TAM ZAMANINDA TEDARİK SÖZLEŞMESİ VE BENZER SÖZLEŞMELERLE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2016, Cilt: 22 Sayı: 3, 1843 - 1888, 16.12.2016

Yakup Korkmaz

Öz

 Tam zamanında tedarik sözleşmesi, tam zamanında üretim sisteminden ortaya çıkmış bir sözleşme türüdür. Bu üretim sistemi, ilk defa 1970’li yıllarda Japonya’da, Toyota otomotiv fabrikasında uygulanmıştır. Yoğun rekabetin yaşandığı günümüzde bir çıkış yolu olarak görülen bu üretim sistemi 2000’li yıllardan itibaren de ülkemizde uygulanmaya başlanılmıştır. Tam zamanında tedarik sözleşmesi, modern ekonominin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Yaklaşık 45 yıllık çok yeni bir sözleşme türüdür. Bu yüzden henüz hukuk sistemlerinde düzenleme alanı bulmamıştır. Taraflar sözleşme özgürlüğü ilkesi gereğince bu tür bir sözleşmeyi yapabilirler. Tam zamanında tedarik sözleşmesi, isimsiz sözleşmelere dâhildir. Bu sözleşme, kanunda düzenlenen veya düzenlenmeyen bazı sözleşmelerin unsurlarını içermektedir. Tam zamanında tedarik sözleşmesi, borç doğurucu, rızaî, iki tarafa borç yükleyen, sürekli borç ilişkisi doğuran, bir çerçeve sözleşmedir. Tam zamanında tedarik sözleşmesinde tedarikçi, ana üreticiden bağımsız bir işletmecidir. 

Anahtar Kelimeler

sözleşme, tedarik sözleşmesi, tam zamanında üretim, benzer sözleşmeler, karşılaştırma

Kaynakça

• Acar, Nesime: Tam Zamanında Üretim, 6. Basım, Ankara 2003.
• Acar, Durmuş/Ömürbek, Nuri/Eroğlu, A. Hüsrev: Tam Zamanında Üretim Sisteminin Tekstil Sektöründeki Uygulama Boyutları, ÇÜİİBFD, Y. 2006, C. 7, S. 1, s. 21 – 40.
• Akipek, Şebnem: Alt Vekâlet, Ankara 2003.
• Altaş, Hüseyin: Eserin Teslimden Önce Telef Olması (BK. mad. 368), Ankara 2002.
• Antalya, O. Gökhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, 2. Baskı, İstanbul 2013.
• Antalya, O. Gökhan: Hizmet Akdinin Tanımı, Unsurları ve Hukukî Niteliği, YD, Y. 1987,
• C. 13, S. 1 – 2, s. 123 – 141 (Antalya, S. 1 – 2); S. 3, s. 288 – 304 (Antalya, S. 3); S. 4, s. 456 – 480 (Antalya, S. 4).
• Aral, Fahrettin: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Genişletilmiş 7. Baskı, Ankara 2007.
• Arnet, Ruth: Freiheit und Zwang beim Vertragsabschluss, Bern 2008.
• Atabek, Reşat: Tek Ortaklı Şirket, BATİDER, Y. 1987, C. XIV, S. 1, s. 23 – 35.
• Atiyah, P. S./D.C.L/F.B.A.: The Rise and Fall of Freedom of Contract, Oxford 2003.
• Ayrancı, Hasan: Ön Sözleşme, Ankara 2006.
• Barlas, Nami: Adî Ortaklık Temeline Dayalı Sözleşme İlişkileri, İstanbul 1998 (Barlas, Ortaklık).
• Barlas, Nami: Çerçeve Sözleşme Kavramı ve Çerçeve Sözleşmelerin Özellikleri, Prof. Dr. Erdoğan MOROĞLU’na 65. Yaş Günü Armağanı, İstanbul 2001, s. 807 – 828.
• Baş Mustafa: Teknik Bilgi (Know – How) Lisans Sözleşmesi, Ankara 2000.
• Başpınar, Veysel: Vekilin (Avukatın, Hekimin, Mimarın, Bankanın) Özen Borcundan Doğan Sorumluluğu, Gözden Geçirilmiş Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara 2004.
• Başterzi, Süleyman: Çalışmanın Kesintiye Uğramasının Sosyal Sigorta İlişkisine Etkisi, Ankara 2007.
