Uluslararası Tahkimde İcra İnkar Tazminatı

Yıl 2023, Cilt: 29 Sayı: 1, 810 - 839, 06.07.2023

Necip Fazıl Erbeyin

https://doi.org/10.33433/maruhad.1279195

Öz

İlamsız icra takibi alacaklıya, herhangi bir mahkeme kararı veya dayanak belgeye ihtiyaç duymaksızın alacağını devletin icra daireleri kanalıyla tahsil etme imkânı sağlamaktadır. Çalışmamızda öncelikle ilamsız icra takibi ele alınmaktadır. Borçlunun itirazı üzerine ilamsız icra takibinin durması üzerine, 2004 sayılı İcra İflas Kanunu’nda öngörülen itirazın iptali davasının tahkimde görülüp görülmeyeceği meselesi hem öğreti hem de uygulamada çeşitli görüşlerin ileri sürülmesine yol açmıştır. Bu tartışmada kaçınılmaz olarak, itirazın iptali davası neticesinde icra inkâr tazminatına hakem heyeti tarafından karar verilip verilemeyeceğinin de sorgulanmıştır. Bu kapsamda öncelikle itirazın iptali davasının hukuki niteliğinin değerlendirilmesi gerektiğinden, bu hususta farklı görüşler ifade edilmişse de, artık itirazın iptali davasının eda davası olarak nitelendirildiği kabul edilmekte ve tahkim nezdinde görülebileceği kabul edilmektedir. Konumuz itirazın iptali davasının neticelerinden olan icra inkâr tazminatına ilişkin olduğundan, bunun koşulları olarak geçerli bir ilamsız icra takibi bulunmalı, borçlu süresi içerisinde itiraz etmeli, dava bir yıllık hak düşürücü süre içerisinde açılmalı, borçlunun itirazı haksız olmalı, likit bir alacak bulunmalı ve alacaklı tarafından icra inkâr tazminatı ödenmesi talep edilmelidir. İcra inkâr tazminatının niteliği hakkında da görüş birliği bulunmamakla birlikte, bu tazminat Anglo Sakson hukukundaki cezalandırıcı tazminat gibi özel hukuk tazminatı olarak değerlendirilmektedir. Cezalandırıcı tazminat hakkında da tahkim paydaşları arasında müspet bir yaklaşımın bulunduğu, hakemlerin buna hükmedebileceğinin ifade edildiği görülmektedir. Haliyle, hakemler tarafından icra inkâr tazminatına da hükmedilebilmelidir. Devlet mahkemelerinin yabancı hakem kararını denetlediği iptal davası veya tanıma/tenfiz ret sebepleri incelendiğinde de, bu sebepler sırf itirazın iptali davası özelinde ayrı ve özel bir sonuç doğurmamaktadır. Bu bağlamda, icra inkâr tazminatını havi bir hakem kararının iptaline veya tanıma/tenfizinin reddine karar verilmemelidir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Tahkim, İlamsız İcra, Cezalandırıcı Tazminat, Kamu Düzeni, Tahkime Elverişlilik, İcra İnkar Tazminatı

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır

Proje Numarası

Bulunmamaktadır

Teşekkür

Bulunmamaktadır

Denial of Enforcement Compensation in International Arbitration

Öz

Enforcement proceedings without judgment provide the creditor with the opportunity to collect his receivables through the execution offices without any court decision or supporting document. In our study, firstly, enforcement proceedings without judgment will be discussed in the context of the action for annulment of objection. Upon suspension of such enforcement proceedings if objected, whether the action for the annulment of the objection stipulated in the Turkish Enforcement and Bankruptcy Law numbered 2004 could be handled by the arbitration led to various opinions both in academia and in practice. Moreover, the action for the annulment of the objection caused significant debates, especially with its result pertaining to the denial of execution compensation. Accordingly, one should examine the nature of annulment of the objection. Although there are different opinions, the action for annulment of the objection is considered as an act of performance and can be handled in arbitration. To obtain a decision rendering denial of execution compensation, there must be a valid enforcement proceeding, the debtor must submit his objections within the time limit, the annulment lawsuit must be filed within one-year period, the objection of the debtor must be unjustified, that is, there must be a liquid receivable and the creditor must demand execution denial compensation. Thereafter, it has been concluded that the nature of the such compensation is controversially considered as a private law compensation like punitive damages in Anglo-Saxon law. In this context, it has been determined that there is an increasing positive approach among arbitration stakeholders regarding punitive damages. As such, it is argued that the execution denial compensation can also be granted by the arbitrators. Furthermore, the reasons stipulated in legal documents for annulment of foreign arbitral award or rejection of recognition/enforcement before local courts, will not have a specific result in terms of the action for the annulment of the objection. In this context, any arbitral award granting denial of execution compensation should not be annulled merely on this ground.

