites/default/files/globally-shared/downloads/PDFs/resources/position-statements/Ethics%20Position%20Statement2011_09202013update.pdf adresinden erişildi.
• NAEYC. (2011). Code of Ethical Conduct: Supplement for Early Childhood Program Administrators https://www.naeyc.org/sites/default/files/globally-shared/downloads/PDFs/resources/position-statements/Supplement%20PS2011.pdf adresinden erişildi.
• Nisbet, E. K., Zelenski, J. M. ve Murphy, S.A. (2009). The nature relatedness scale: Linking individuals’ connection with nature to environmental concern and behavior. Environment and Behavior, 41(5), 715-740, doi:10.1177/0013916508318748
• Olsson, U. (1979b). On the robustness of factor analysis against crude classification of the observations. Multivariate Behavioral Research, 14(4), 485–500, doi:10.1207/s15327906mbr1404_7
• Önder, A. ve Özkan, B. (2013). Sürdürülebilir çocuk gelişimi: Okul öncesinde etkinliklerle çevre eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özkan, S. ve Ata, O. (2018). Soso'nun kompost kitabı. İstanbul: Kidz R.
• Perkins, H. E. (2010). Measuring love and care for nature. Journal of Environmental Psychology, 30, 455-463, doi:10.1016/j.jenvp.2010.05.004
• Pervan Karadağ, A. ve Bayraktar, V. (2016). Erken çocukluk döneminde doğa bilimleri ve etkinlikleri. Ankara: Eğiten Kitap.
• Punch, S. (2002). Research with Children: The Same or Different from Research with Adults? Childhood, 9 (3), 321-341.
• Reckase, M. D. (1979). Unifactor latent trait models applied to multifactor tests: Results and implications. Journal of Educational Statistics, 4, 207–230.
• Rice, C. S. ve Torquati, J. C. (2013). Assessing connections between young children’s affinity for nature and their experiences in natural outdoor settings in preschools. Children, Youth and Environments, 23(2), 78-102, doi:10.7721/chilyoutenvi.23.2.0078
• Schultz, P. W. (2001). The structure of environmental concern: Concern for self, other people, and the biosphere. Journal of Environmental Psychology, 21, 327-339, doi:10.1006/jevp.2001.0227
• Schultz, P. W., Shriver, C., Tabanico, J. J. ve Khazian, A. M. (2004). Implicit connections with nature. Journal of Environmental Psychology, 24, 31–42, doi:10.1016/S0272-4944(03)00022-7
• Selhub, E. M. ve Logan, A. C. (2012). Your brain on natüre: The science of nature’s influence on your health, happiness and vitaliy. New Jersey: John Wiley and Sons.
• Silvas, D. V. (2013). Measuring an emotional connection to nature among children. (Yayınlanmamış doktora tezi). Colorado State University, Colorado.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.Tuzlacı, E. (2015). Doğa ve çocuk: Çocuklar için doğa kültürü kitabı. İstanbul: Kırmızı Kedi Çocuk.
• Türk Dil Kurumu. (2019). Güncel Türkçe sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5ce659c98612a0.44037169 adresinden erişildi.
• Walker Leslie, C. (2017). Meraklısına doğa rehberi. Ankara: ODTÜ.
• Wandersee, J. H. ve Schussler, E. E. (1999). Preventing Plant Blindness. The American Biology Teacher, 61(2), 84-86, doi:10.2307/4450624
• Wells, N. M. (2000). At home with nature: Effects of “greenness” on children’s cognitive functioning. Environment and Behavior, 32(6), 775-795, doi:10.1177/00139160021972793
• Wells, N. M. ve Evans G. W. (2003). Nearby nature: A buffer of life stress among rural children. Environment and Behavior, 35(3), 311-330, doi:10.1177/0013916503035003001
• Wilson, E. O. (1993). Biophilia and the conservation ethic. S. Kellert, and E. O. Wilson (Eds.), The biophilia hypothesis içinde (s. 31-44). Washington, D.C.: Island Press.
• Wilson, R. A. (1996). Starting early: Environmental education during the early childhood years. ERIC Digest.
• Yılmaz, S. (2017). Investigation of 5-year-old preschool children’s biophilia and children’s and their mothers’ outdoor setting preferences. (Yayınlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Yurdugül, H. (2006). Paralel, Eşdeğer ve Konjenerik Ölçmelerde Güvenirlik Katsayılarının Karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39 (1), 15-37, doi:10.1501/Egifak_0000000127