• Baygın, Cem: Türk Hukukuna Göre İstisna Sözleşmesinde Ücret ve Tabi Olduğu Hükümler, İstanbul 1999.
• Bernhard – Eckel, Stefan: Der Just – in – Time – Vertrag, Baden Baden 1997.
• Bremer, Andreas: “Just-in-Time”-Leistungen und ihre vertragliche Absicherung, Norderstedt 2005.
• Bucher, Eugen: Basler Kommentar, Obligationenrecht, Bd. I, 4, (Hrsg. Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Wolfgang Wiegand), Art. 22, 4. Aufl., Basler 2007.
• Von Büren, Bruno: Schweizerisches Obligationenrecht Besonderer Teil, Zürich 1972.
• Cheng, T.C. Edwin/Podolsky, Susan: Just-in-Time Manufacturing – An Introduction, Second Edition, London 1996.
• Çevik, Kemal: Fransız ve Türk Hukukunda Tek Ortaklı Şirket, Sınırlı Sorumlu Ticari İşletme, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Ankara 1998, s. 37 – 55.
• Çelik, Nuri: İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 19. Bası, İstanbul 2006.
• Çelikçapa, Feray Omdan: Üretim Yönetimi ve Teknikleri, Bursa 2000.
• Çenberci, Mustafa: Gayrimenkul Satış Vaadi, 3. Baskı, Ankara 1986.
• Von der Crone, Hans Caspar: Rahmenverträge, Zürich 1993.
• Dönmez, Hüseyin: Tam Zamanında Üretim (JIT), Üretim ve Hizmet Süreçlerinin Yönetimi, Editör, Erkan Bayraktar, İstanbul 2007, s. 389 – 412.
• Emmel, Frank: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, (Hrsg. Marc Amstutz/ Peter Breitschmid/ Andreas Furrer/Daniel Girsberger/Claire Huguenin/Markus Müler
• – Chen/Vito Roberto/Alexandra Rumo – Jungo/Anten K. Schnyder), Art 530 OR, Zürich 2007.
• Erbay, İsmail: Know-How Sözleşmesi, Ankara 2002.
• Erdoğan, İhsan: İstisna Sözleşmesi ve Bazı İşgörme Sözleşmeleri ile Karşılaştırılması, SÜHFD, Y. 1990, C. III, S. 1, s. 135 – 172.
• Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, İstanbul 2010.
• Eren, Fikret: İsimsiz Sözleşmelere İlişkin Bazı Sorunlar, Prof. Dr. Turgut Akıntürk’e Armağan, İstanbul 2008, s. 85 – 111 (Eren, İsimsiz Sözleşmeler).
• Erlüle, Fulya: Alt Vekâlet, Prof. Dr. Selahattin Sulhi Tekinay’ın Hatırasına Armağan, İstanbul 1999, s. 259 – 270.
• Esener, Turhan: İş Hukuku, Ankara 1978.
• Esser, Josef/Weyers, Hans – Leo: Schuldrecht, Bd. II, Besonderer Teil, 7. Aufl., Heidelberg 1991.
• Feyyat, Canan: Toyotizm Üzerine, Taiichi Ohno, Toyota Ruhu, Çev. Canan Feyyat, 2. Baskı, İstanbul 1998.
• Fikentscher, Wolfgang: Schuldrecht, 8. Aufl., Berlin 1992.
• Firuzan, Ali Rıza/Firuzan, Esin: Tam Zamanında Üretim Sisteminin Uygulama Düzeylerinin Analizi, DEÜİİBFD, Y. 2000, C. 15, S. 1, s. 151 – 169.
• Fischer, Max: Der Begriff der Vertragsfreiheit, Zürich 1952.
• Gass, Wolfram: Ebenroth/Boujong/Joost/Strohn Handelsgesetzbuch, Bd. II, (Hrsg. Detlev Joost/Lutz Strohn), § 407 HGB, 2. Aufl. München 2009.
• Gauch, Peter: System der Beendigung von Dauerverträgen, Freiburg 1968.
• Gauch, Peter: Der Werkvertrag, 4. Aufl., Zürich 1996 (Gauch, Werkvertrag).
• Gebhardt, Hans – Peter: Der Zuliefervertrag, München 1996.
• Gehrlein, Markus/Sutschet, Holger: Beck’scher Online – Kommentar, (Hrsg. Heinz Georg Bamberger, Herbert Roth), § 311 BGB, 14. Edition, München 2009.
