Unlawfulness in Turkish Tort Law

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 1, 465 - 504, 15.05.2017

Gökçe Kurtulan

Öz

    Unlawfulness is one of the most disputed issues of Turkish tort law. Turkish Code of Obligations refrains from defining what unlawfulness means and contents itself with by simply stating that “Any person who unlawfully causes loss or damage to another, whether wilfully or negligently, is obliged to provide compensation” (Article 49/1). Moreover, one cannot speak of any consensus regarding the definition and content of unlawfulness element in the academia either. Three principal theories have been advanced in order to define the unlawfulness. However, even today, none of these theories satisfactorily answers every question concerning this element of tort liabilty. Regarding the violation of absolute rights (such as personality or property rights), the issues of indirect violation and violation through a passive behaviour remain problematic. On the other hand, the compensation of the pure economic loss in cases where there is no written legal rule that has been subject to violation, also continues to be open to discussion.

Anahtar Kelimeler

unlawfulness, tort, unlawfulness of conduct, unlawfulness of outcome, violation of absolute rights, pure economic loss

Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru

Öz

    Haksız fiilin belki de en tartışmalı konularından biri hukuka aykırılık unsurudur. Kanun koyucunun bir tanım vermekten kaçınarak sadece zikrettiği bu unsurun ne anlama geldiği konusunda öğretide de bir görüş birliği yoktur. Esasen haksız fiil sorumluluğunu sınırlandırıcı bir işleve sahip hukuka aykırılık unsurunun ne anlama geldiğine ilişkin olarak öğretide çeşitli teoriler ileri sürülmüştür. Bununla birlikte, bugün dahi, hiçbir teorinin hukuka aykırılık unsuruna ilişkin soruların tamamına cevap verebildiğini söylemek mümkün değildir. Özellikle mutlak haklar bakımından bu hakların dolaylı bir şekilde veya bir yapmama fiili sonucunda ihlali durumunda ve salt ekonomik zararlar açısından da yazılı bir özel koruma normunun bulunmadığı hallerde, hukuka aykırılık unsuruna ilişkin tartışmalar devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

hukuka aykırılık unsuru, sonucun hukuka aykırılığı, davranışın hukuka aykırılığı, normun koruma amacı teorisi, mutlak hakların ihlali, salt ekonomik zarar

