COĞRAFYA EĞİTİMİ VE TOPLUM

Yıl 2006, Sayı: 13, 25 - 48, 26.09.2013

Orhan Akınoğlu

Öz

Coğrafya bir toplum bilimidir. Toplumda yaşayan bireylerin yaşadığı
ortamı bilmesi gerekmektedir. Yaşadığı coğrafyayı bilmeyen bir birey bazı
değerlerin farkında değil demektir. Sosyologlar ve psikologlar insanın taşıdığı
özellikleri, içinde bulunduğu ortamdan dışarıya yorumlayamazlar. Yani toplum
ve insan yaşadığı çevreye göre şekillenir. Coğrafya disiplini insanlarda
birtakım kimlikler oluşturur. Kimliklerin oluşturulması için öncelikle bireyin
kültürünü, yaşadığı toplumu, ülkeyi, bunları oluşturan nedenleri fiziki beşeri
unsurlarıyla tanımasına coğrafya eğitimi katkı sağlar. Coğrafyasını öğrenen
insanda bir vatandaşlık bilinci olur. İnsan yaşadığı topluma ve çevreye karşı
kendini sorumlu hisseder. Coğrafya eğitimi günümüzde bu açıdan ülkemizde
etkili bir eğitim sunamamaktadır. Coğrafya da bilimlerin genelinde olduğu gibi
toplumda yeni gelişen veya meydana gelen olaylarla yakından ilgilenir.
Nüfusun artması, bir ülkenin kalkınması, savaşların asıl sebebi gibi, içinde
yaşadığımız dünyayı anlama ve olayların meydana gelmesindeki asıl nedenleri
belirleyebilme özelliğine sahiptir. Coğrafyanın konularıyla günlük hayatta çok
karşılaştığımız için çağdaş dünyayı da anlamamızda ve yorumlamamızda
yardımcı olur. Bu araştırmayla, Türkiye’de coğrafya öğretmen adaylarının
coğrafya eğitimi ve toplumla ilgili düşüncelerinin nelerden oluştuğunu
anlamanın önemli bir katkı sağlayacağı ortadadır. Bu nedenle, çalışmanın
amacı coğrafya öğretmen adaylarının, coğrafya eğitimi ve topluma ilişkin
görüşlerini belirlemektir. Bu araştırmada öğretmen adaylarının görüşleri
incelenerek nitel verilere dayalı bir çalışma yapılmıştır. Marmara Üniversitesi
Atatürk Eğitim Fakültesi Orta Öğretim Sosyal Alanlar Coğrafya Eğitimi
anabilim dalı tezsiz yüksek lisansında öğrenim gören, toplam 35 öğrenci
araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada veriler, öğretmen
adaylarının coğrafya eğitimi ve toplumla ilgili görüşlerini öğrenmek amacıyla,
bireysel ve bir haftalık arayla aynı bireylerle tekrarlanan üst üste üç görüşme
yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda, coğrafya eğitiminin insanları
toplumsallaştırır, toplumun yapısını, kültürel özelliklerini inceler ve toplumun
görgü kurallarına saygı duymayı, onunla birlikte yaşamayı öğretir. Toplumlar,
yaşanan yerin coğrafyanın belirleyici karakteristik özelliklerini yansıtırlar. Coğrafi özellikler biz fark etmesek de hayatımızı yönlendirir. Ülkemizde
coğrafya eğitiminin gerektiği biçimde sunulmaması sanki coğrafyanın bunlar
değil de çok bambaşka şeyler olduğu izlenimini vermekte olduğu ortaya
çıkarılmıştır

Anahtar Kelimeler

Toplum, Coğrafya Eğitimi, Sosyalleşme, Eğitim Sosyolojisi, Kültür, Kimlik, Eğitim Programları

Kaynakça

• ALKAN, C. (1991), Coğrafya Öğretimi, Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fak. Yayın No 175, Eskişehir
• ASHLEY, K. (2000), Reflective Practice In Geography Teaching, Paul Chapman Publishing Ltd. London.
• BAYLISS, T. (1995), A Concise Advanced Geography, Oxford Univerity Press. New York.
• COHEN, L; MANİON, L; MORRİSON, K; (2004). A Guide To Teaching Practice, 5.Edition, Routledgefalmer, London And Newyork
• CRESWELL, J. W. (2003). Research Design: Qualitative, Quantitative, And Mixed Method Approaches. Second Edition. USA: Sage Publications.
• DEMİRCİ, A, (2005), ABD’de Eğitim Sistemi ve Coğrafya Öğretimi, Aktif Yayınevi, İstanbul.
• DEMİREL, Ö (2003). Kuramdan Uygulamaya: Eğitimde Program Geliştirme: Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• DOĞANAY, H., (2002), Coğrafya Öğretim Yöntemleri, Aktif yayınları, Erzurum.
• EROL, O. (1987), Orta Öğretim Kurumlarında Coğrafya Öğretimi, TEDV Öğretim Toplantısı, Ankara.
• FOLEY, M., (1996), The Really Practıcal Guide To Prımary Geography, Stanley Thornes, United Kingdom.
• FOSNOT, C, (1996). Constructivism: Theory, Perspectives, And Practice. New York: Teachers College Press
• GÜNGÖRDÜ, E., (2002), Coğrafyada Öğretim Yöntemleri, İlkeler ve Uygulamalar. Nobel Yay. Ankara.
• HAGGETT, P., (2001), Geography A Global Synthesis, Pearson Education Limited, England.
• LAMBERT, D. and BALDERSTONE, D., (2000), Learning to Teach Geography in the Secondary School, Simultaneously published inthe USA and Canada.
• MEB, (2005), Ortaöğretim Coğrafya Dersi Öğretim Programı, (9, 10 ve 11. Sınıflar), Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• MURPHY, T., (1996), Geography Social, Environmental and Scientific Education Curriculum.
• NATIONAL GEOGRAPHY STANDARDS, (1994), Geography For Life, Washington.
• ÖZEY, R., (2002), Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, İstanbul.
• REINHARTZ, D. J., (1990), Geography Across The Curriculum, National Education Association Washington.
• SIBLEY, S., (2003), Teaching and Assessing Skills in Geography, Cambridge University Pres, London.
• SÖNMEZ, V. (1998): Sosyal Bilgiler Öğretimi, Anı Yay., Ankara.
• İNCEKARA, S (2006), Kanada’da Genel Eğitim Sistemi ve Coğrafya Öğretimi, Çantay, İstanbul
• YILDIRIM, A & ŞİMŞEK, H, (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi
• WARWİCK, D. AND WİLLİAMS, J. (1980). History And Sociology Of Education. British Journal Of Sociology Of Education. 1 (3), 333-346.