• Grunewald, Barbara: Just – in – time – Geschäfte – Qualitätssicherungs-vereinbarungen und Rügelast, NJW, 1995, Heft 28, s. 1777 – 1784.
• Guhl, Theo/Koller, Alfred/Schnyder, Anton K./Druey, Jean Nicolas: Das Schweizerische Obligationenrecht, 9. Aufl., Zürich 2000.
• Gümüş, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. I, İstanbul 2008.
• Gümüş, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, C. II, İstanbul 2010 (Gümüş, İsimsiz).
• Güzel, Ali: Ekonomik ve Teknolojik Değişim Sürecinde İşçi Kavramı ve Yeni Bir Ölçüt Arayışı, İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda İşçi ve İşveren Kavramları ve Ortaya Çıkan Sorunlar, İstanbul 1997, s. 15 – 46.
• Hay, Edward J.: Tam Zamanında Yönetim, Yeni Üretim Temellerinin Uygulanması, (Yay. Haz. Mustafa Türkmenoğlu), İstanbul 2000.
• Herresthal, Carsten: Leistungsstörüngen bei Sukzessivlieferungs- verträgen, http://www. carsten-herresthal.de/ Herresthal_ZJS_2008 _1. pdf (06.02.2008).
• Hirsch, Ernst E.: Ticaret Hukuku Dersleri, 2. Bası, İstanbul 1946.
• Von Horstemeier, Gerrit: Der Sukzessivlieferungsvertrag in Praxis und Rechtsprechung, Dissertation 2006. http://deposit.ddb.de/cgibin/dokserv?idn=980054478&dok_ var=d1&dok_ ext=pdf&filename=980054478.pdf (16.05.2008).
• Huguenin, Claire: Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 2. Aufl., Zürich 2006.
• Huguenin, Claire: Obligationenrecht Besonderer Teil, 3. überarbeitete Aufl., Zürich 2008 (Huguenin, Besonderer Teil).
• İşgüzar, Hasan: Tek Satıcılık Sözleşmesi, Ankara 1989.
• Jacobs, F. Robert/Chase, Richard B./Aquilano, Nicholas J.: Operations and Supply Management, Twelfth Edition, New York 2009.
• Jahn, Uwe: Bankrechts –Handbuch (Hrsg. Herbert Schimansky Hermann/Josef Bunte Hans/Jürgen Lwowski), Bd. II, § 114, 3. Aufl. München 2007.
• Jung, Peter: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, (Hrsg. Marc Amstutz/ Peter Breitschmid/ Andreas Furrer/Daniel Girsberger/Claire Huguenin/Markus Müler – Chen/ Vito Roberto/Alexandra Rumo – Jungo/Anten K. Schnyder), Art 530 OR, Zürich 2007.
• Karataş, İzzet: Eser (İnşaat Yapım) Sözleşmeleri, Ankara 2004.
• Karayalçın, Yaşar: Ticaret Hukuku, C. II, Şirketler Hukuku, 2. Bası, Ankara 1973.
• Kılıçoğlu, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Genişletilmiş 11. Bası, Ankara 2009.
• Kırca, Çiğdem: Know-How Sözleşmesinin Hukuki Niteliği, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Ankara 1998, s. 243 – 268.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip: Kocayusufpaşaoğlu/Hatemi/Serozan/Arpacı Borçlar Hukuku Genel Bölüm, C. I, Yenilenmiş Genişletilmiş Tamamlanmış 4. Bası, İstanbul 2008.
• Koller, Alfred: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Bd. I, Bern 2006 (Koller, Bd. I).
• Koller, Alfred: Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1 – 529 OR., 4. Aufl., (Hrsg. Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Wolfgang Wiegand), Art 184 OR, Basler 2007 (Koller, Kommentar).
• Kramer, Ernst A.: Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Basel 2009.
• Kuntalp, Erden: Ard Arda Teslimli Satım Akdi, Ankara 1968.
• Kuntalp, Erden: Karışık Muhtevalı Akit, Ankara 1971 (Kuntalp, Karışık).
• Larenz, Karl: Lehrbuch des Schuldrechts, Bd: I, Allgemeiner Teil, 14. Aufl. München 1987.
• Larenz, Karl: Lehrbuch des Schuldrechts, Bd: II, Besonderer Teil, 11. Aufl. München 1977 (Larenz, Bd. II).