Kaynakça

• Abik, Yıldız, Normun Koruma Amacı Teorisi, AÜHFD, C. 59, S. 3, 2010, s. 345 vd.
• Akçura Karaman, Tuba, Hukuka Aykırılık Unsuru ve Tehlike Kuralı, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 3, S. 1, 2004, s. 553 vd.
• Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla, Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 1993.
• Altıner, Fatma Zeynep, Bilgi Vermeden Dolayı Üçüncü Kişiye Karşı Güven Sorumluluğuna İlişkin BGE 130 III 345 Nolu Federal Mahkeme Kararının İncelenmesi, MÜHFHAD, C. 17, S. 1-2, s. 485 vd.
• Altop, Atilla, Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’nda Yer Alan Bazı Önemli Yenilik ve Değişiklikler, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Aralık 2005, Cilt 4, S.1-2, s.15 vd.
• Antalya, O. Gökhan, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 1, İstanbul 2012.
• Atamer, Yeşim M., Revize Edilmiş Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’na İlişkin Değerlendirme ve Teklifler, Hukuki Perspektifler Dergisi, Mayıs 2006, S.6, s.23 vd.
• Atamer, Yeşim M., Haksız Fiillerden Doğan Sorumluluğun Sınırlandırılması - Özellikle Uygun Nedensellik Bağı ve Normun Koruma Amacı Kuramları, İstanbul 1996.
• Barlas, Nami, Başkasının Sözleşme İlişkisine Müdahale Sebebiyle Sorumluluk, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C.1, İstanbul, 2010.
• Baş Süzel, Ece, Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme - Menfaat Devri Yaptırımı, İstanbul 2016.
• Buz, Vedat, Aynı Şahsın Farklı Hukuki Sebeplerle Sorumluluğu: TBK m. 60 Üzerine Düşünceler, Batider, C. XXIX, S. 2, 2013, s. 19 vd.
• Cartier, Michael, Begriff der Widerrechtlichkeit nach Art. 41 OR, Doktora Tezi, Universitat St. Gallen, Eschen FL 2007. Çağlayan Aksoy, Pınar, Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Unsurları Çerçevesinde Salt Malvarlığı Zararlarının Tazmini, İstanbul 2016.
• Deschenaux, Henri/Tercier, Pierre, La Responsabilite Civile, Bern 1982.
• Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan/Gümüş, Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku Cilt III - Aile Hukuku, İstanbul 2011.
• Erdem, Mehmet, Türk Borçlar Kanunu Uyarınca Tehlike Sorumluluğu, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu (3-4 Haziran 2011), Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, s.217 vd.
• Erdoğan, Yavuz, Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda Haksız Rekabet Suçu, İpek Yolu Canlanıyor, Türk-Çin Hukuk Zirvesi, İstanbul 2013, s. 421 vd.
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2015. (Anılış: “Genel Hükümler”)
• Eren, Fikret, Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara 1975. (Anılış: “İlliyet Bağı”)
• Erişgin, Nuri, Türk Borçlar Kanunu Madde 71: Genel Tehlike Sorumluluğu, Yeni Türk Borçlar Kanunu ve Yeni Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu - Makaleler, Tebliğler, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul 2013.
• Fellmann, Walter/ Müller, Christoph/ Werro, Franz, Schweizer Obligationenrecht 2020 Entwurf für einen neuen allgemeinen Teil / Code des obligations suisse 2020 - Projet relatif a une nouvelle partie generale, Article 46, 2013. Gençcan, Ömer Uğur, Aile Hukuku, İstanbul 2011.
• Günay, Cevdet Ilhan, Rekabet Hukukunun Amacı ve Konusu, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, C. 3, İstanbul 2011. Gürpınar, Damla, Sözleşme Dışı Yanlış Tavsiyede Bulunma, Öğüt veya Bilgi Vermeden Doğan Hukuki Sorumluluk, İzmir 2006.
• Hâtemi, Hüseyin, Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Kavramları ve Sonuçları (Özellikle BK. 65 Kuralı), İstanbul 1976.
• Honsell, Heinrich/Vogt, Nedim Peter/Wiegand, Wolfgang (hsg.) Basler Kommen- tar, Obligationenrecht I (Art. 1-529 OR), 6. Bası, 2015 (Kıs. BaslerK/İşleyen)
• Kaneti, Selim, Haksız Fiil Sorumluluğunda Kusur Kavramının Önemi, Sorumluluk Hukukunun Güncel Sorunları - Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler I. Sempozyumu, Ankara 1977. (Anılış: “Kusur Kavramı”)
• Kaneti, Selim, Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru, İstanbul 2007. (Anılış: “Hukuka Aykırılık”)
• Kapancı, Kadir Berk, Ahlaka Aykırı Bir Fiille Kasten Verilen Zararın Tazmini, İstanbul 2016.
• Keller, Max, Ist Eine Treu und Glauben Verletzende Schadigung Widerrechtlich?, recht 1987, s. 136-137.
• Kılıçoğlu, Ahmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. bası, Ankara 2013.
• Kırca, Çiğdem, Bilgi Vermeden Dolayı Üçüncü Kişiye Karşı Sorumluluk, Ankara 2004.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C. 1, İstanbul 2014.
• Koçhisaroğlu, Cengiz/ Erişgin, Özlem, Yeni Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’nda ‘Haksız Fiiller’, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt II, İstanbul 2011.
• Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Sacker/Rixecker/Oetker/ Limperg (hrsg.) Band 5, §§ 823-853, 6. Auflage, München 2013 (MüKoBGB/ Wagner)
• Nomer, Haluk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2015.
• Oftinger, Karl, Schweizerisches Haftpflichtrecht, C. 1, Zürih 1958.
• Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. 2, İstanbul 2012.
• Paksoy Küçük, Meliha Sermin, Sözleşmeyi İhlale Yöneltme, yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul 2016.
• Sanlı, Kerem Cem, Haksız Fiil Hukukunun Ekonomik Analizi, İstanbul 2007.
• Schnyder, Anton K./Portmann, Wolfgang/MüUer-Chen, Markus, Ausservertrag- liches Haftpflichtrecht, Schultess 2008. Schwenzer, Ingeborg/Schönenberger, Beat, Civil Liability for Purely Economic Loss in Switzerland, XVth International Congress of Comparative Law (Bristol 1998), Publications of Swiss Institute of Comparative Law No. 33, Zürih 1998, s. 353 vd.
• Serozan, Rona, Medeni Hukuk, İstanbul 2015.
• Serozan, Rona, Yargıtay’ın Tepki Çeken Son Tazminat Kararlarında Göze Batan Hukuksal Yanılgılar ve Bunları Tetikleyen Muhafazakar İdeoloji, Güncel Hukuk. (Anılış: “Muhafazakar İdeoloji”).
• Stöckli, Hubert, Notizen zur Widerrechtlichkeit, Festschrift für Franz Riklin (ed. Niggli/Hurtado Pozo/Queloz), Zürih 2007, s. 227-243.
• Tandoğan, Haluk, Türk Mesuliyet Hukuku, Ankara 1961. (Anılış: “Mesuliyet”)
• Tandoğan, Haluk, Hukuka Aykırılık Bağı, Sorumluluk Hukukunun Güncel Sorunları - Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler I. Sempozyumu, Ankara 1977. (Anılış: “Hukuka Aykırılık”)
• Tercier, Pierre/ Pichonnaz, Pascal /Develioğlu, H. Murat, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2016. Tiftik, Mustafa, Akit Dışı Sorumlulukta Maddi Tazminatın Kapsamı, Ankara 1994.
• Ulusan, İlhan, Medeni Hukukta Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesi ve Uygulama Alanı, İstanbul 1977.
• Verde, Michel, Die Widerrechlichtkeit im Haftpflichtrecht, Jusletter 18 Nisan 2016.
• van Germen, Walter/ Lever, Jeremy/ Larouche, Pierre, National, Supranational and International Tort Law, C. 1, Oxford 2000.
• von Tuhr, Andreas, Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, Çev. Cevat Edege, C.1, İstanbul 1952. Werro, Franz, Tort Liability for Pure Economic Loss: A Critique of Current Trends in Swiss Law, Civil Liability for Pure Economic Loss (ed. Efstathios K. Banakas), 1996.
• Yücel, Özge, Türk Borçlar Kanunu’na Göre Genel Tehlike Sorumluluğu, Ankara 2014.