TÜRK İMALAT SANAYİNDE LOKOMOTİF BİR SEKTÖR: DEMİR ÇELİK SANAYİ

Year 2009, Issue: 20, 42 - 78, 27.09.2013

Okan Yaşar

Abstract

Demir çelik sanayi, sanayileşmenin temelini teşkil eden ve kalkınmada
lokomotif bir görev üstlenen stratejik bir imalat sektörüdür. Türk demir çelik
sanayinin temelleri 1930’lu yıllarda atılmıştır. İlk entegre tesis olan Karabük
Demir Çelik İşletmeleri 1939 yılında işletmeye açılmış, bunu 1965 yılında
Erdemir ve 1975 yılında da İsdemir izlemiştir. Devlet eliyle kurulan entegre
tesislerin yanı sıra 1960 sonrasında özel kesimin bu alana girmesiyle sektörün
büyüme süreci hızlanmıştır. Ekonomik yapıdaki gelişmelere paralel olarak
Türkiye’nin kamu ve özel sektör ham çelik üretim kapasitesi 1980’li yılların
ikinci yarısından itibaren işletmeye açılan kuruluşlar ile artmıştır. 2002 yılında
İsdemir’in özelleştirilmesi yanı sıra 2006 yılı Mart ayında Erdemir hisselerinin
özelleştirilmesinin tamamlanmasıyla sektör mülkiyeti tamamen özel sektöre
geçmiştir. Bugün Türk demir çelik sanayi, 34.1 milyon tonluk ham çelik üretimi
kapasitesi ve 26.8 milyon tonluk üretimiyle dünyanın on birinci büyük
üreticisidir.
Bu çalışmada; Türk demir çelik sanayinin kuruluşu ve gelişimi üzerinde
durulduktan sonra, sektörde hammadde, enerji ve işgücü temini, üretim ve
pazarlama konuları ele alınmaktadır. Bununla birlikte demir çelik sanayinin
diğer sektörler ve yan sanayi ile ilişkileri belirtildikten sonra, Türk demir çelik
sanayinin dünya demir çelik sanayi ile ilişkileri mercek altına alınmaktadır.

Keywords

Kalkınmanın itici gücü, stratejik sektör, demir çeliksanayi, Türkiye

References

• Dış Ticaret Müsteşarlığı Pazara Giriş ve Uluslararası İlişkiler Dairesi Verileri-2009 (www.dtm.gov.tr, erişim tarihi, 25.04.2009).
• DPT, 2000, “SBYKP Demir-Çelik Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, DPT Yay. No: 2497, ÖİK Raporu No: 520, Ankara.
• DPT, 2007a, “Dokuzuncu Kalkınma Planı Ana Metal Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, DPT Yay. No: 2714, ÖİK Raporu No: 667, Ankara.
• DPT, 2007b, “Dokuzuncu Kalkınma Planı Madencilik ÖİKR”, DPT Yay. No: 2739, Ankara.
• Demir Çelik Üreticileri Derneği, www.dcud.org.tr Ekonomik Forum Dergisi, 2004, “Demir Çelik Işıldıyor”, Ekonomik Forum Dergisi, Sayı: Temmuz, Yıl: 11, Ankara.
• Engin, A., 1999, “Divriği’nin Demiriyle Zonguldak’ın Kömürünün Karabük’teki Düğünü: Karabük Demir Çelik İşletmeleri”, 75 Yılda Çarklardan Chip’lere”, Türkiye İş Bankası - Tarih Vakfı Yay., İstanbul.
• ERDEMİR, 2008, “ERDEMİR Tanıtım Katalogu”, ERDEMİR, Karadeniz Ereğlisi, www.erdemir.com
• International Iron and Steel Institute (www.worldsteel.org)
• International Iron and Steel Institute, 2007, “Steel Statistical Yearbook- 2007”, IISI Committee on Economic Studies-Brussels
• İSDEMİR, 2007, “İSDEMİR 2007 Faaliyet Raporu”, İSDEMİR, İskenderun, www.isdemir.com.tr
• İSDEMİR, 2009, “İSDEMİR 38 Yaşında-İSDEMİR Tanıtım Katalogu”, İskenderun, www.isdemir.com.tr
• Karluk, S.R., 1999, “Türkiye Ekonomisi, Tarihsel Gelişim Yapısal ve Sosyal Değişim”, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul
• Kaştan, Y., 2003, “Atatürk Döneminde Sanayileşme ve Karabük Demir- Çelik İşletmeleri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 11 No: 2, Kastamonu.
• Özgüç, N., 1986-1987, “Türkiye’de Sanayi Faaliyetlerinin Gelişmesi, Yapısı ve Dağılışı”, İst. Üniv. Edb. Fak. Coğ. Böl. Coğrafya Derg., Sayı: 2, İstanbul.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 1973, “50.Yılda Türk Sanayi”, Sanayi ve Tek. Bak.Yay., Ankara.
• Sezgin, T. ve Kuyumcu, O., 2007, “Demir-Çelik, Demir-Çelik Eşya”, Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Ankara.
• Tümertekin, E., 1969, “Sanayi Coğrafyası”, İstanbul Üniversitesi Yay. No: 751, Coğrafya Enst. Yay. No: 22, İstanbul.
• Tümertekin, E., 1970, “İstanbul Şehri ve Çevresinde Sanayi: Özellikler ve Dağılış”, İstanbul Üniversitesi Coğ. Enst. Derg. Sayı: 17, İstanbul.
• Tümertekin, E., 1994, “Ekonomik Coğrafya”, İstanbul Üniversitesi Edb. Fak. Yay. No: 2926, İstanbul.
• Ülgen, S., 2008, “Değişim Zamanı: Demir Çelik Sektörü Analizi-2008”, Deloitte Danışmanlık A.Ş., İstanbul, www.deloitte.com.tr
• Yaşar, O., 2006, “Türkiye’nin Öncü ve Yükselen İmalat Sektörü: Otomotiv Sanayi”, Türk Coğrafya Kurumu Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 46, İstanbul.