• Larenz, Karl: Lehrbuch des Schuldrechts, Bd. II, Halbband 1, Besonderer Teil, 13. Aufl., München 1986 (Larenz, Bd. II, Halbband. 1).
• Lehmann, Michael: Just in time Handels- und AGB-rechtliche Probleme, BB., 1990, Heft 27, s. 1849 - 1855.
• Maischein, Oliver: Kartellrechtliche Probleme des Just – in – time – Vertrages, München 1997.
• Martinek, Michael: Moderne Vertragstypen, Bd. II: Franchising, Know – How Verträge, Management und Consulting Verträge, München 1992 (Martinek, Bd. II).
• Martinek, Michael: Moderne Vertragstypen, Bd. III, Computerverträge, Kreditkartenverträge sowie sonstige moderne Vertragstypen, München 1993 (Martinek, Bd. III).
• Medicus, Dieter: Kaufvertrag und Werkvertrag, JuS., 1992, Heft 4, s. 273 – 278.
• Merz, Hans: Vertrag und Vertragsschluss, Freiburg 1988.
• Monks, Joseph G.: Operations Management, Second Edition, New York, 1996.
• Müller, Gerd: Ebenroth/Boujong/Joost/Strohn Handelsgesetzbuch, Bd. II, (Hrsg. Detlev Joost/Lutz Strohn), § 377 HGB, 2. Aufl. München 2009.
• Nagel, Bernhard: Der Lieferant On Line – Unternehmensrechtliche Probleme der Just – in – Time – Produktion am Beispiel der Automobilindustrie, DB, 1988, Heft 45, s. 2291 – 2294 (Nagel, Lieferant).
• Nagel, Bernhard: Schuldrechtliche Probleme bei Just – in – Time – Lieferbeziehungen – Dargestellt am Beispiel der Automobilindustrie, DB, 1991, Heft 6, s. 319 – 326.
• Oetker, Hartmut/Maultzsch, Felix: Vertragliche Schuldverhältnisse, Heidelberg 2004.
• Oftinger, Karl: Die Vertragsfreiheit, FG zur Hundertjahrfeier der Bundesverfassung, Zürich 1948.
• Oğuzman Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Gözden Geçirilmiş 6. Bası, İstanbul 2009.
• Oktay, Saibe: İsimsiz Sözleşmelerin Geçerliliği, Yorumu ve Boşluklarının Tamamlanması, İHFM, Y. 1995 – 1996, C. LV, S. 1 – 2, s. 263 – 296.
• Orbak, A. Yurdun/Bilgin, Suzan: Kanban Sisteminin Bir Uygulama Örneği, V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 25 – 27 Kasım 2005, s. 289 – 293. http://www.iticu.edu.tr/kutuphane/pdf/uas/M01041.pdf (12.03.2009).
• Ozanoğlu, Hasan Seçkin: Taksitle Satım Sözleşmesi, Ankara 1999.
• Öğüz, Tufan: Know – How Sözleşmesi, İstanbul 2001.
• Öz, M. Turgut: İş Sahibinin Eser Sözleşmesinden Dönmesi, İstanbul 1989.
• Parıltı, Nurettin/Aydoğan, Enver/Koçak, Aydın: Üretim Yönetimi, Ankara 2007.
• Portmann, Wolfgang: Basler Kommentar, Obligationenrecht, Bd. I, 4. Aufl., (Hrsg. Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Wolfgang Wiegand), Basler 2007.
• Potinecke, Herald Werner: Produkthaftung bei Just – in – Time – Systemen, Tübingen 1999.
• Pulaşlı, Hasan: Şirketler Hukuku, Güncellenmiş 4. Baskı, Adana 2003.
• Reisoğlu, Seza: Hizmet Akdi, Ankara 1968.
• Rinkler, Axel: Ebenroth/Boujong/Joost/Strohn Handelsgesetzbuch, Bd. II, (Hrsg. Detlev Joost/Lutz Strohn), § 453 HGB, 2. Aufl. München 2009.
• Rosenbaum, Bernd/Schramm, Klaus: Einführung eines kundenorientierten Produktionsverfahrens bei einem mittelständischen Heizungsarmaturenhersteller mit Hilfe von Kanban, Iserlohn 1998.
• Schluep, Walter R.: İnnominatverträge, Schweizerisches Privatrecht, Bd. VII/2, § 103 –106, Basel 1979.
• Schnyder, Anton K.: Theo Guhl Das Schweizerische Obligationenrecht, 9. Aufl., (Hrsg. Koller, Alfred/Schnyder, Anton K./Druey, Jean Nicolas), § 49, Zürich 2000 (Schnyder, A,).