Anahtar Kelimeler

International Arbitration, Enforcement Proceeding, Denial of Execution, Punitive Damages, Public Policy, Arbitrability

Proje Numarası

Bulunmamaktadır

Kaynakça

• Akıncı Z, Milletlerarası Tahkim (5. Bası, Vedat 2020).
• Akil C, ‘İtirazın İptali Davasında İcra İnkâr Tazminatının Şartı Olarak Borçlunun İtirazının Haksızlığına Karar Verilmesi’ (2012) 3(1) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 317-338
• Akil C ve Gül M A, ‘Yargıtay’ın Genel Haciz Yoluyla İlamsız Takibe Başvuru Hakkında İlişkin Olarak Vermiş Olduğu Bazı Kararlar Üzerine Düşünceler’ (2017) (3) Yargıtay Dergisi 551-610.
• Baş Süzel E, Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme ve Menfaat Devri Yaptırımı (On İki Levha 2015).
• Behr V, ‘Punitive Damages in American and German Law-Tendencies Towards Approximation of Apparently Irreconciliable Concepts’ (2003) 78 Kent Law Review 105-161.
• Belgesay M R, İcra ve İflas Kanunun Şerhi C. I (M Sıralar 1955).
• Blackaby N, Partasides C, Redfern A et al, Redfern and Hunter on International Arbitration (6th edn, OUP 2015).
• Brand R A, ‘Punitive Damages and the Recognition of Judgments’ (1996) 43(2) Netherlands International Law Review 143-186.
• Bungert H, ‘Enforcing U.S. Excessive and Punitive Damages Awards in Germany’ (1993) 27(4) The International Lawyer 1075-1090.
• Çağa T, ‘Ödeme Emrine İtirazın İptali Davasına Dair’ (1976) 8(3) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 21-31.
• Çelikel A ve Erdem B, Milletlerarası Özel Hukuk (14. Bası, Beta 2016).
• Dar W A, ‘Understanding Public Policy as an Exception to the Enforcement of Foreign Arbitral Awards A South Asian Perspective’ (2015) 2(4) European Journal of Comparative Law and Governance 316-350.
• Dayınlarlı K, HUMK’da Düzenlenen İhtiyari İç Tahkim (2. Bası, Dayınlarlı 2004).
• Demir-Gökyayla C, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizde Kamu Düzeni (Seçkin 2001).
• Dinç İ, ‘Genel Adi İflas Yoluyla Takibe İtirazın Kaldırılması ve İflas Davasının Tahkime Elverişliliği’ (2020) 11(41) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 427-462.
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (2. Bası, Seçkin 2013).
• Ekşi N, ‘Milletlerarası Tahkimde Güncel İki Sorun: Hakemlerce Anti-Suit Injunction ve Punitive Tazminat Kararı Verilmesi’ (2014) 3(2) Uluslararası Ticaret ve Tahkim Hukuku Dergisi 3-36 [Güncel Sorunlar].
• Ekşi N, ‘Yargıtay Kararları Işığında ICC Hakem Kararlarının Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi’, (2009) (1) Ankara Barosu Dergisi 54-74 [ICC].
• Ekşi N, ‘Yargıtay Kararları Işığında Yabancı Hakem Kararlarının Tenfizinde Kamu Düzeni’ (2020) 40(1) Public And Private International Law Bulletin 143-201 [Kamu Düzeni].
• Ekşi N, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Tahkim (2. Bası, Beta 2019) [Tahkim].
• Ekşi N, Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi (Beta 2014) [Tanıma].
• Eren F, Borçlar Hukuku - Genel Hükümler (18. Bası, Yetkin 2015).
