BURSA KENTİ HAVA KALİTESİNİN ZAMAN İÇERİSİNDEKİ DEĞİŞİMİ

Yıl 2017, Sayı: 36, 57 - 70, 10.07.2017

Nuriye Garipağaoğlu , Cansu Duman

Öz

Hava kirliliği canlı ve cansız ortamı
tehdit eden bir durumdur. Etkileri sadece günümüzde değil, gelecek nesilleri de
kapsamaktadır. Araştırmanın amacı kentlerde hızla artan hava kirliliği
problemini doğuran nedenleri ve hava kirliliğine etki eden fiziki coğrafya
faktörlerini değerlendirerek; Bursa Kenti hava kalitesinin zaman içerisindeki
değişimini incelemektir. Öncelikle çalışma sahasında literatür taraması
yapılarak Kentin hava kalitesini irdeleyen çalışmalar incelenmiştir ve Bursa Kenti
hava kalitesi verileri 1990 – 2007 yılları arasında olan TUİK resmi sitesi
üzerinden Sağlık Bakanlığı Hava Kalitesi ölçümlerinden, 2007-2011 yılına kadar
olan veriler ise yine TUİK üzerinden “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hava
Kalitesi” ölçümlerinden temin edilmiştir. 2011-2016 yılları arasındaki veriler
ise “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı” sistemi
üzerinden sağlanmıştır. Elde edilen veriler Microsoft Excel kullanılarak tablo
ve grafik haline getirilmiştir. Çalışmada kullanılan haritaların yapımında ise
ArcGIS 10.5 kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda son yıllarda partiküler madde oranlarının
öngörülen limit değerleri aştığı görülmektedir. 1990-2008 yılları arasında
yakıt kalitesindeki kontroller sayesinde zamanla düşüşe geçen partiküler madde
konsantrasyonlarının 2008-2016 yılları arasında arttığı gözlemlenmiştir. Kükürt
dioksit oranları ise 90’ların başında yüksek seyrederken, 2000’lerden itibaren
ise öngörülen limit değerleri aşmamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Hava kirliliği, Bursa Kenti, partiküler madde, kükürt dioksit

Change of Air Quality of Bursa City in Time

Öz

Air pollution is
a situation that threatens the living and nonliving environments. Effects of
that pollution involve not only in our days but also in next generations. The
purpose of the study is that evaluating the causes of the air pollution problem
which is increasing rapidly in the cities and the physical geographical factors
affecting the air pollution. In addition, the variation of air quality of Bursa
City examines in time. First of all, Bursa City air quality data between the
years of 1990 - 2007 was obtained from the Ministry of Health Air Quality
measurements through TUIK. The data between the years of 2007-2011, data was provided
from "Ministry of Environment and Urbanization Air Quality" again via
TUIK. The data between the years of 2011-2016 was procured through the
"National Air Quality Monitoring Network" system of the Ministry of
Environment and Urbanization. As a result of the study, the particulate matter
ratios exceeded the prescribed limit values in recent years. Between 1990 and
2008, it was observed that the concentrations of particulate matter, which
declined over time due to fuel quality controls, but between the years of 2008
and 2016 increased. Sulfur dioxide ratios were high at the beginning of the 90s
and from the 2000s it does not exceed the anticipated limit values.

Anahtar Kelimeler

Air pollution, Bursa city, particulate matter, sulphur dioxide

Kaynakça

• Borrego, C., Tchepel, O., Barros, N. & Miranda, A. (2000). Impact of traffic emissions on air quality of the Lisbon region. Atmospheric Environment, 4683-4690.
• BTSO, (2015). Açılan ve KapananFirma İstatistikleri. Bursa: BTSO.
• Bursagaz, (2015). Bursagaz Sürdürebilirlik Raporu. Bursagaz.
• Çevre Bakanlığı, (1986). Hava Kalitesi Korunması Yönetmeliği. 17 Mayıs 2017 tarihinde SGK.BİZ: http://www.sgk.biz.tr/mevzuat/20742.html adresinden edinilmiştir.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2017). Hava Kalitesi İzleme İstasyonları. 17 Mayıs 2017 tarihinde http://www.havaizleme.gov.tr/Default.ltr.aspx adresinden edinilmiştir.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, (2017). Raporlar. Ocak 2017 tarihinde http://www.havaizleme.gov.tr/Default.ltr.aspx adresinden edinilmiştir.
• DOSAB, (2015). Haberler- Kamoyuna Duyuru. DOSAB Buhar ve Elektrik Üretim Santrali. 24 Ekim tarihinde http://www.dosabsantral.com/Detay/104/DOSAB%60DAN-KAMUOYUNA-DUYURU adresinden edinilmiştir.
• Garipağaoğlu, N. (2014). Türkiye Ortam Sorunları Coğrafyası. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• HKDY, (2008). Hava Kalitesi Korunması Yönetmeliği. EK 1.
• HKİ, Ç. V. (2017). Hava Kalitesi İndeksi. Hava İzleme. 20 Mart 2017 tarihinde http://www.havaizleme.gov.tr/hava.html adresinden edinilmiştir.
• HKKY, (1986). Hava Kalitesinin KorunmasI Yönetmeliği. Hava Kalitesi Sınır Değerleri.
• İHK, (1987-2003). İl Hıfzısıhha Kurulu Kanunları.
• Mevzuatı Geliştirme ve Genel Yayın Müdürlüğü, (2008). Hava Kalitesi Değerlendirme Ve Yönetimi Yönetmeliğİ. 17 Mayıs 2017 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx? MevzuatIliski=0&MevzuatKod=7.5.12188&sourceXmlSearch adresinden edinilmiştir.
• Özer, S. (2003). Bursa'da Hava kirliliği sorunu ve alternatif enerji kaynakları. (Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Kentleşme ve Çevre Sorunları Bilim Dalı, Bursa).
• TUİK, (2016). Haber Bülteni. TUİK, Çevre İstatistikleri.
• TUİK. (2017). Hava Kalitesi İstatistikleri. 15 Mayıs 2017 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/cevredagitimapp/hava.zul adresinden edinilmiştir.
• TUİK-EGM. (2015). Motorlu Kara Taşıtları . 2015 Ekim ayı Haber Bülteni.
• UÇES, (2006). AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi 2007-2023. Ankara: Çevre ve Orman Bakanlığı.