FRANSIZ AKÇAAĞACI (Acer monspessulanum subsp. monspessulanum)'NIN TÜRKİYE'DE YENİ BİR YAYILIŞ ALANI

Yıl 2014, Sayı: 30, 0 - , 27.11.2014

Selahattin Polat

https://doi.org/10.14781/mcd.14303

Öz

ÖZET

Uşak ili Eşme ilçesi doğusunda Ahmetler ile Gedikler köyü arasında yer alan Beydağı üzerinde, 2013 yılında yapmış olduğumuz arazi çalışmaları sırasında, bir Acer L. türü olan Acer monspessulanum subsp. monspessulanum tarafımızdan ilk defa tespit edilmiştir. Beydağ ve çevresi, Türkiye de Fransız Akçaağacı’nın topluluk oluşturduğu ikinci alandır. Andezitlerden yapılı dik yamaçlarda yayılış gösterir. Sahada boyu 7 metreyi, gövde çapı 50 cm.yi bulan ağaçlar bulunmaktadır. Bitki kütlenin güney kısmında 850 metreden itibaren yayılış göstermeye başlar ve zirvelere kadar çıkar. Ağaç çok yoğun şekilde tahribata uğramış, varlığı azalmış ve insanların ulaşamadığı zirve kesimlerde kalmıştır. Beydağı’ndaki Fransız akçaağaçı popülasyonu üzerinde en büyük baskıyı küçükbaş hayvan yetiştiriciliği oluşturmaktadır. Küçükbaş hayvanlar bitkinin tohumlarını tüketerek doğal gençleşmeyi ve büyümeyi engellemektedir. Bitkinin yayılış gösterdiği alanın koruma altına alınması gereklidir.

Anahtar Kelimeler: Fransız Akçaağacı, Doğal Yayılış, Koruma, Beydağı, Ege Bölgesi, Uşak

ABSTRACT

Acer monspessulanum subsp. monspessulanum which is a kind of Acer L. was ascertained for the first time by us during the field surveys that we did in 2013, on the mount Beydağı which is located between the villages Ahmetler and Gedikler, in the east of the town Eşme, the province Uşak. Beydağ and its district is the second area in which Acer monspessulanum subsp. monspessulanum forms a community in Turkey. It expands on the steep hillsides which are made of andesites. There are trees that are about 7 meters tall and 50 cm body diameter. The plant starts to scatter from 850 meters in the South of the bulk and ascends to the peaks. The tree has been deeply damaged and disembarked, it exists in the peak parts which cannot be reached by human beings. The sheep and goat breeding generates the biggest influence on the population of Acer monspessulanum subsp. monspessulanum on the mount Beydağ. The sheep and goat prevent the natural regeneration and growth by consuming the seeds of the plant. It is essential to be taken the field in which the plant scatters under protection.

Keywords: Montpellier Maple (French Acer), Natural Distribution, Protection, Mount Beydağı, Aegean Region, Uşak)

Anahtar Kelimeler

Fransız Akçaağacı, Doğal Yayılış, Koruma, Beydağı, Ege Bölgesi, Uşak

Kaynakça

• Atalay, İ. (1990). Vejetasyon Coğrafyasının Esasları, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 0901 DK-89-004-056. İzmir.
• Atalay, İ. (1994). Türkiye Vejetasyon Coğrafyası, ISBN:975 95527 87, İzmir.
• Çağlar, Y. (2003). Dendroloji (Ağaçbilim) ve Orman Ekolojisi Okulu Ders Notları, Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği, Ankara.
• Doğu, D. Koç, K.H., As, N., Atik, C., Aksu, B. ve Erdinler, S. (2001). Türkiye de yetişen endüstriyel öneme sahip ağaçların temel kimlik bilgileri ve kullanıma yönelik genel değerlendirme, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, C.51, S.2, 69-84, İstanbul.
• Dönmez, Y. (1985). Bitki Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayın No:2276-92, İstanbul.
• Gültekin, U.G. ve Gültekin, H.C. (2007). Yalçın kayalıkların Ağacı: Şimşir (Acer monspessulanum), TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, Ocak 2007, Sayı 470, 72-75, Ankara.
• Gültekin, H.C. ve Gültekin, U.G. (2006). Akçaağaçların Üretim Yöntemleri, (Acer L.), Orman ve Av Dergisi, Sayı:4, 25-30, Ankara.
• Gültekin, H.C. ve Hayrullah, Y., (2007a). Teke Yöresinin Akçaağaçları, Çevre ve İnsan, Sayı:68, 52-57, Ankara.
• Gültekin, H.C. (2007b). Akçaağaç (Acer L.) Türlerimiz ve Fidan Üretim Teknikleri, Çevre ve Orman Bakanlığı Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü Fidanlık ve Tohum İşleri Daire Başkanlığı, ISBN 978-605-393-003-7, Ankara. Günal, N. (1986). Gediz-Büyük Menderes Arasındaki Sahanın Bitki Coğrafyası, İstanbul Üniv. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul.
• Günal, N. (1995). Fransız Akçağacı (Acer monspessulanum subsp.monspessulanum)’nın Türkiye’de Yeni Bir Yayılış Alanı (A new distribution area of Montpellier Maple (Acer monspessulanum subsp.monspesullanum) in Turkey), Türk Coğrafya Dergisi S.30, 219-224, İstanbul.
• Günal, N. (1997). Türkiye de Başlıca Ağaç Türlerinin Coğrafi Yayılışı, Ekolojik ve Floristik Özellikleri, Çantay Kitapevi, İstanbul. Günal, N. (2003). Yukarı Gediz Havzasının Bitki Coğrafyası, Çantay Kitapevi, İstanbul.
• Günal, N. (2013). Türkiye’de İklimin Doğal Bitki Örtüsü Üzerindeki Etkileri, Acta Turcıca Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi,Online Thematic Journal of Turkic Studies, Yıl V, Sayı 1, İstanbul.
• Kayacık, H. (1968). Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği. Cilt: III; İstanbul Üniv. Orman Fakültesi Yayınları, No:134, İstanbul.
• Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (1997). Uşak İli Arazi Varlığı, İl rap.no.64, Ankara.
• Yaltırık, F. (1971). Yerli akçaağaç (Acer L.) Türleri Üzerinde Morfolojik ve Anatomik Araştırmalar, İstanbul Üniv. Orman Fak.Yayınları İ.Ü.Yayın No:1661, Orman Fak.Yayın No: 179, İstanbul.
• Yaltırık, F. (1968). Memleketimizin Doğal Akçaağaç (Acer L.) Türlerinin Odunlarının Anatomik Özellikleri ile Yetişme Yeri Arasındaki Münasebet, Cilt 18, Sayı 2, 77-89
• Yaltırık, F. (1971). Türkiye deki Akçaağaç (Acer L.) ların Kullanılışı ve Değerlendirilmesi İmkanlarının İrdelenmesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, Cilt 21, Sayı 1, 29-33
• Yaltırık, F. (1993). Dendroloji Ders Kitabı 2. Angiospermae., Bölüm İstanbul Üniv. Orman Fakültesi Yayınları No. 3767/420. Matbaa Teknisyenleri Koll. Şti. İstanbul.
• Zohary, M. (1973). Geobotanical Foundations of the Middle East, Vol.I, II, Stutgart.