COĞRAFYA ÖĞRETMEN ADAYLARININ DOĞAL AFETLERLE İLGİLİ BAZI KAVRAMLAR HAKKINDAKİ BİLİŞSEL YAPILARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2017, Sayı: 35, 55 - 67, 10.02.2017

RECEP Bozyiğit BAŞTÜRK Kaya

https://doi.org/10.14781/mcd.291146

Öz

Bu çalışmanın amacı coğrafya öğretmen adaylarının
doğal afetlerle ilgili bazı kavramlar hakkındaki bilişsel yapılarını Kelime
İlişkilendirme Testi (KİT) kullanarak tespit etmektir. Çalışmanın örneklemini, 2015-2016
öğretim yılında Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim
Fakültesi, Coğrafya Öğretmenliği 5. sınıfta öğrenim gören 34 öğretmen adayı
oluşturmaktadır. Bu çalışmada Toprak Erozyonu, Heyelan, Kuraklık ve Sel sözcükleri anahtar kavramlar olarak seçilmiştir.
Verilerin analizinde betimsel analiz tekniklerinden olan frekans hesabı
kullanılmıştır. Her bir anahtar kavram
bir kağıda 10 kez alt alta yazılmış ve öğretmen adaylarının bu anahtar
kavramların zihinlerinde çağrıştırdığı kelimeleri 30 saniye içerisinde yazmaları
istenmiştir. Elde edilen veriler incelenerek, anahtar kavram ve cevap
kelimelerden oluşan bir frekans tablosu oluşturulmuştur. Kavramlara
ilişkin elde edilen sözcükler ayrıntılı olarak incelenmiş, tekrarlanan
sözcükler dikkate alınarak belirlenen kesme noktaları doğrultusunda kavram
ağları oluşturulmuştur. Ayrıca her bir kelimeye yönelik olarak öğretmen
adaylarının kurdukları ilgili cümleler özelliklerine göre sınıflandırılarak
analiz edilmiştir. Sonuç olarak elde edilen veriler değerlendirildiğinde
öğretmen adaylarının sel, kuraklık, heyelan ve erozyon konularına
ilişkin kavramsal bilgiye sahip oldukları ancak bu bilgilerin yeterli düzeyde
olmadığı görülmektedir. Cümle örnekleri incelendiğinde anahtar kavramlarla
ilgili, bilimsel bilgi içeren cümle örneklerinin daha fazla olduğu, ancak bazı
bilimsel olmayan ve kavram yanılgısı içeren cümle örneklerinin de olduğu
görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Kelime ilişkilendirme testi, doğal afet, coğrafya öğretmen adayları, bilişsel yapı

Determining the Cognitive Structures of Geography Pre-Service Teachers on Some Concepts Related to the Natural Disasters

Öz

The aim of this study
is determining the cognitive structures of geography pre-service teachers on
some concepts in relation to the natural disasters via Word Association Test.
The universe of the study is 34 fifth grade geography teaching department students
who are studying at Ahmet Kelesoglu Education Faculty, Necmettin Erbakan
University in 2015-2016 academic year. In this study, landslide, soil erosion,
drought, and flood were selected as key concepts. In the analysis of data,
frequency count which is one of the descriptive analysis technique was used.
Each concept was written one under the other for ten times and pre-service
teachers were asked to write down their associations of those given words
within 30 seconds. A table was generated including key concepts and student
words after the analysis of collected data. Words associated with the concepts
were analyzed in detail and a concept web was created taking the repeated words
into consideration. Furthermore, pre-service teacher’s sentences including
selected words were analyzed and put into categorisation. As a result, it was
seen that prospective teachers have conceptual knowledge on landslide, erosion,
drought, and flood, however, they fall short of this knowledge. After the
analysis of pre-service teacher’s sentence samples, it was seen that sentences
including scientific information related to the key concepts were more, but
sentences carrying misconceptions and unscientific information were seen,
either. 

Anahtar Kelimeler

Word association test, natural disaster, pre-service geography teachers, cognitive structure

Kaynakça

• Akengin, H. & Süer, S. (2011). Coğrafi kavramlar bakımından öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri ve bu kavramların geliştirilmesi üzerine deneysel bir araştırma. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 26-48.
• Alkış S. (2007). An ınvestigation of grade 5 students understanding of humidity concept. Elementary Education Online, 6(3), 333-343.
• Atalay, İ. (2012). Genel Fiziki Coğrafya. İzmir: Meta Basım Matbacılık Hizmetleri.
• Atılboz, N. G. (2004). Lise 1. sınıf öğrencilerinin mitoz ve mayoz bölünme konuları ile ilgili anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları. G.Ü., Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 147-157.
• Aydın, F., Coşkun, M. & Kaya, H. (2010). Ticaret meslek lisesi öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumları (Elbistan örneği), Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 183‐203.
• Bahar M., Johnstone, A. H. & Sutclıffe, R. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134-141.
• Bahar, M. & Özatlı, S. (2003). Kelime iletişim testi yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5, 75-85.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. & Bıçak, B. (2010). Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cin, M. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının doğal afetler ile ilgili yanılgıları. Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 70-81.
• Güneş, T., Dilek, N. Ş., Demir, E. S. Hoplan, M., & Çelikoğlu, M. (2010). Öğretmenlerin kavram öğretimi, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmaları üzerine nitel bir araştırma. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, (s. 936-944). Antalya, Turkey.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıç, F. (2008). Kavramların öğretiminde kavram analizi yönteminin akademik başarıya ve bilişsel esnekliğe etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 223-238.
• Memişoğlu, H. & Öner, G. (2013). Sosyal bilgiler dersinde öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre coğrafya konularının öğretimi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 2146-9199.
• Özatlı, N.S. & Bahar, M. (2010). Öğrencilerin boşaltım sistemi konusundaki bilişsel yapılarının yeni teknikler ile ortaya konması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(2), 9-26.
• Özgen, N., Ünaldı, Ü. E. & Bindak, R. (2011). Öğretmen adaylarının doğal afetler konusuna yönelik “etkili öğrenme biçimleri”nin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 12(4), 303-323.
• Polat, G. (2013). 9. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme test tekniği ile tespiti. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 7(1) 97-120.
• Robson, C. ( 2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (Çev. Ed. Çınkır ve Demirkasımoğlu). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sato, M. & James, P. (1999)."Nature" and "environment" as perceived by university students and their supervisors. International Journal of Environmental Education and Information, 18(2), 165-172.
• Semenderoğlu, F. & Aydın, H. (2014). Öğrencilerin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği konularını kavramsal anlamalarına yapılandırmacı yaklaşımın etkisi. Turkish 9(8), 751-773.
• Şahin, C., Doğanay, H., & Özcan, N. A. (2007). Türkiye Coğrafyası. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Şahin, C. & Şipahioğlu, Ş. (2003). Doğal Afetler ve Türkiye. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Taşdere, A., Özsevgeç, T. & Türkmen, L. (2014). Bilimin doğasına yönelik tamamlayıcı bir ölçme aracı: kelime ilişkilendirme testi, fen eğitimi ve araştırmaları derneği. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 2(2), 129-144.
• Turan, İ. (2002). Lise coğrafya derslerinde kavram ve terim öğretimi ile ilgili sorunlar. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2) 67-84.
• Turan, İ. & Kartal, A. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(3), 67-81.