• Ergüne M S, Olumsuz Zarar (Beta 2008).
• Esen E, ‘Uluslararası Tahkime Tabi Bir Uyuşmazlığın Devlet Mahkemelerine Götürülmesi Halinde Tahkim Anlaşmasının Geçerliliğine İlişkin İtirazların İncelenmesi ve Kompetenz-Kompetenz Prensibi’ (2011) (1) Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 355-380.
• Farnsworth A E, ‘Punitive Damages in Arbitration’ (1991) 7(1) Arbitration International 3-16.
• Gotanda J Y, Supplemental Damages in Private International Law (Kluwer Law International 1998).
• Gürdoğan B, Medenî Usul Hukukunda Kesin Hüküm İtirazı (Ayyıldız 1960). Güven P, ‘Rekabetin Engellenmesi Halinde Uygulanacak Olan Hukukun Karşılaştırmalı Hukuk Açısından Değerlendirilmesi’ (2011) 1 Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Prof. Dr. Ata Sakmar’a Armağan 429-466.
• Halfmeier A, ‘Article 1 - Scope’ Commentary on the European Rules of the Conflict Laws (Kluwer Law International 2011).
• Harris A P, ‘Rereading Punitive Damages: Beyond Public/Private Distinction’ (1988) 40(3) Alabama Law Review 1079-1116.
• Hay P, ‘The Recognition and Enforcement of American Money-Judgments in Germany-The 1992 Decision of the German Supreme Court’ (1992) 40(3) The American Journal of Comparative Law 729-750.
• Isidro M R, ‘Punitive Damages: How Do They Look Like When Seen From Abroad?’ in Lotte Meurkens et al (eds), The Power of Punitive Damages (Intersentia 2012).
• İyilikli A C, Hukuk Yargılamasında Kesin Hüküm (Yetkin 2016)
• Karslı A, İcra Tetkik Mercii Kararlarının Temyizi (Alfa 1995).
• Kaya S, ‘İtirazın İptali Davasının Tahkime Elverişliliği’ in Kaya S (ed), Milli Tahkim Kapsamında Tahkime Elverişlilik (On İki Levha 2022).
• Kılınç A, ‘İcra Tazminatına Hükmedilebilmesinde Talep Koşulu ve Taleple Bağlılık İlkesi Bakımından Değerlendirilmesi’ 2019 21(1) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 205-231.
• Kiraz T Ö, Yargı Kararları ile Birlikte İcra Mahkemesinden İtirazın Kaldırılması (4. Bası, Adalet 2013).
• Kuru B, ‘İcra İnkar Tazminatı’, Yargıtay Yüzüncü Yıldönümü Armağanı (Tertip Kurulu 1968) 725-765 [Tazminat].
• Kuru B, ‘Ödeme Emrine İtirazın İptali Davası ve İcra İnkar Tazminatı’ (1961) 7(8) Adalet Dergisi 676-694 [Ödeme Emri].
• Kuru B, Arslan R, Yılmaz E, İcra ve İflas Hukuku Ders Kitabı (Yetkin 2014).
• Kuru B, İcra ve İflas Hukuku (Seçkin 1988) [İcra İflas].
• Kuru B, İcra ve İflas Hukuku El Kitabı (İkinci Bası, Adalet 2013) [El Kitabı].
• Mann K, ‘Punitive Civil Sanctions: The Middleground Between Criminal and Civil Law’ (1991) 101 Yale Law Journal 1795-1873.
• Murphy J and Christian W, Street on Torts (13th edn, OUP 2012).
• Muşul T, İcra ve İflas Hukuku (Adalet 2015).
• Nomer E, Devletler Hususi Hukuku (21. Bası, Beta 2015).
• Nomer H N, Haksız Fiil Sorumluluğunda Maddi Tazminatın Belirlenmesi (Beta 1996).
• Noussia K, ‘Punitive Damages in Arbitration: Panacea or Curse?’ (2010) 27(3) Journal of International Arbitration 277-294.
• Oğuzman K ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C II (Vedat 2012).
