SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ HARİTA OKURYAZARLIK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2016, Sayı: 34, 9 - 20, 29.10.2016

HAKAN Koç , TANER Çifçi

Öz

Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmeni adaylarının harita okuryazarlık düzeylerini belirlemek ve harita okuryazarlığını oluşturan boyutlar üzerinde çeşitli değişkenlerin etkisini ortaya koymaktır. Araştırma 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Eğitim Fakültelerinin Sınıf Öğretmenliği Bölümlerinin 2. sınıflarında öğrenim gören 243 öğretmen adayı ile tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; sınıf öğretmeni adaylarının harita bilgi düzeylerinin alt seviyede, haritalarla işlem yapabilme, haritaları okuma ve yorumlama, taslak harita çizebilme ve haritaları kullanma becerilerinin ise orta seviyede olduğu tespit edilmiştir. Sınıf öğretmeni adaylarının harita okuryazarlığının beş ayrı boyutundan aldıkları toplam puanlarının ortalamasına göre sınıf öğretmeni adaylarının orta düzeyde harita okuryazarlık düzeyine sahiptirler. Çeşitli değişkenlerin sınıf öğretmeni adaylarının harita okuryazarlığına etkisi incelendiğinde; cinsiyet değişkeninin harita çizebilme ve harita kullanma boyutlarında erkek öğretmenlerinin lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Diğer boyutlarda ise bayan ve erkek öğretmen adayları arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Harita kullanma sıklığı değişkenine göre; öğretmen adaylarının harita okuma ve yorumlama, harita çizebilme ve tüm boyutlardan oluşan harita okuryazarlık puanları üzerinde harita kullanma sıklığı daha fazla olan öğretmen adayları lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Sınıf öğretmeni adaylarının haritalarla işlem yapabilme, haritaları okuma ve yorumlama, harita çizebilme ve tüm boyutlardan oluşan harita okuryazarlık puanları üzerinde coğrafya disiplinine ilgi duyma düzeyi değişkenine göre coğrafyaya daha fazla ilgi duyan öğretmen adayları lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler: Harita, harita becerileri, harita okuryazarlığı, sınıf öğretmeni adayı

Anahtar Kelimeler

Harita, harita becerileri, harita okuryazarlığı, sınıf öğretmeni adayı

Kaynakça

• Altıntaş A. (1997). Belgelerle Çanakkale Savaşları. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi Yayınları.
• Buckley, A. R., Muehrcke, P. C. & Muehrcke, J. O. (2011). Map Use: Reading, Analysis and Interpretation. Redlands, CA: Esri Press.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgül, E. Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Carswell, R. J. B. (1971). The Role of the user in the map communication process: children’s abilities in topographic map reading. Cartographica. The İnternational Journal for Geographic Information and Geovisualization, 8(2), 40–45.
• Catling, S. J. (1998). Geographical Work in Primary and Middle Schools. Sheffield: Geographical Association.
• Clarke, D. (2003). Are you functionally map literate?, Proceedings of the 21st International Cartographic Conference (ICC). South Africa: Durban. 10-16 August, 713-719.
• Demiralp, N. (2006). Coğrafya eğitiminde harita ve küre kullanma becerileri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(3), 323-343.
• Fouberg, H. E., Murphy, A. B. & Blij, H.J. (2012). Human Geography. USA: Wiley Plus.
• Gerber, R. & Wilson, P. (1989). Using maps well in the geography classroom. In J. Fien., R. Gerber & P. Wilson (Ed.), The geography teacher’s guide to the classroom. Melbourne: Macmillan.
• Gilmartin, P. P. & Patton, J. C. (1984). Comparing the sexes on spatial abilities: map-use skills. Annals of the Association of American Geographers, 74(4), 605–619.
• Golledge, R. G., Marsh, M. & Battersby, S. (2008). Matching geospatial concepts with geographic educational needs. Geographical Research, 46(1), 85–98.
• Head, C. G. (1984). The map as natural language: A paradigm for understanding, cartographica. 21(1), 1-25.
• Jongwon, L. & Bednarz R. (2012). Components of spatial thinking: evidence from a spatial thinking ability test. Journal of Geography, 111(1), 15-26).
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kızılçaoğlu, A. (2007). Harita becerilerine pedogojik bir bakış. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18.
• Krygier, J. & Wood, D. (2005). Making Maps. New York: The Guilford Press.
• Koç H. (2008). Coğrafya öğretim programındaki kazanımların öğrencilerin harita beceri düzeyleri üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Koç, H. (2010). Coğrafya eğitiminde harita algısı ve kullanımı. Milli Eğitim Dergisi, 187, 146-158.
• Koç H. & Bulut İ. (2014). Gestalt kuramının öğrencilerin harita okuma ve yorumlama beceri düzeyleri üzerine etkisini belirlemeye yönelik bir inceleme. Marmara Coğrafya Dergisi, 30(1), 1-19.
• Koç H. & Demir S. B. (2014). Developing valid and reliable map literacy scale. Review of International Geographical Education, 4(2), 120-136.
• Koç H. & Karatekin K. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. IV. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu. (23-25 Nisan 2015), Bolu.
• Liben, L. & Downs, R. (1989). Understanding Maps As Symbols: the Development of Map Concepts in Children. New York: Academic Press.
• MacEachren, A. M. (2004). How Maps Work. New York: The Guilford Press.
• Mcbride, B. (2011). Essential elements of ecological literacy and the pathways to achieve it: perspectives of ecologists. (Unpublished Doctoral Dissertation, The University of Montana, Missoula).
• McClure, R. W. (1992). A conceptual model for map skills curriculum development based upon a cognitive field theory philosophy. (Unpublished Doctoral Dissertation, Oklahoma State University, Oklahoma).
• Olson, J. M. (1976). A coordinated approach to map communication improvement. The American Cartographer, 3(2), 151-159.
• Richard, B., Schultz, J. & Kerski J. & Todd, C. P. (2008). The use of virtual globes as a spatial teaching tool with suggestions for metadata standards. Journal of Geography, 107(1), 27-34.
• Ünlü, M., Üçışık, S. & Özey, R. (2002).Coğrafya eğitim ve öğretiminde haritaların önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 9-25.
• Weeden, P. (1997). Learning through maps. In D. Tilbury & M. Williams (Eds.), Teaching and learning geography, (pp. 168-179). London: Routledge.
• White S. H. (1995). An examination of the effects of mixed-age grouping on learning map reading skills, Unpublished Dissertation, Texas: A&M University.
• Wiegand, P. (2006). Learning and Teaching with Maps. New York: Routledge.
• Wiegand, P. (1993). Children and Primary Geography. London: Cassell.
• Wood, D. (1992). The Power of Maps. New York: The Guilford.