• Schnyder, Bernhard: Vertragsfreiheit als Privatrechtsbegriff, Freiburg 1960.
• Schwenzer, İngeborg: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 4. Aufl., Bern 2006.
• Seliçi, Özer: Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, İstanbul 1976.
• Serozan, Rona: Sözleşmeden Dönme, İstanbul 1975.
• von Sorge, Christoph/Knopf, Dominik: Just in time, Seminar “Internet- und Unternehmensrecht”, im Sommersemester 2002 (http://www.ira.uka.de/~recht/ deu/iir/sekr/2002ss/seminar_sester/1a_Just%20in%20Time.pdf) (18.12.2008).
• Steckler, Brunhilde:Die rechtlichen Risiken der Just – in – time – Produktion, Stuttgart 1996.
• Sungurbey, İsmet: Medeni Hukuk Sorunları, C. V, İstanbul 1984.
• Süzek, Sarper: İş Hukuku, Yenilenmiş 4. Baskı, İstanbul 2008.
• Syska, Andreas: Produktionsmanagement, Das A – Z wichtiger Methoden und Konzepte für die Produktion von heute, Gabler 2006.
• Şahin, Mehmet: Genel İşletme, (Editör Güneş N. Berberoğlu), Eskişehir 2001.
• Şahin, Mehmet/Eren, Gülten: İşletmelerde Sıfır Stokla Çalışma Sistemi (JIT), AÜAÖFD., Yıl 1994, C. 2, S. 1, s. 43 – 55.
• Tandoğan, Halûk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. I/1, Tümü Yeniden İşlenmiş ve Genişletilmiş 5. Basım, Ankara 1988 (Tandoğan, C. I/1).
• Tandoğan, Halûk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, C. II, Tümü Yeniden İşlenmiş ve Genişletilmiş 3. Bası, Ankara 1987 (Tandoğan, C. II).
• Tekil, Fehiman: Adî, Kolektif ve Komandit Şirketler Hukuku, 5. Bası, İstanbul 1996.
• Tekinalp, Ünal/Poroy, Reha/Çamoğlu, Ersin: Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, 10. Tıpkı Bası, İstanbul 2005.
• Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Halûk/Altop, Atillâ: Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, İstanbul 1993.
• Trebilcock, Michael J.: The Limits of Freedom of Contract, Second Printing, Massachusetts 1997.
• Troller, Alois: İsviçre Hukukunda Know – How’ın Korunması, Çev. Ergun Özsunay, BATİDER, Y. 1973, C. VII, S. 2, s. 397 – 409.
• Wang, Hunglin/Wang, Hsu-Pin (Ben): Decomposition and Optimal Design of Kanban Systems, Just-in-Time Manufacturing Systems – Operational Planning and Control Issues, Edited by Ahmet Şatır, New York 1991, s. 165 – 174.
• Weber, Rolf H.: Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1 – 529 OR., 4. Aufl., (Hrsg. Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Wolfgang Wiegand), Basler 2007.
• Westermann, Harm Peter: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band. III, Schuldrecht Besonderer Teil, (Hrsg. Franz Jürgen Säcker/ Roland Rixecker), §§ 433 – 453 BGB, 5. Aufl., München 2008.
• Wildemann, Horst: Das Just-In-Time-Konzept-Produktion und Zulieferung auf Abruf, 2. Auflage, München 1990 (Wildemann, JIT).
• Wildemann, Horst: Just – in – Time in F&E, Leitfaden zu Just – in – Time in Forschung, Entwicklung und Konstruktion, 15. Aufl., München 2008.
• Yalçınduran, Türker: Vekâlet Sözleşmesinde Ücret, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Ankara 2007.
• Yamak, Oygur: Üretim Yönetimi, 3. Baskı, İstanbul 2001.
• Yavuz, Cevdet/Özen, Burak/Acar, Faruk: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Yenilenmiş 7. Baskı, İstanbul 2007.
• Yongalık, Aynur: Adî Şirkette Sermaye Payı, Ankara 1991.
• Zevkliler, Aydın/Havutçu, Ayşe: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 9. Baskı, Ankara 2007.
• Zirkel, Herbert: Das Verhältnis zwischen Zulieferer und Assembler eine Vertragsart sui generis?, NJW., Y. 1990, C. 6, s. 345 – 351.