• Özbek M S, Tahkim Hukuku (Yetkin 2022).
• Özkan Y, İcra ve İflas Hukuku’nda İtirazın İptali Davası (Turhan 2004).
• Pekcanıtez H, ‘Tahkimde Açılan İtirazın İptali Davasında Hakemler İcra ve İnkar Tazminatına Karar Verilebilir mi?’ (2018) 10(100) Fasikül Dergisi 57-65 [Tahkim].
• Pekcanıtez H, Atalay O vd, İcra ve İflas Hukuku Ders Kitabı (4. Bası, On İki Levha 2017).
• Pekcanıtez H, Atalay O, Özekes M vd, Pekcanıtez Medeni Usul Hukuku (15. Bası, On İki Levha 2017).
• Pekcanıtez H, İcra-İflas Hukukunda Şikayet (Dokuz Eylül Üniversitesi 1986) [Şikayet].
• Petsche M A, ‘Punitive Damages in International Commercial Arbitration: Much Ado about Nothing?’ (2013) 29(1) Arbitration International 89-104.
• Postacıoğlu İ E, ‘İcra İnkar Tazminatı Üzerine Bazı Düşünceler ve Bazı İhtilaflı Noktalar’ (1978) 9(4) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 951-970.
• Stiefel E C, Stürner R and Stadler A, ‘The Enforceability of Excessive of U.S. Punitive Damage Award in Germany’ (1991) 39(4) The American Journal of Comparative Law 779-802.
• Şanlı C, Esen E, Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (5. Bası, Beta 2016).
• Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlık Çözüm Yolları (6. Bası, Beta 2016).
• Tanrıver S, ‘Yabancı Hakem Kararlarının Türkiye’de Tenfizinde Kamu Düzeninin Rolü’ Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan (Seçkin 1988) 565.
• Tepetaş Y, İmalatçının Sorumluluğu ve Uygulanacak Hukuk (On İki Levha 2021).
• Tiryakioğlu B, Rekabet Hukukundan Doğan Kanunlar İhtilâfı (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 1997).
• Traband R, ‘An Erie Decision: Should State Statutes Prohibiting the Pleading of Punitive Damage Claims be Applied in Federal Diversity Actions’ (1996) 21(26) Stetson Law Review 225-261.
• Tüysüz C, Milletlerarası Ticari Tahkim Açısından İcra ve İflas Hukukundaki Davalar (Beta 2017).
• Umar B, İcra ve İflas Hukukunun Tarihi Gelişmesi ve Genel Teorisi (İzmir 1973).
• Uyar T, ‘Takip Hukukunda İtirazın İptali Davası’ (1985) (3) Yargıtay Dergisi 265-281.
• Üstündağ S, İcra Hukukunun Esasları (Filiz 2004).
• Wilcox V, ‘Punitive Damages in England’ Punitive Damages: Common Law and Civil Law Perspectives (Springer 2009).
• Yavuz N, İtirazın İptali ve Tahsil (Eda) Davası (2. Bası, Yetkin 2007), 98.
• Yeşilırmak A, ‘Geçerli Bir Tahkim Anlaşmasının Varlığına Rağmen Genel Haciz Yolu ile Takip Yapılabilir mi?’ (2011) 96 Türkiye Barolar Birliği Dergisi 205-228.
• Yeşilova B, Milletlerarası Ticari Tahkimde Nihai Karardan Önce Mahkemelerin Yardımı ve Denetimi (Güncel Hukuk 2008).
• Yılmaz E, ‘İcra Tazminatı’, Haluk Konuralp Anısına Armağan (Cilt 2, Yetkin 2009) [Tazminat].
• Yılmaz E, ‘İtirazın İptali Davasının Hukuki Niteliği’, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a Armağan (Adalet 2009) [Hukuki Nitelik].
• Yılmaz E, ‘Tahkimde İtirazın İptali Davası ve Tahkime Elverişlilik Kuralı’ (2014) 18 Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 531-554 [Tahkime Elverişlilik].